Κάθε χρόνο στην Κοζάνη εδώ και 300 χρόνια περίπου πραγματοποιείται το έθιμο της Αποκριάς! Μια περίοδος πολύ σημαντική για τους ντόπιους και κατοίκους των γύρω περιοχών.
Το έθιμο αυτό κρατά έντεκα ημέρες , ημέρες γεμάτες χορό, τραγούδι , διασκέδαση και σάτιρα. Ξεκινά από το βράδυ της Τσικνοπέμπτης , απαρχή για τον εορτασμό του καρναβαλιού, ανάβοντας ο πρώτος φανός και στην συνέχεια κάθε βράδυ ανάβουν οι επόμενοι. Σε κάθε γειτονιά που υπάρχει φανός συγκεντρώνονται τα μέλη του σηματοδοτώντας την έναρξή του με το άναμμα της φωτιάς στην πυρωσιά. Από εκείνη την στιγμή ξεκινά το κέφι.
Στην συνέχεια τα μέλη του φανού φτάνουν στην κεντρική πλατεία με την συνοδεία χάλκινων για να προσκαλέσουν και τον υπόλοιπο κόσμο χορεύοντας παραδοσιακά τραγούδια. Έπειτα, επιστρέφει στην αρχική του τοποθεσία. Ο κόσμος μπορεί να κεραστεί άφθονο κρασί καθώς και τις παραδοσιακές, κοζανίτικες, αλμυρές πίτες, τα λεγόμενα “κιχιά”. Καταφθάνει η ώρα του τραγουδιού και ο κύκλος μεγαλώνει γύρω από την φωτιά. Πρωταρχικό ρόλο διαδραματίζει ο κεντρικός τραγουδιστής ο οποίος γνωρίζει τα σχετικά με τις μέρες τραγούδια και που μερικές φορές αυτοσχεδιάζει ορμώμενος από την παρουσία φυσικών προσώπων. Αρχικά η βραδιά ξεκινά με τα τραγούδια του έρωτα και της αγάπης. Ακολουθούν τα λεγόμενα “ξινέντροπα”τραγούδια όπως τα αποκαλούν στην Κοζάνη καθώς απαρτίζονται από αθυροστομίες. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται για δέκα ημέρες.
Ωστόσο το καθημερινό πρόγραμμα εμπλουτίζεται λόγω της διευρυμένης συμμετοχής των τοπικών και μη πολιτιστικών συλλόγων που φιλοξενεί ο δήμος Κοζάνης. Η τελευταία μέρα η οποία αποκαλείται ημέρα της Μεγάλης Αποκριάς διαφοροποιείται από τις υπόλοιπες. Το κέφι και η διασκέδαση ξεκινά από το πρωί με την έναρξη της αποκριάτικης παρέλασης που πραγματοποιείται στην κεντρική οδό της πόλης ( Οδός Παύλου Μελά) χορεύοντας μικροί και μεγάλοι τον “ύμν” της Κοζάνης, το Έντεκα.
Ο κάθε φανός με δική του πρωτοβουλία έχει την δυνατότητα να σκεφτεί και να παρουσιάσει το δικό του άρμα διακωμωδώντας πρόσωπα και καταστάσεις που ο ίδιος επιθυμεί. Τελειώνοντας την παρέλαση ο κάθε φανός επιστρέφει στην γειτονιά και κάνει ένα προσωρινό διάλειμμα ώσπου να ρθει το σημαντικότερο και αξέχαστο, κάθε χρόνο, βράδυ. Αργά το απόγευμα ξεκινούν να ανάβουν τις φωτιές τους όλες οι γειτονιές δίνοντας έτσι την ευκαιρία στους περαστικούς να καθίσουν να τραγουδήσουν, να χορέψουν, να πιούν και να φάνε όσο επιθυμούν. Παράλληλα παραδοσιακές ορχήστρες κοσμούν με την παρουσία τους το μεγαλύτερο μέρος της πόλης. Ο αριθμός των φανών της Κοζάνης ανέρχεται στους δεκαπέντε : Άγιος Δημήτριος, Άγιος Αθανάσιος, Αριστοτέλης, Γιτιά, Κεραμαριό, Πηγάδι Κεραμαριό, Αλώνια, Παύλος Μελάς, Λάκκος τ’Μάγγαν, Κρεβατάκια, Μπουντανάθκα, Κασμιρτζίδς, Πλατάνια, Σκ’ρκα και Κόζιανη.
Τέλος, για μερικούς φανούς το κέφι δεν σταματά της Κυριακή της Μεγάλης Αποκριάς αλλά την Καθαρά Δευτέρα με την συνάθροισή των μελών τους σε κάποιο υπαίθριο χώρο γλεντώντας, αποχαιρετώντας όλοι μαζί την Αποκριά τρώγοντας νηστίσιμα εδέσματα και αναμένοντας με αγωνία τις επόμενες Αποκριές.
Το παραπάνω κείμενο συντάχθηκε σύμφωνα με προσωπικές/προφορικές πληροφορίες που μου χάρισαν τα μέλη και ο πρόεδρος Μάραντος Εμμανουήλ του Φανού Κεραμαριού Κοζάνης.
