Ένα μεθυσμένο κορίτσι βρίσκεται ημιλιπόθυμο στον καναπέ ενός μπαρ και μια παρέα ανδρών σχολιάζει πως πάει γυρεύοντας. Το σκηνοθετικό εναρκτήριο της Emerald Fennell είναι θρίλερ, μαύρη κωμωδία και ρομαντική κομεντί, μαζί. Ένα είδος που δεν έχω ξαναδει ποτέ.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η ταινία είναι η ιστορία της Cassie η οποία, εγκατέλειψε την ιατρική και πλέον, λίγο πριν τα τριάντα, είναι διπλοθεσίτισσα: δουλεύει σε ένα cafe τα πρωινά ενώ το βράδυ κυκλοφορεί στα μπαρ αναζητώντας εκδίκηση και κάθαρση για ένα γεγονός που, μερικά χρόνια πριν, κατέστρεψε τη ζωή της φίλης της και τη δική της. Η ταινία είναι βίαιη, αστεία, και απόλυτα απολαυστική. Ένα καλογραμμένο μιξ διάφορων ειδών που εναλλάσσονται και μπλέκονται μεταξύ τους. Η ταινία αποτελείται επίσης από ένα εξαιρετικό soundtrack και την θαυμάσια Carey Mulligan στον ρόλο της Cassie. Όλα τα παραπάνω ανεβάζουν το Promising Young Woman στην πεντάδα με τις καλύτερες ταινίες που είδα τους τελευταίους μήνες.
Ας γυρίσουμε λίγο πίσω στα αυτονόητα τώρα. Βρισκόμαστε στην Ελλάδα του 2021 και ένα τεράστιο σκάνδαλο περί σεξουαλικών κακοποιήσεων και βιασμών ανοίγει στον χώρο του αθλητισμού και συγκεκριμένα στην Ομοσπονδία ιστιοπλοΐας. Παρόλο που τις τελευταίες μέρες αποφεύγω να μιλήσω για αυτά που εξελίσσονται, δεν μπορώ να αποφύγω το ότι ζω σε μια χώρα που διψά για κατηγορίες, υπαινιγμούς και καχυποψίες. Θα προσπαθήσω λοιπόν να συνοψίσω τις σκέψεις μου σε λίγες γραμμές και να μην απομακρυνθώ από την αφορμή που έβαλε τα χέρια μου στο πληκτρολόγιο.
Το σύνθημα “ο βιαστής είσαι εσύ” το θυμάστε; Σας έχω νέα. Τα συνθήματα στους τοίχους και στα στόματα των ανθρώπων που ανήκουν στον μαχόμενο προοδευτικό χώρο δεν βγαίνουν για να κουνήσουν το δάχτυλο σε εύκολα θιγόμενους άνδρες εκεί έξω. Βγαίνουν για να δούμε πίσω από αυτά και να θυμήσουν ή να ενημερώσουν πως βιαστές δεν είναι άνθρωποι που γράφουν στο κούτελό τους ότι είναι βιαστές. Αντιθέτως, βιαστές είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας που μοιράζονται την ίδια καθημερινότητα με εμάς, που είναι καθηγητές, εργοδότες, γονείς, παιδιά, παίκτες reality και υψηλόβαθμα στελέχη της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας. Η Σοφία Μπεκατώρου μοιράστηκε την αλήθεια της και το θάρρος της θα δημιουργήσει ένα ντόμινο νέων καταγγελιών. Αν λάβουμε υπόψη μας πως από τους 4500 βιασμούς ετησίως μόνο οι 200 καταγγέλλονται στην Ελλάδα, μάλλον οι λόγοι για τους οποίους μια γυναίκα σιωπά είναι πιο σοβαροί από το ότι “ξεχάστηκε”.
Η κουλτούρα του βιασμού έγκειται ακριβώς στη δυσκολία ή στην αδυναμία των θυμάτων να προσφύγουν στην δικαιοσύνη. Κι αυτό γιατί το 80% των βιασμών πραγματοποιούνται από ανθρώπους που τα θύματα γνωρίζουν και ανήκουν στον κοινωνικό τους περίγυρο. Όπως είπαμε παραπάνω, συγγενικά πρόσωπα, σχέσεις, σύζυγοι, συνεργάτες και συνάδελφοι. Για να ξεκαθαρίσω, μιλάω για θύματα που είναι και προσδιορίζονται ως γυναίκες καθώς αυτά σχηματίζουν το 91% των ανθρώπων που έχουν υποστεί σεξουαλική βία. Όταν λοιπόν καταφέρουμε να βάλουμε στο κεφάλι μας το πόσο δύσκολο είναι για μια θηλυκότητα να βρει το θάρρος να μιλήσει για κάτι που της συνέβη μέσα στο σπίτι της ή στη δουλειά της, θα καταλάβουμε πως η ερώτηση “γιατί τώρα;” δεν είναι και δεν θα είναι ποτέ δική μας δουλειά.
Πίσω στην ταινία τώρα. Είναι πολύ εύκολο να ρυθμίσει κανείς το ηθικό του μέτρο και να πει ότι στις ταινίες υπάρχουν καλοί και κακοί χαρακτήρες. Είναι αναζωογονητικό, είναι εύκολο και εύπεπτο. Η Fennell όμως δεν κάνει αυτό στην ταινία. Οι ανδρικοί χαρακτήρες που έχει δημιουργήσει φωνάζουν συχνά πως είναι καλά παιδιά. Πετυχημένοι γιατροί, πιστοί φίλοι, αγαπημένοι οικογενειάρχες και καλοί γιοί. Σώζουν παιδάκια στα νοσοκομεία, βοηθούν όπου χρειάζεται, έχουν χιούμορ και γράφουν βιβλία. Στον κόσμο τους υπήρχαν “ατυχείς στιγμές” και “δυσάρεστα περιστατικά”. Όπως για παράδειγμα, ο βιασμός μιας συμφοιτήτριάς τους ή μιας μεθυσμένης κοπέλας που πέτυχαν σε κάποιο μπαρ.
Στην αρχή του κειμένου μίλησα για είδη που εναλλάσσονται και μπλέκονται. Ο συναισθηματικός τόνος της ταινίας ταιριάζει με τον συναισθηματικό κόσμο της Cassie: είναι ένα roller coaster. Το πένθος δεν είναι μια ευθεία γραμμή και οι εναλλαγές των συναισθημάτων της είναι το ίδιο γρήγορες με αυτές των αποφάσεων που παίρνει. Μέσα από αυτό, γνωρίζουμε την Cassie καλύτερα. Αναγνωρίζουμε την αθωότητά της στο παιδικό της δωμάτιο και στα πολύχρωμα νύχια της. Καταλαβαίνουμε την κωμικοτραγική κατάσταση στην οποία βρίσκεται και το μαύρο, νιχιλιστικό χιούμορ της. Ταυτόχρονα, βλέπουμε την (αυτο)καταστροφική της διάθεση απέναντι στο πατριαρχικό αφήγημα των λευκών, straight ανδρών και των γυναικών που το ακολουθούν.
Στην ταινία η Cassie κάνει δυο σημαντικά πράγματα, ανάμεσα σε άλλα: παίρνει εκδίκηση από αυτούς που διέλυσαν τη ζωή της ίδιας και της φίλης της αλλά και από αγνώστους που επαναλαμβάνουν το ίδιο μοτίβο συμπεριφοράς και αναζητά απάντηση στο ερώτημα “γιατί δεν την πίστεψες;”
Η τρίτη πράξη της ταινίας όπου ένα bachelor party παίρνει διαφορετική τροπή είναι για μένα το σημείο που η ταινία μετατρέπεται από πανέξυπνη και πρωτότυπη σε καταπληκτική. Είναι το σημείο που οι άνδρες της ταινίας καταλαβαίνουν πως η δικαιοσύνη θα τους βρει όσο κι αν προσπαθήσουν να της ρίξουν στάχτη στα μάτια. Είναι η Cassie που τους ψιθυρίζει πως τα κατάφερε. Κάπως έτσι τελειώνει το Bros over Hoes. Κανείς δεν μένει στο απυρόβλητο για πάντα, αγόρια. Ρωτήστε τον και Harvey αν δεν με πιστεύετε.
Το Promising young woman είναι διαθέσιμο στις πλατφόρμες GooglePlay, iTunes και Amazon Prime.
