Ο Εθνικός Δρυμός Πίνδου “Βάλια Κάλντα” είναι ένας από τους σπουδαιότερους και πιο παρθένους Δρυμούς της Ελλάδας. Ιδρύθηκε με το Β.Δ. 487/1966 (ΦΕΚ 120/Α΄/66) με σκοπό την προστασία της πλούσιας χλωρίδας και πανίδας. Έχει έκταση περίπου 69.000 στρέμματα που χωρίζονται στον πυρήνα και την περιφερειακή ζώνη του δρυμού. Βρίσκεται στην οροσειρά της Πίνδου στα όρια των νομών Γρεβενών και Ιωαννίνων.
Περιλαμβάνει την κοιλάδα της Βάλια Κάλντα, η οποία βρίσκεται σε υψόμετρο 1400 περίπου μέτρα και περιτριγυρίζεται από τα βουνά Λύγκος και Μαυροβούνι (Φλέγκα 2.159 μέτρα) μέχρι και τις κορυφές του βουνού Αυγό (Υψ. 2177 μέτρα). Την κοιλάδα διασχίζουν αρκετά ρέματα με σημαντικότερο το Αρκουδόρεμα, το οποίο αποτελεί παραπόταμο του Αώου.
Το όνομα “Βάλια Κάλντα” σημαίνει στα βλάχικα ζεστή κοιλάδα. Προφανώς ο δρυμός πήρε το όνομά του κατ’ ευφημισμό, λόγω του ότι αποτελεί μία από τις πιο κρύες και υγρές περιοχές της Ελλάδας. Το κλίμα είναι ορεινό – μεσογειακό, από τα πλουσιότερα στην Ελλάδα σε κατακρημνίσματα (1.500mm/έτος) και χιονοπτώσεις. Τα καλοκαίρια είναι δροσερά με αρκετές τοπικές βροχές.
Η νέφωση είναι υψηλή και οι παγετοί συνηθισμένοι από τον Οκτώβριο μέχρι τον Μάιο, ενώ το χιόνι καλύπτει τον Δρυμό 7 με 8 μήνες το χρόνο.
Η γεωλογική συγκρότηση του Δρυμού αποτελείται από πετρώματα της ομάδας του φλύσχη με αρκετό οφείτη, γάβρο, ασβεστόλιθο και δολομίτη με κυρίαρχη εμφάνιση του σερπεντίνη.
Τα εδάφη του δρυμού σχηματίστηκαν από την αποσάθρωση του περιδοτίτη και του σερπεντίνη. Είναι αργιλώδους, αργιλοπηλώδους υφής, όξινης χημικής αντίδρασης και πλούσια σε μαγνήσιο και σίδηρο ενώ πολλές φορές περιέχουν τοξικές συγκεντρώσεις χρωμίου, νικελίου, μαγγανίου και αλουμινίου.
Ο Εθνικός Δρυμός Βάλια Κάλντα αποτελεί έναν από τους τελευταίους βιότοπους της καφετιάς αρκούδας και τόπος που βρίσκουν χειμερινό καταφύγιο διάφορα είδη της ελληνικής πανίδας. όπως αγριόγιδα, ζαρκάδια, αγριογούρουνα, γύπες, δρυοκολάπτες, χρυσαετοί, μαυροπελαργοί, αρπακτικά νυχτόβια πουλιά και άλλα πτηνά, ερπετά, αμφίβια και θηλαστικά. Συνολικά έχουν καταμετρηθεί 72 είδη πουλιών, 6 είδη αμφιβίων και 7 είδη ερπετών, τα οποία είναι αρκετά σπάνια και προστατεύονται σε όλο τον κόσμο.
Εκτός από την πλούσια πανίδα του δρυμού, ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι και η χλωρίδα του. Τεράστια και πυκνά δάση μαύρης και λευκόδερμης πεύκης και οξιάς καλύπτουν μεγάλο μέρος του δρυμού. Επίσης, υπάρχουν διάσπαρτα δέντρα άλλων ειδών όπως ελάτη, δρυς, σφένδαμος και άλλα φυλλοβόλα πλατύφυλλα δέντρα.
Παραποτάμια, η βλάστηση περιλαμβάνει πλατάνια, διάφορα είδη ιτιάς, σκλήθρου, αριάς κ.λπ. Στην υποβλάστηση κυριαρχεί το πυξάρι, πολλά είδη βάτου, αναρριχητικά φυτά καθώς και φυλλοβόλοι θάμνοι. Επίσης φύονται πολλά προστατευόμενα ενδημικά και σπάνια είδη χλωρίδας. Τέλος, αξιοσημείωτο είναι η εμφάνιση δύο μικρών συστάδων δασικής πεύκης (κόκκινη πεύκη) με 32 δέντρα και με 30 δέντρα αντίστοιχα στην κοιλάδα και κοντά στο ρέμα Σαλιατούρα.
Εξαιρετικά πλούσια είναι και η μυκοχλωρίδα του δρυμού.Τα μανιτάρια είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες και εντυπωσιακές μορφές ζωής που φιλοξενούνται στο δρυμό.
Γενικά το τοπίο στη Βάλια Κάλντα είναι εντυπωσιακό. Τα πυκνά δάση εναλλάσσονται από γυμνές υπαλπικές και βραχώδεις εκτάσεις και τεράστιους γκρεμούς, ενώ η έντονη παρουσία του υγρού στοιχείου σε συνδυασμό με την εξαιρετικά πλούσια πανίδα και την εντυπωσιακή μορφή πολλών μανιταριών καθιστά τον Εθνικό Δρυμό Πίνδου ξεχωριστό προορισμό ετησίως για εκατοντάδες φυσιολάτρες περιηγητές.
