Ο καρκίνος του πρωκτού αποτελεί μια σπάνια κακοήθεια, που τα τελευταία χρόνια αρχίζει να αυξάνεται η συχνότητα εμφάνισής του. Ο πιο συχνός τύπος του καρκίνου του πρωκτού είναι ο πλακώδης και αφορά το 90% περίπου των συνολικών περιπτώσεων του πρωκτικού καρκίνου στις Η.Π.Α. Το εναπομείναν 10% του πρωκτικού καρκίνου αφορά σε εξαιρετικά σπάνιες κακοήθειες όπως είναι το αδενοκαρκίνωμα του πρωκτού, το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα στην περιπρωκτική περιοχή, το μελάνωμα πρωκτού και οι στρωματικοί όγκοι (GIST) του πρωκτού.
Αναγνωρίζονται επίσης προκαρκινικές αλλοιώσεις που ονομάζονται πρωκτικές δυσπλασίες, οι οποίες μπορούν να εξελιχθούν σε πρωκτικό καρκίνο και για τον λόγο αυτόν συνίσταται ισχυρά η θεραπευτική τους αντιμετώπιση. Οι πρωκτικές δυσπλασίες ονομάζονται επίσης ενδοεπιθηλιακές νεοπλασίες πρωκτού (ΑΙΝ) ή πρωκτικές πλακώδεις ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις (SIL). Αυτές οι αλλοιώσεις μπορεί να είναι είτε χαμηλόβαθμες είτε υψηλόβαθμες. Οι υψηλόβαθμες δυσπλασίες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εξέλιξης σε πρωκτικό καρκίνο.
Τέλος, αξίζει να σημειωθούν επιγραμματικά καλοήθεις όγκοι του πρωκτού όπως είναι διάφοροι πολύποδες φλεγμονώδεις, λεμφοειδείς κλπ, θηλώματα πρωκτού, λιπώματα , λειομυώματα, κοκκιώματα και τα κονδυλώματα τα οποία προκύπτουν έπειτα από μόλυνση από HPV.
Παρακάτω παρατίθενται ξεχωριστά οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης πρωκτικού καρκίνου στον άνθρωπο.
- Μόλυνση από HPV. Ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη πλακώδους πρωκτικού καρκίνου είναι η μόλυνση από HPV. Οι HPV (ιοί) προσβάλλουν τα κύτταρα του δέρματος έπειτα από δερματική επαφή (δέρμα με δέρμα), καθώς επίσης και τους βλεννογόνους έπειτα από σεξουαλική επαφή (κολπική, πρωκτική και στοματική). Από όλους τους τύπους των HPV, υπάρχουν συγκεκριμένοι τύποι που είναι υψηλού κινδύνου και μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο σε περιοχές όπως στοματική κοιλότητα, λαιμό, τράχηλο της μήτρας, πρωκτό, πέος , κόλπο κλπ. Η μόλυνση από τον τύπο HPV 16, σχετίζεται ισχυρά με την εμφάνιση πρωκτικού καρκίνου.
- Ατομικό ιστορικό από άλλους τύπους καρκίνου όπως καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, του κόλπου, των έξω γεννητικών οργάνων κλπ. Αυτό συμβαίνει γιατί και οι ανωτέρω τύποι καρκίνου σχετίζονται επίσης με την μόλυνση από HPV ιούς.
- Άτομα που είχαν ή έχουν κονδυλώματα. Τα άτομα που έχουν μολυνθεί με HPV ιούς που προκαλούν κονδυλώματα, έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να έχουν μολυνθεί παράλληλα και από HPV ιούς που προκαλούν καρκίνο.
- Άτομα HIV οροθετικά έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο του πρωκτού.
- Σεξουαλική δραστηριότητα. Τα άτομα που έχουν πολλούς ερωτικούς συντρόφους έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να μολυνθούν από HPV στελέχη και HIV ιό και με αυτόν τον τρόπο μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο του πρωκτού.
- Κάπνισμα. Η συστηματική χρήση καπνού και παραγώγων αυτού αποτελεί παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση καρκίνου του πρωκτού, καθώς και άλλων τύπων καρκίνου.
- Οι γυναίκες τείνουν να έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης πρωκτικού καρκίνου.
- Τα ανοσοκατασταλμένα άτομα αναπτύσσουν συχνότερα πρωκτικό καρκίνο σε σχέση με άτομα μη ανοσοκατασταλμένα.
Η πρόληψη του πρωκτικού καρκίνου γίνεται στοχευμένα σε άτομα που ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου. Τέτοια άτομα είναι:
- ΗΙV οροθετικά άτομα
- Ανοσοκατασταλμένα άτομα
- Γυναίκες με ατομικό ιστορικό πλακώδους καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, του κόλπου ή των έξω γεννητικών οργάνων
- Άνδρες που δραστηριοποιούνται σεξουαλικά με άλλους άνδρες
- Γυναίκες που είναι θετικές στον HPV τύπο 16 και είναι άνω των 45 ετών
και
- Άτομα που είχαν ή έχουν πρωκτικά κονδυλώματα.
Η πρόληψη διενεργείται με μία σειρά από εξετάσεων όπως είναι η κυτταρολογική εξέταση, το πρωκτικό δηλαδή Pap test, η κλινική εξέταση, η πρωκτοσκόπηση κλπ. Ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκει το άτομο, εφαρμόζεται εξατομικευμένα και η πρόληψη.
