Η 1η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί η ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS από το 1988, με απόφαση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ).
Το AIDS είναι μία από τις φονικότερες επιδημίες στην παγκόσμια ιστορία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΠΟΥ, από το 1981 που παρατηρήθηκε κλινικά στις ΗΠΑ, περί τα 75 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν προσβληθεί από το ιό HIV και πάνω από 32 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους (2018). Το 2018, δηλώθηκαν 37,9 εκατομμύρια άνθρωποι ως φορείς του ιού HIV.
Το μήνυμα που περνάει κοινό Πρόγραμμα του ΟΗΕ για τον ιό του AIDS του, UNAIDS «Μηδενίζουμε τις νέες μολύνσεις, μηδενίζουμε τους θανάτους από AIDS, μηδενίζουμε τις διακρίσεις»
Η «Θετική Φωνή» είναι ένα συλλογικό εγχείρημα των ίδιων των ανθρώπων που ζουν με HIV/AIDS. Η προάσπιση των δικαιωμάτων των οροθετικών ατόμων στην Ελλάδα είναι από τις κύριες του δράσεις ενώ έμφαση δίνεται στην απασχόληση εργαζομένων που ανήκουν σε ευάλωτες στον HIV κοινωνικές ομάδες όπως ομοφυλόφιλοι άντρες, πρώην χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών και τρανς γυναίκες σε μία προσπάθεια ενσωμάτωσης και καταπολέμησης των διακρίσεων.
Από το 2009 έχουν παράσχει δωρεάν υπηρεσίες υποστήριξης και ενδυνάμωσης σε πάνω από 10.000 οροθετικά άτομα . Στο πεδίο της πρόληψης, λειτουργούν από το 2012 τα μη κλινικά Κέντρα Πρόληψης «Checkpoint» με δύο σταθερές δομές στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη και με μία κινητή μονάδα, ενώ παρέχουν δωρεάν εξέτασης για HIV, ηπατίτιδες Β και C και σύφιλη, με τη μέθοδο «rapidtest». Συνολικά στα Checkpoint έχουν διενεργηθεί πάνω από 80.000 εξετάσεις. Την τελευταία τριετία σχεδόν μία στις τρεις νέες διαγνώσεις HIV στην Ελλάδα έχει καταγραφεί στις δομές αυτές.
O υπεύθυνος επικοινωνίας του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή» και των Checkpoints Γιώργος Τσιακαλάκης μίλησε στο TOGETHER για τον ΗIV, το στοίχημα της σωστής ενημέρωσης, το στίγμα, τον φόβο.
«Δύσκολα κάποιος άνθρωπος έβγαινε στη δημόσια σφαίρα να πει πως ζει με τον ιό και θέλει να διεκδικήσει τα δικαιώματα του. Ο πρώτος ενικός ήταν δύσκολος και αμήχανος, με συνέπειες…Το 2009 βρέθηκε μια ομάδα είκοσι ανθρώπων που αποφάσισαν να βγουν μπροστά και να μιλήσουν για την ζωή τους και τα δικαιώματα τους. Αυτή ήταν η στιγμή που βγήκαν και οι νέες θεραπείες που κατέστησαν την πάθηση χρόνια και όχι καταληκτική έτσι και η Θετική φωνή στην Ελλάδα αντανακλά την μετάβαση από τον αγώνα της επιβίωσης στο αγώνα της ποιοτικής διαβίωσης.»
Το “θετική” του ονόματός σας παραπέμπει στην οροθετικότητα, στη φιλοσοφία σας ή και στα δυο;
Και στα δυο. Θετική προσέγγιση των προκλήσεων που σχετίζονται με την αντιμετώπιση του ΗΙV. Τα οροθετικά άτομα στην Ελλάδα και διεθνώς έχουν γίνει αποδέκτες στιγματισμού, περιθωριοποίησης εμείς δεν θέλουμε να αντανακλούμε ή να ανταποδίδουμε στην κοινωνία το στίγμα. Αντίθετα, θέλουμε μια θετική προσέγγιση, να χτίσουμε γέφυρες με τον γενικό πληθυσμό, με την πολιτεία, με τις ομάδες που πλήττονται έτσι ώστε να μας κατανοούν καλύτερα και να κατανοούμε και εμείς καλύτερα τους άλλους, Να βρούμε έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας. Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούν να απαντηθούν οι προκλήσεις.
Η Ελληνική κοινωνία είναι ευαισθητοποιημένη σε σχέση με τον ιό HIV;
Θα απαντήσω συγκριτικά. Προτιμώ να βλέπω το ποτήρι μισογεμάτο. Τα τελευταία χρόνια ο κόσμος είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένος. Η ευαισθητοποίηση πηγάζει από τη γνώση παρόλα αυτά υπάρχουν και σημαντικά κενά. Όσο η σεξουαλική αγωγή δεν είναι ένα υποχρεωτικό μάθημα στα σχολεία παρά μόνο επαφίεται στα ερεθίσματα που θα ανακαλύψει ο κάθε νέος στο διαδίκτυο, στην οικογένεια, στις παρέες του και σε μη έγκυρες πήγες για να ενημερωθεί για την σεξουαλική του υγεία τόσο θα υπάρχει έλλειμμα ενημέρωσης. Ωστόσο τα νεότερα παιδιά και οι πιο νέες γενιές είναι περισσότερο ενημερωμένες.
To γεγονός πως είμαι φορέας του ιού HIV σημαίνει πως έχω AIDS;
Όχι. Το AIDS είναι το τελικό στάδιο για κάποιον άνθρωπο που έχει εκτεθεί στον ΗΙV. Το ΑΙDS είναι ένα σύνδρομο. Εκτίθεμαι στον ΗΙV σημαίνει πως από την στιγμή που θα διαγνωστώ με τον ιο πλέον μπορώ να ξεκινήσω αντιρετροική αγωγή η οποία καταστέλλει την αναπαραγωγή του ιού στο αίμα και επομένως μπορώ να συνεχίσω να έχω μια καθημερινότητα όπως κάθε άλλος άνθρωπος με την διαφορά πως πρέπει να παρακολουθούμαι τακτικά από το γιατρό μου και να λαμβάνω καθημερινά την αγωγή μου.
Η αντιρετροική αγωγή για άτομα που έχουν διαγνωστεί έγκαιρα μπορεί να προσδώσει σε ένα άτομο προσδόκιμο ζωής εφάμιλλο με αυτό του γενικού πληθυσμού.
Αυτό δεν σημαίνει πως ένα οροθετικό άτομο ζει όπως κάθε άλλος άνθρωπος για τον λόγο πως υπάρχουν πολλά θέματα που σχετίζονται με την κοινωνική διάσταση της νόσου. Στην ιατρική διάσταση της νόσου η επιστήμη έχει κάνει άλματα. Στην κοινωνική διάσταση της νόσου από την άλλη το στίγμα παραμένει. Ένα οροθετικό άτομο πολύ δύσκολα θα αποκαλύψει την πάθηση του στην οικογένεια του, το φιλικό ή επαγγελματικό περιβάλλον. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν γνωρίζει τι σημαίνει HIV με αποτέλεσμα για πολύ κόσμο ο ιός ΗIV να κουβαλάει στερεότυπα και φαντάσματα προηγούμενων δεκαετιών.
Πόσο βοηθά η έγκαιρη διάγνωση;
Σύμφωνα με έρευνες που έγιναν σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο πιο έγκαιρα και πιο κοντά στην στιγμή της έκθεσης του στον ιό διαγνωστεί ένα άτομο τόσο καλύτερα για την εξέλιξη της υγείας του. Γι’ αυτό επιμένουμε στην τακτική εξέταση. Κάθε άτομο ανάλογα με την σεξουαλική του συμπεριφορά πρέπει να εξετάζεται κάθε 6 μήνες ή κάθε χρόνο ώστε σε περίπτωση που έχει εκτεθεί στον ιό να ξεκινήσει έγκαιρα αγωγή. Στην Ελλάδα το ποσοστό καθυστερημένης διάγνωσης αγγίζει το 50% των διαγνώσεων.
Χαρακτηριστικό της επιτυχίας μας και της ανταπόκρισης του κόσμου είναι πως την τελευταία τριετία 1/3 περιπτώσεις καταγράφεται στις δομές μας. Συνολικά έχουμε διενεργήσει πάνω από 85.000 εξετάσεις.
Πιστεύεις πως κάπου χωλαίνει το στοίχημα της σωστής ενημέρωσης του κόσμου σχετικά με τον HIV/AIDS;
Η ενημέρωση ξεκινά και από το κομμάτι της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία. Δεν έχουμε την ψευδαίσθηση ότι τα θέματα αυτά μπορούν να επιλυθούν από μέρα σε μέρα ή από χρόνο σε χρόνο. Θα πρέπει να επενδύσουμε πάνω στην σεξουαλική διαπαιδαγώγηση του κόσμου ώστε σιγά σιγά και στην Ελλάδα όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες, το να συζητάμε για την σεξουαλική μας υγεία να μην αποτελεί ταμπού. Από εκεί και πέρα, οι προθέσεις και τα αποτελέσματα των ΜΚΟ και άλλων κρατικών δομών – πρωτοβουλιών είναι πολύ θετικές όμως, όταν όλα αυτά πραγματοποιούνται σπασμωδικά και μεμονωμένα δεν μπορούν παρά να έχουν μεμονωμένα αποτελέσματα. Θα πρέπει να υπάρξει ένας ευρύτερος συντονισμός από το Υπουργείο Υγείας και το ΚΕΕΛΠΝΟ. Στο πλαίσιο αυτό έχουμε μια θετική εξέλιξη καθώς ξεκινάει στο προσεχές διάστημα η εκπόνηση ενός εθνικού στρατηγικού σχεδίου για την αντιμετώπιση του HIV στην Ελλάδα πενταετούς ορίζοντα. Η Θετική φωνή θα συμμετέχει στην επιτροπή με σκοπό το σχέδιο αυτό να έχει μετρήσιμους στόχους, συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και προϋπολογισμό, να περιέχει προβλέψεις τόσο για την ευαισθητοποίηση του κόσμου , την προαγωγή της εξέτασης, όσο και την αποτελεσματική θεραπεία των ομάδων που πλήττονται δυσανάλογα.
Η πρόσβαση των ασθενών στη φαρμακευτική αγωγή παρουσιάζει δυσκολίες;
Στα τέλη του 2015 και κλιμακούμενα μέχρι τότε, επί ενάμιση χρόνο είχαμε προβλήματα στην πρόσβαση των οροθετικών ατόμων στην αντιρετροική τους αγωγή. Να ανοίξω μια παρένθεση για να πω ότι κάθε άτομο που διαγιγνώσκεται με ΗΙV ξεκινάει θεραπεία την οποία λαμβάνει δωρεάν από τα φαρμακεία των νοσοκομείων και όχι από τα φαρμακεία της γειτονιάς. Το πρόβλημα αυτό λύθηκε και σταθεροποιήθηκε.
Εκεί που υπάρχει διογκούμενο πρόβλημα είναι η πρόσβαση των οροθετικών ατόμων στις εξετάσεις. Η αντιρετροική αγωγή καταστέλλει την αναπαραγωγή του ωστόσο αυτό θα πρέπει να ελέγχεται με εξετάσεις τακτικά. Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο δεν υπάρχουν τα αντιδραστήρια ώστε να γίνει αυτή η εξέταση, έτσι χιλιάδες άτομα στην Ελλάδα ζουν υπό το καθεστώς ανασφάλειας και μαζί τους οι γιατροί που καλούνται να πάρουν αποφάσεις για την εξέλιξη της υγείας τους σε σχέση με τον αν η αντιρετροική αγωγή που λαμβάνουν πετυχαίνει το επιθυμητό αποτέλεσμα ή όχι. Αυτό έχει μια ευρύτερη διάσταση δημόσιας υγείας δεδομένου πως τα οροθετικά άτομα με μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο δεν μπορούν να μεταδώσουν τον ιό σε άλλα άτομα ακόμα.
Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που θα έλεγες σε έναν νέο οροθετικό σήμερα σχετικά με το στίγμα που πιθανόν να αντιμετωπίσει στην υπόλοιπη του ζωή;
Θα του μιλούσα για την επιστημονική τεκμηρίωση πως κάποιος άνθρωπος που ζει με ΗΙV και λαμβάνει αντιρετροική αγωγή έχοντας μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο δεν μπορεί να μεταδώσει τον ιό. Αυτό είναι ένα όχημα με τεράστια δύναμη για την αποστιγματοποίηση των οροθετικών ατόμων. Είναι ένα όχημα που μπορεί να κάνει κάποιο οροθετικό άτομο να βγει από το σκοτάδι του φόβου και της απομόνωσης .
Η θεραπεία έχει δύναμη, έτσι λοιπόν πρέπει να αλλάξει η οπτική που ένα οροθετικό άτομο βλέπει τον εαυτό του και η οπτική ενός τρίτου για τα οροθετικά άτομα.
Πως αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία τα οροθετικά άτομα; Έχει αλλάξει σε σχέση με το παρελθόν;
Γίνονται μικρά βήματα ωστόσο το σημαντικότερο όπλο για την αποστιγματοποίηση, το όπλο για να βλέπουμε τον άλλο όχι ως εχθρό ή απειλή αλλά ως έναν συνάνθρωπο μας είναι η γνώση. Για την γνώση και την διάχυση της πληροφόρησης εργαζόμαστε όλοι μας στην Θετική φωνή.
Δεν πρέπει να κουνάμε το δάχτυλο σε κανέναν. Η λογική μας είναι πως ακόμη και για τους ανθρώπους που θα μιλήσουν δημόσια και στιγματιστικά για τα οροθετικά άτομα εμείς προσπαθούμε μέσα από τη συζήτηση να τους κάνουμε συμμάχους μας και να μην τους κρατήσουμε απέναντι ως εχθρούς. Μόνο μέσα από συμμαχίες μπορούμε να αλλάξουμε την κατάσταση των διακρίσεων, του φόβου για τον άλλο και όλο αυτό δεν πρέπει να το απομονώνουμε γιατί δεν αφορά μόνο τα οροθετικά άτομα αλλά αφορά τα φοβικά ένστικτα. Ο φόβος για τον ξένο, ο φόβος για τον ασθενή, ο φόβος για τον ομοφυλόφιλο έχουν μεγάλη σύνδεση μεταξύ τους .
CHECKPOINTS
Εθελοντής του Checkpoint Θεσσαλονίκης, MikeTourist, απάντησε στις ερωτήσεις μας σχετικά με την διαδικασία της εξέτασης και της διάγνωσης αλλά και τις δράσεις των κέντρων πρόληψης.
Το 2012 στην Αθήνα και το 2014 στη Θεσσαλονίκη ξεκίνησαν να λειτουργούν , με πρωτοβουλία του συλλόγου Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή» σε συνεργασία με τον σύλλογο Ασθενών Ήπατος Ελλάδας «Προμηθέας», τα κέντρα πρόληψης Checkpoint.
Είσαι για ένα γρήγορο;
Χρειάζονται μόλις 30 λεπτά για μια συνεδρία στα Checkpoints της Aθήνας και Θεσσαλονίκης για να ενημερωθείς για την πρόληψη του ιού HIV, των ηπατιτίδων, των υπόλοιπων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων αλλά και των πρακτικών ασφαλέστερου σεξ. Στο τέλος της συνεδρίας πραγματοποιείται η εξέταση με τη μέθοδο rapidtest και τα αξιόπιστα αποτελέσματα βγαίνουν σε ένα μόλις λεπτό.
Αρχικά, τι είναι τα CheckPoint;
Τα Checkpoint είναι κέντρα πρόληψης, ενημέρωσης και δωρεάν εξέτασης για HIV, ηπατίτιδες Β,C και είναι ένα από τα project της Θετικής Φωνής, του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος.
Πως μπορεί να επικοινωνήσει κάποιος μαζί σας, ώστε να εξεταστεί και πόσο χρειάζεται να περιμένει για τα αποτελέσματα;
Ο ωφελούμενος μπορεί να επικοινωνήσει μαζί μας είτε μέσω τηλεφώνου, είτε να έρθει στη δομή μας. Όλα τα στοιχεία επικοινωνίας μπορεί να τα βρει στην σελίδα του Checkpoint είτε σε κάποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Instagram, κλπ) τόσο για το παράρτημα της Θεσσαλονίκης όσο και για της Αθήνας. Επίσης μπορεί να ενημερωθεί και από εξωτερικές δράσεις που έχουμε με διανομή ενημερωτικών εντύπων. Το τεστ είναι rapidtest τρίτης γενιάς, δηλαδή με μερικές σταγόνες αίμα από ένα δάχτυλο. Είναι ανώνυμο, δωρεάν και άμεσο, δηλαδή μέσα σε δύο λεπτά έχουμε τα αποτελέσματα, τα οποία είναι κατά 99,7% έγκυρα.
Πόσο συχνά πρέπει κάποιος να εξετάζεται;
Αν το άτομο δεν έχει κάποια επικίνδυνη επαφή και για προληπτικούς λόγους πάντα, όλα τα σεξουαλικώς ενεργά άτομα, καλό είναι να εξετάζονται μια φορά το χρόνο. Σε περίπτωση που ο ωφελούμενος επιθυμεί, μπορούμε να του υπενθυμίσουμε το επόμενο ραντεβού του δίνοντας μας ένα κινητό ή το email του. Να τονιστεί ότι όλες οι διαδικασίες καθώς και οι υπενθυμίσεις γίνονται ατομικά και ανώνυμα.
Παράλληλα με την εξέταση επικεντρώνεστε και στην ενημέρωση του κόσμου που σας επισκέπτεται;
Στα άτομα που μας επισκέπτονται, παρέχουμε συμβουλευτική όσον αφορά τον HIV/AIDS και τις Ηπατίτιδες B,C (τρόπους μετάδοσης, προφυλάξεις, κλπ), πριν και κατά τη διάρκεια της εξέτασης έτσι ώστε να υπάρχει πλήρης ενημέρωση και να αποκλειστούν τυχόν ταμπού και στερεοτυπικές αντιλήψεις. Τέλος, στόχος μας είναι να επιλυθούν όλες οι απορίες του ωφελούμενου.
Το στερεότυπο του συσχετισμού του σεξουαλικού προσανατολισμού με τον ιό HIV υφίσταται ακόμα;
Καταρχάς να πούμε πώς όλοι οι εργαζόμενοι, τα μέλη και οι εθελοντές του Checkpoint είναι openmind σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού διότι όλα ξεκινάν από εκεί. Ο ιός δεν ξεχωρίζει σεξουαλικό προσανατολισμό οπότε σκοπός μας είναι η προσέλκυση ανθρώπων ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού, φύλου και σεξουαλικών προτιμήσεων. Άλλωστε, απροφύλαχτη επαφή μπορεί να έχει ο οποιοσδήποτε με οποιοδήποτε σεξουαλικό προσανατολισμό.
Τι θα λέγατε σε κάποιον που διστάζει να εξεταστεί;
Αν ο λόγος που διστάζει ο ωφελούμενος να εξεταστεί είναι ο τρόπος της εξέτασης τον πληροφορούμε ότι δεν πονάει σχεδόν καθόλου και δεν βλέπει καμία βελόνα. Αν πάλι ανησυχεί για το αποτέλεσμα, του δίνουμε χρόνο να το σκεφτεί παρέχοντας του πληροφορίες σχετικές με τον HIV/AIDS και της Ηπατίτιδες B,C έτσι ώστε να νιώσει πιο ασφαλής και πως οποιοδήποτε και αν είναι το αποτέλεσμα υπάρχουν φαρμακευτικοί τρόποι αντιμετώπισης, συμβουλευτική και πάνω από όλα ΑΝΩΝΥΜΊΑ.
Τι περιλαμβάνουν οι δράσεις σας;
Οι δράσεις μας είναι κυρίως εξωτερικές και περιλαμβάνουν διανομή ενημερωτικού υλικού και προφυλακτικών. Βασικός στόχος των δράσεων μας είναι η ενημέρωση για τη σωστή χρήση προφυλακτικού, την εξέταση καθώς και την αποστιγματοποίηση του HIV. Ο ιός, πλέον, θεωρείται μια χρόνια νόσος που με την έγκαιρη διάγνωση και έναρξη της αγωγής καθιστά το οροθετικό άτομο μη μεταδοτικό, σε λιγότερο από ένα εξάμηνο.
Περαιτέρω δράσεις είναι το streetwork το οποίο είναι διανομή ενημερωτικού υλικού και δωρεάν προφυλακτικών σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού όπως είναι οι ΧΕΝ (Χρήστες Ενδοφλέβιων Ναρκωτικών) και οι sexworkers επιδιώκοντας τη μείωση βλάβης.
Πως μπορεί κάποιος να γίνει εθελοντής στο CheckPoint;
Για να γίνει κάποιος εθελοντής απλά πρέπει να ακολουθήσει απλά καθημερινά βηματάκια. Αρχικά το άτομο που ενδιαφέρεται να γίνει εθελοντής, πρέπει να στείλει μια αίτηση την οποία θα βρει στην σελίδα μας (mycheckpoint.gr) με κάποια βασικά στοιχεία επικοινωνίας, έτσι ώστε η υπεύθυνη εθελοντών να επικοινωνήσει μαζί του και να κλείσουν ένα ραντεβού για ενημέρωση. Τέλος το βασικότερο βήμα είναι να έχει όρεξη, διάθεση να προσφέρει και ένα μεγάλο χαμόγελο γιατί whatmatters, που λέμε εμείς οι νεολαίοι, είναι να κάνεις κάτι που αγαπάς και σε κάνει ευτυχισμένο και όταν είναι εθελοντικό έχει διπλή σημασία η προσφορά.
Παράλληλες δράσεις της Θετικής Φωνής
- Πρόγραμμα εργασίας στο δρόμο όπου προσεγγίζονται ευάλωτες στον HIV κοινωνικές ομάδες.
- Διανομή πάνω από 4.000.000 δωρεάν προφυλακτικά στο γενικό πληθυσμό και σε ευάλωτες στον HIV κοινωνικές ομάδες.
- Συμμετοχή με περίπτερα ενημέρωσης στα Φεστιβάλ Υπερηφάνειας και συνεργασία με ΛΟΑΤ οργανώσεις.
- Δράσεις μείωσης της βλάβης από τη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών για τους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών.
- Επισκέψεις στο νοσοκομείο «Άγιος Παύλος» των Φυλακών Κορυδαλλού και στις γυναικείες φυλακές της Θήβας , όπου βρίσκονται οι οροθετικοί κρατούμενοι της χώρας
- Δομή υποστήριξης, ενδυνάμωσης και προαγωγής της πρόληψης για εργαζόμενους και εργαζόμενες στο σεξ «RedUmbrellaAthens».
- Υλοποίηση του προγράμματος ευαισθητοποίησης των Ρομά για θέματα που σχετίζονται με το HIV/AIDS με εξετάσεις για HIV και ηπατίτιδες σε πάνω από 1.800 ωφελούμενους.
H συνέντευξη φιλοξενήθηκε στο 28ο τεύχος της έντυπης μορφής του Τοgether Free press
