Σύμφωνα με εκτιμήσεις, υπάρχουν 2 εκατομμύρια ποδήλατα παγκοσμίως, με τα επίπεδα ποδηλασίας από χώρα σε χώρα και από πόλη σε πόλη να διαφέρουν αισθητά. Για παράδειγμα, στη Δανία οι 9 στους 10 πολίτες έχουν ένα ποδήλατο και στο Άμστερνταμ το 48% των μετακινήσεων από το σπίτι προς τη δουλειά πραγματοποιείται με ποδήλατο. Αντίθετα, οι μελέτες δείχνουν ότι στις ΗΠΑ, μόνο το 53% του πληθυσμού διαθέτει ποδήλατο και μόνο το 6% των εργαζομένων το χρησιμοποιεί για να πάει στη δουλειά.
Γιατί, λοιπόν, υπάρχει τόσο μεγάλη διαφορά στη χρήση; Το μεγαλύτερο κομμάτι της εξήγησης αφορά στη δομή των πόλεων, όπως για παράδειγμα η ύπαρξη ποδηλατοδρόμων και χώρων ασφαλούς στάθμευσης των ποδηλάτων. Επιπλέον, σημαντικό ρόλο παίζει η διάθεση και η εκπαίδευση γύρω από την ποδηλασία. Χαρακτηριστικό είναι ότι στο Άμστερνταμ, το ποδήλατο θεωρείται ο Νο1 τρόπος μετακίνησης. Τέλος, ρόλο παίζουν και δυνάμεις εκτός του ανθρώπινου ελέγχου που επηρεάζουν τον αριθμό των ποδηλατιστών, όπως ο καιρός και η άσφαλτος.
Ανεξάρτητα, όμως, από την τοποθεσία, η ποδηλασία αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο για το σύνολο των πλεονεκτημάτων που προσφέρει στην κοινωνία.
Τα οφέλη του ποδηλάτου στην πόλη
Οι πόλεις με υψηλότερα επίπεδα ποδηλασίας έχουν πολλά πλεονεκτήματα για όσους ζουν και εργάζονται σε αυτές:
Κυκλοφοριακή Συμφόρηση: Με εκατομμύρια αυτοκίνητα να κυκλοφορούν στους δρόμους, οι σύγχρονες πόλεις ταλαιπωρούνται συχνά από συμφόρηση, πράγμα που περιορίζει συνολικά την αποτελεσματικότητα των μετακινήσεων. Λαμβάνοντας υπόψη ότι 20 ποδήλατα μπορούν να σταθμεύσουν στον ίδιο χώρο που καταλαμβάνει ένα αυτοκίνητο, η αντικατάσταση αυτοκινήτων με ποδήλατα θα είχε σημαντικό αντίκτυπο στην κυκλοφοριακή συμφόρηση.
Οικονομία: Η ποδηλασία παρέχει μια προσιτή επιλογή ταξιδιού σε ένα ευρύ φάσμα ατόμων. Στο Βέλγιο, η ομάδα υπέρ της ποδηλασίας Gracq, υπολόγισε ότι η μετακίνηση από και προς την εργασία είναι 22 φορές φθηνότερη με το ποδήλατο από ό,τι με το αυτοκίνητο.
Περιβάλλον: Η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται για εκατομμύρια θανάτους ετησίως, φέροντας τις πόλεις αντιμέτωπες με την πρόκληση για τη μείωσή της. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι μετακινήσεις έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τους εκπεμπόμενους ρύπους και ότι τα παραδοσιακά ποδήλατα δεν εμπλέκονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση, προσφέρουν μια εξαιρετική λύση σε αυτό το χρόνιο πρόβλημα.
Μετακινήσεις: Με τα ποδήλατα να ενδείκνυνται περισσότερο για μετακινήσεις μικρότερες των οκτώ χιλιομέτρων, είναι προφανές ότι η ποδηλασία δεν είναι κατάλληλο επιλογή για κάθε ταξίδι. Στην περίπτωση μεγαλύτερων ταξιδιών, ωστόσο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί συμπληρωματικά με άλλους τρόπους μετακίνησης, όπως με δημόσια συγκοινωνία.
Εξοικονόμηση χρόνου: Συγκριτικά με το περπάτημα, το ποδήλατο εκτιμάται ότι μειώνει τον χρόνο μετακίνησης έως και 75%. Σε κάποιες περιοχές, μάλιστα, όπως στις πυκνοκατοικημένες πόλεις, το ποδήλατο αποδεικνύεται ταχύτερο ακόμα και από το αυτοκίνητο.
Τρόποι ενθάρρυνσης της ποδηλασίας
Πρώτον, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η ποδηλασία, πρέπει να διασφαλιστεί η ασφάλεια των αναβατών. Για να γίνει αυτό, απαιτούνται καλά συντηρημένες και συνδεδεμένες υποδομές. Ενδεικτικά, μπορούν να προστεθούν ποδηλατικές λωρίδες, που διαχωρίζονται με οδική σήμανση ή και προστατευόμενες λωρίδες ποδηλάτων, οι οποίες χωρίζουν φυσικά τους ποδηλάτες από τα αυτοκίνητα. Διαπιστώθηκε, μάλιστα, πρόσφατα ότι οι προστατευμένες λωρίδες ποδηλάτων μειώνουν τον κίνδυνο τραυματισμού των ποδηλατών έως και 90%.
Δεύτερον, η ποδηλασία πρέπει να γίνει όσο το δυνατόν πιο βολική. Τα τελευταία χρόνια, τα προγράμματα ποδηλάτων έχουν αυξηθεί σε δημοτικότητα σε πόλεις σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται για προγράμματα που επιτρέπουν στον χρήστη την πρόσβαση σε ένα ποδήλατο όταν το θέλει, αλλά επίσης αφαιρεί την ευθύνη της ιδιοκτησίας του. Ένας άλλος τρόπος είναι, επίσης, η όσο το δυνατόν ευκολότερη και ασφαλέστερη στάθμευση για τα ποδήλατα, στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό σε δημοφιλείς τοποθεσίες όπως σταθμούς τρένων και λεωφορείων.
Στη συνέχεια, με ένα μεγάλο ποσοστό καθημερινών μετακινήσεων να σχετίζονται με την εργασία, είναι απαραίτητο η ποδηλασία να στηριχθεί και από τους εργοδότες. Για αυτούς, μάλιστα, τα πλεονεκτήματα είναι εξίσου σημαντικά, καθώς έχει αποδειχθεί ότι σχεδόν το ένα τέταρτο των εργαζομένων έχουν παραιτηθεί απο μια δουλειά λόγω μιας αρνητικής εμπειρίας μετακίνησης. Στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Ολλανδία έχουν ήδη ξεκινήσει τέτοιου είδους πιλοτικά προγράμματα, με εργοδότες και εργαζόμενους να λαμβάνουν οικονομικά κίνητρα για τη χρήση ποδηλάτου.
Τέλος, είναι σημαντικό να ενθαρρυνθεί η μελλοντική γενιά ποδηλατών μέσω εκπαίδευσης στην ποδηλατική νοοτροπία. Η πορτογαλική κυβέρνηση ελπίζει να το επιτύχει με την εισαγωγή της υποχρεωτικής εκπαίδευσης ποδηλασίας για παιδιά σχολικής ηλικίας, στο πλαίσιο του στόχου της για το 2030, όταν το 7,5% όλων των μετακινήσεων θα πραγματοποιούνται με ποδήλατο
