Τι κάναμε, πού βρισκόμαστε και που μπορούμε να φτάσουμε
Την τελευταία δεκαπενταετία με επίκεντρο τα Γρεβενά καταγράφεται στη χώρα μας ένα πρωτοφανές φαινόμενο μανιταροφιλίας και μανιταρογνωσίας, που συνοδεύεται από αξιοσημείωτη κοινωνική, οικονομική, πολιτισμική και ερευνητική-καταγραφική δραστηριότητα, αφού τα αυτοφυή μανιτάρια, εκτός από εκλεκτή τροφή, αποτελούν:
-πρώτη ύλη για την παρασκευή κορυφαίας ποιότητας προϊόντων διατροφής,
-πόλο έλξης επισκεπτών,
-πηγή έμπνευσης για δημιουργία έργων τέχνης,
-εξέχον στοιχείο της βιοποικιλότητας και αντικείμενο επιστημονικής έρευνας,
-αφορμή για πολιτιστικά δρώμενα,
-αφορμή για ανάπτυξη συλλογικής δράσης και κοινωνικής συνοχής,
-αφορμή για συνεργασία και φιλία με άλλους λαούς και, τελικά,
-μοχλό ήπιας οικονομικής δραστηριότητας και τοπικής ανάπτυξης.
Στις μέρες μας τα Γρεβενά, αναγνωρίζονται ως η αδιαμφισβήτητη μανιταροπρωτεύουσα των Βαλκανίων και θεωρούνται στη συνείδηση των Ελλήνων συνώνυμα με τα μανιτάρια.
Γράφοντας τη φράση «Μανιτάρια Γρεβενών» στη μηχανή αναζήτησης της Google, εμφανίζονται 43.700 περίπου αποτελέσματα.
Ας θυμηθούμε όμως πώς φτάσαμε ως εδώ:
Το 2007, τα Γρεβενά ανακηρύσσονται επισήμως «Πόλη των Μανιταριών» με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, καθώς τα άγρια μανιτάρια κατέχουν πλέον σημαντική θέση στο διαιτολόγιο και την καθημερινή ζωή των Γρεβενιωτών, στους καταλόγους των εστιατορίων και στα ράφια των επιχειρήσεων με τοπικά προϊόντα και αποτελούν το πλέον αναγνωρίσιμο χαρακτηριστικό που προβάλλει τον τόπο και κινητοποιεί πολυδιάστατα το ανθρώπινο δυναμικό.
Από το 2008, γλυπτά συμπλέγματα μανιταριών κοσμούν κεντρικά σημεία της πόλης και πινακίδες καλωσορίζουν τους επισκέπτες στις εισόδους της Πόλης των Μανιταριών.
Το 2009 και το 2010, στους Φιλιππαίους Γρεβενών, συγκεντρώνονται στη διάρκεια μιας μόνο μανιταρογιορτής περισσότεροι από 15.000 επισκέπτες από όλο τον κόσμο, αποδεικνύοντας ότι στα Γρεβενά μπορούμε να οργανώνουμε τις πλέον μαζικές, ποιοτικές και πολυδιάστατες γιορτές μανιταριού στην Ευρώπη.
Το 2011 εγκαινιάζεται στη Λάβδα το 1ο Μουσείο Μανιταριών στην Ελλάδα, ενώ το 2013, μέσω πανελλήνιου διαγωνισμού που προκήρυξε ο Εμπορικός Σύλλογος Γρεβενών, επιλέγεται το μανιταροέμβλημα της πόλης των Γρεβενών.
Το 2012 συγκροτείται ο σύλλογος Μανιταρόφιλοι Ελλάδας, με έδρα τα Γρεβενά.
Το 2013 τα αυτοφυή μανιτάρια προστίθενται επισήμως στο καλάθι των τοπικών προϊόντων της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, ενώ αναγνωρίζονται, από κορυφαίους του χώρου της γαστρονομίας (Λευτέρης Λαζάρου, Phelippe Emanueli, Θόδωρος Ντόντης), ως διακεκριμένο τοπικό προϊόν, περιζήτητο σε καταστήματα πώλησης εκλεκτών τροφίμων και σε κορυφαία εστιατόρια εντός και εκτός Ελλάδας.
Παράλληλα, μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, απασχολώντας δεκάδες συλλεκτών και άλλων εργαζομένων, επεξεργάζονται, τυποποιούν και εμπορεύονται μανιτάρια και μανιταροπροϊόντα, αδυνατώντας ωστόσο να ανταποκριθούν στη συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση, εντός και εκτός Ελλάδας.
Στα 17 χρόνια της οργανωμένης μας δράσης στο πλαίσιο των μανιταροφιλικών συλλόγων εκδίδουμε βιβλία, ενημερωτικά έντυπα και αφίσες, υλοποιούμε προγράμματα με θέμα το μανιτάρι σε νηπιαγωγεία, δημοτικά σχολεία, γυμνάσια, Κ.Π.Ε. και Φορείς Διαχείρισης Εθνικών Δρυμών ή Εθνικών Πάρκων, φτιάχνουμε την πρώτη εφαρμογή με θέμα τα μανιτάρια σε i-phone και smart phone, δημοσιεύουμε στοιχεία λαογραφίας και δημιουργούμε τα πρώτα σύγχρονα έργα τέχνης με θέμα το μανιτάρι.
Συγκροτούμε ομάδα μικροσκοπικής εξέτασης δειγμάτων, οργανώνουμε τράπεζες δειγμάτων με περισσότερα από 10.000 αποθηκευμένα δείγματα μανιταριών και συνεργαζόμαστε με ερευνητικά
κέντρα και μυκητολόγους στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία, την Ιταλία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία, την Αυστρία, την Τσεχία, το Βέλγιο, τη Γερμανία, τη Ρωσία και το Ισραήλ.
Καταγράφουμε περισσότερα από 2.500 είδη μανιταριών, ανάμεσα τους και καινούργια είδη σε παγκόσμιο επίπεδο και τα δημοσιεύουμε στους ιστοτόπους μας (manitari.gr και mycohellas.gr), σε βιβλία και σε διεθνή μυκητολογικά περιοδικά (Field Mycology, Sociedad Micologica de Madrid, Bolletino dell’Associazione Micologica ed Ecologica Romana, Comptes rendus de l’ Academie bulgare des Sciences, ascomycete.org, Nova Hedwigia, Planet of Fungi).
Η αναγνώριση για τα επιτεύγματα του σύγχρονου ελληνικού μανιταροφιλικού-μανιταρογνωστικού φαινομένου που εξελίσσεται την τελευταία δεκαπενταετία στην Ελλάδα, με επίκεντρο τα Γρεβενά, αποτυπώνεται και στις δηλώσεις ξένων ειδικών του χώρου:
Ο Bane Uzelac, πρόεδρος των Μανιταρόφιλων Βελιγραδίου χαρακτηρίζει τα Γρεβενά ως «υπόδειγμα μανιταροανάπτυξης στα Βαλκάνια» και συμπληρώνει ότι «τα μανιταροπροϊόντα των Γρεβενών είναι τα καλύτερα και τα ποιοτικότερα της Ευρώπης».
Για τα ίδια προϊόντα η Ρωσίδα μυκητολόγος Tatyana Svetasheva δηλώνει έκπληκτη ότι «δεν μπορούσε ποτέ να φανταστεί ότι μπορούν να δημιουργηθούν τόσα προϊόντα με βάση το μανιτάρι» ενώ ο πρέσβης του Αζερμπαϊτζάν (2013) δηλώνει ότι «αν η χώρα του διέθετε τέτοιον θησαυρό σύντομα θα γινόταν η πλουσιότερη χώρα της περιοχής».
Ο Ιταλός μυκητολόγος Giampaolo Simonini (2016) παρουσιάζοντας στο κορυφαίο ίσως μυκητολογικό περιοδικό της Ευρώπης (Revista di Mycologia) τα 2 τελευταία βιβλία μου, αφού χρησιμοποιεί τα πιο γενναιόδωρα σχόλια για την ποιότητα τους, χαρακτηρίζει ως υποδειγματική σε ολόκληρη την Ευρώπη τη συνεργασία και την αποτελεσματικότητα της ελληνικής μυκητολογικής κοινότητας.
Υπάρχουν ωστόσο πολλά που μπορούμε να κάνουμε για να κεφαλαιοποιήσουμε το όνομα και τη φήμη που απέκτησε η πόλη μας σε σχέση με τα μανιτάρια.
Τι χρειάζεται;
α) να συνειδητοποιήσουμε ότι κρατάμε στα χέρια μας ένα σεντούκι με θησαυρό, που περιμένει να το ξεκλειδώσουμε. «Μια αναπτυξιακή βόμβα μεγατόνων», όπως χαρακτηριστικά σχολίασε δημοσιογράφος του National Geographic όταν δοκίμασε τις γεύσεις των μανιταριών μας και έζησε από κοντά τις δράσεις που αναπτύσσουμε.
β) να συνειδητοποιήσουμε ότι η αξιοποίηση αυτού του θησαυρού περνάει από το χέρι μας, και
γ) να προχωρήσουμε στον σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός δημιουργικού-αναπτυξιακού οράματος για την ανάπτυξη του τόπου μας, βασιζόμενοι στο στοιχείο που στις δύσκολες περιόδους της Κατοχής και του Εμφυλίου έθρεψε τον λαό μας και στις μέρες μας διαφημίζει και προβάλλει τόσο τον τόπο μας, στην Ελλάδα και στον κόσμο όλο.
Στην υλοποίηση αυτού του στόχου, οράματος και ονείρου χωρούν και χρειάζονται όλοι. Καταφέραμε ήδη να κάνουμε την πόλη μας γνωστή σε όλη την Ελλάδα και σε πολλές περιοχές του πλανήτη με τρία γλυπτά, τρεις πινακίδες στις εισόδους της πόλης, ένα Μουσείο που ανοίγει μόνο κάποιες μέρες του χρόνου, κάποιες εκδόσεις, μανιταρογιορτές και σεμινάρια με ελάχιστο κόστος.
Φανταστείτε τι μπορεί να γίνει αν καταφέρουμε σταδιακά και συστηματικά να μεταμορφώσουμε την πόλης μας, σε πραγματική πόλη των μανιταριών, σε ένα ανοιχτό, ζωντανό μουσείο, όπου ο επισκέπτης θα βλέπει παντού μανιτάρια, νεράιδες και ξωτικά, σε τοιχογραφίες, γλυπτά, ψηφιδωτά, καλλιτεχνικές κατασκευές, καλλωπιστικούς θάμνους δημόσιων πάρκων, φωτιστικά-έργα τέχνης με μανιτάρια και νεράιδες που τα υποβαστάζουν, περίπτερα με μορφή Βωλίτη, στάσεις λεωφορείων με μορφή Μακρολεπιώτας κάδους απορριμμάτων με μορφή κυπελλόμορφων μανιταριών, βρύσες, κτήρια.
Φανταστείτε να αναθέσουμε σε ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα ή σε μια ομάδα νέων που κατέχουν την τεχνογνωσία- να απεικονίσει ψηφιακά το αποτέλεσμα της υλοποίησης αυτών των ιδεών.
Φανταστείτε ένα κέντρο εκπαίδευσης και πιστοποίησης μανιταροσυλλεκτών και μανιταρομαγείρων από όλη την Ελλάδα και από όλα τα Βαλκάνια στην πόλη μας.
Φανταστείτε τη χάραξη «Μονοπατιών των Μανιταριών» για πεζοπορία στο Άλσος Θεοδωρίδη.
Φανταστείτε τις μανιταρογιορτές που μπορούμε να κάνουμε σε μια τέτοια πόλη!
Ας το οραματιστούμε λοιπόν όλοι μαζί και ας ενώσουμε τις δυνάμεις μας για να παντρέψουμε το όνειρο με την πραγματικότητα και, με αιχμή του δόρατος τα μανιτάρια, να αναδείξουμε ό,τι καλό έχει ο τόπος μας: φυσικές ομορφιές, παλαιοντολογικά ευρήματα, γεωλογικά φαινόμενα, χιονοδρομικό Βασιλίτσας, μνημεία λαϊκής, μηχανοκίνητο αθλητισμό, τοπικά προϊόντα, τοπικές γεύσεις, τοπική μουσική και κουλτούρα.
Όλα αυτά είναι στο χέρι μας!
Ο λόγος τώρα ανήκει σε σας!
Γιώργος Κωνσταντινίδης
Πρόεδρος Μανιταρόφιλων Ελλάδας
