Βαμβακού Λακωνίας, τόπος καταγωγής του θαλασσοκράτορα Σταύρου Νιάρχου. Ένας τόπος γεμάτος ιστορία και καταπράσινα τερτίπια της φύσης ζωντανεύει από μια ομάδα νέων ανθρώπων με καταγωγή και ισχυρούς δεσμούς με το χωριό. Από την ερημοποίηση και την εγκατάλειψη στην ζωντάνια και στην ζωηρή ανάταση. Αυτός είναι ο στόχος του project «Η Αναβίωση της Βαμβακούς». Να ξανά γεμίσει παιδικές φωνές και να γίνει ένας τόπος δημιουργικότητας και ελπίδας. Εμείς συναντήσαμε τα δύο από τα πέντε μέλη της ομάδας, την Ελένη Μάμη και τον Χάρη Βασιλάκο συνομιλώντας για αυτό το τόσο σημαντικό εγχείρημα!
-Πως πάρθηκε η απόφαση για το project «Η Αναβίωση της Βαμβακούς» (Vamvakou Revival); (Ελένη Μάμη, συνιδρύτρια Vamvakou Revival)
Το εγχείρημα της Αναβίωσης της Βαμβακούς είναι μια ιδέα που ξεκίνησε περίπου στο 2016-17 κι άρχισε να υλοποιείται από το 2019. Άρχισε ως μια ανάγκη να δούμε τη Βαμβακού να αναβιώνει, να γεμίζει κόσμο κι έτσι, αναζητήσαμε τρόπους, ώστε κι εμείς οι ίδιοι να εγκατασταθούμε, να εργαστούμε και να ζήσουμε σε αυτόν τον τόπο που τόσο αγαπάμε. Βλέποντας την προοπτική για τη δημιουργία ενός νέου κεφαλαίου στην ιστορία του χωριού, αρχίσαμε να εργαζόμαστε με σκοπό να διαμορφώσουμε ένα πλάνο βιώσιμης ανάπτυξης του τόπου. Σε αυτό το πλαίσιο, το 2017 ήρθαμε σε επαφή με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) και συναντηθήκαμε με τον Πρόεδρο του Ιδρύματος, Ανδρέα Δρακόπουλο, ο οποίος αγκάλιασε αυτή την ιδέα και μας έδωσε το κίνητρο, για να την κάνουμε ακόμα μεγαλύτερη, και τη βοήθεια, για να την πραγματοποιήσουμε.
-Πείτε μας λίγα λόγια για την ομάδα σας; (Ελένη Μάμη, συνιδρύτρια Vamvakou Revival)
Η Vamvakou Revival ιδρύθηκε από νέα άτομα με καταγωγή και ισχυρούς δεσμούς με το χωριό, που έχουν περάσει σε αυτόν τον τόπο τα παιδικά και νεανικά τους καλοκαίρια. Ο Χάρης Βασιλάκος, ο Ανάργυρος Βερδήλος, ο Τάσος Μάρκος και εγώ, η Ελένη Μάμη, ξεκινήσαμε αυτήν την πρωτοβουλία και εργαζόμαστε για αυτήν μέχρι σήμερα. Ο Χάρης είναι υπεύθυνος για τα Προγράμματα, τις Εκδηλώσεις και τις Συνεργασίες, ο Ανάργυρος είναι ο Διοικητικός Υπεύθυνος του οργανισμού και επιβλέπει τις δράσεις της Αγροδιατροφής και της Επιχειρηματικότητας, ο Τάσος είναι ο Υπεύθυνος Τεχνικού Σχεδιασμού και επιβλέπει τα τεχνικά έργα και εγώ είμαι η υπεύθυνη Επικοινωνίας και Μάρκετινγκ. Η ομάδα έχει φυσικά μεγαλώσει, αφού οι ανάγκες αυτού του εγχειρήματος καθημερινά πολλαπλασιάζονται, όσο αναπτύσσονται και ξεκινούν νέα έργα, με αποτέλεσμα να έχουν ενταχθεί και να εργάζονται για τον οργανισμό της Vamvakou Revival, αλλά και τις επιμέρους επιχειρηματικές μονάδες που λειτουργεί ο οργανισμός, περίπου 20 άτομα.
-Ποιος είναι ο στόχος σας και ποια είναι τα αποτελέσματα μέχρι και σήμερα; (Ελένη Μάμη, συνιδρύτρια Vamvakou Revival)
Ο στόχος μας είναι να γεμίσει το χωριό ξανά με ζωή και να ακουστούν παιδικές φωνές. Να δημιουργηθούν ευκαιρίες απασχόλησης, επιχειρήσεις, να χτιστεί ξανά η κοινωνία και η οικονομία του τόπου. Θα μιλάμε για μια αναγεννημένη Βαμβακού, όταν ο αριθμός των μόνιμων κατοίκων αυξηθεί σημαντικά και δημιουργηθούν οι ευκαιρίες και οι προϋποθέσεις για να επιστρέψει πίσω ο κόσμος στο χωριό και να μπορεί να δημιουργήσει εκεί τη δική του ζωή. Βέβαια, η αναγέννηση ενός τόπου χρειάζεται και παιδιά, ώστε να υπάρξει το μέλλον. Στη Βαμβακού, σήμερα, μεγαλώνει το πρώτο παιδάκι και έφερε μαζί του την ελπίδα για την νέα εποχή του χωριού.
Βέβαια, μπορούμε ήδη να μιλήσουμε για τα πρώτα αποτελέσματα, μιας και όταν ξεκίνησε το εγχείρημα της Αναβίωσης του χωριού και μετοικήσαμε οι πρώτοι νέοι κάτοικοι εδώ, στο χωριό ζούσαν 9 άτομα, οι περισσότεροι από τους οποίους μεγαλύτερης ηλικίας. Σήμερα, είμαστε πλέον 26 κάτοικοι όλον τον χρόνο και ο μέσος όρος ηλικίας έχει φυσικά μειωθεί. Όμως, οι προσπάθειές μας εστιάζονται στην αύξηση των μονίμων κατοίκων και στην παράταση διαμονής στο χωριό των περιστασιακών.
Ο τόπος έχει ήδη αρχίσει να ζωντανεύει, χιλιάδες επισκέπτες έχουν περάσει από το χωριό μέχρι σήμερα, γειτονιές του έχουν αναγεννηθεί και νέοι κάτοικοι έχουν ήδη επιστρέψει. Πλέον, λειτουργεί όλον τον χρόνο το εστιατόριο-καφέ Βουρέικο, δύο νέοι ξενώνες, η Ρούγα της Βαμβακούς και ο Παραδοσιακός Ξενώνας Βαμβακούς, ενώ το σχολείο έχει ανακαινιστεί πλήρως και μετατραπεί σε ένα σύγχρονο και καινοτόμο τεχνολογικό κέντρο, το V.Lab (Vamvakou Technology Lab fully powered by SNF). Το σχολείο λειτουργεί και ως πολυχώρος, φιλοξενώντας πέραν από τεχνολογικά και επιστημονικά προγράμματα για παιδιά και ενηλίκους, πληθώρα άλλων εκπαιδευτικών και καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων για μικρούς και μεγάλους, εργαστήρια, παιχνίδια, ανοιχτή δανειστική βιβλιοθήκη και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Οι κάτοικοι, οι επισκέπτες, αλλά και εμείς οι ίδιοι έχουμε τη δυνατότητα όλον τον χρόνο να παρακολουθούμε από συναυλίες κλασικής μουσικής, έως θεατρικές παραστάσεις και καλλιτεχνικά εργαστήρια. Οι Βαμβακίτικες αυτές εμπειρίες εμπλουτίζονται με οργανωμένες αθλητικές δραστηριότητες στο βουνό του Πάρνωνα, όπως πεζοπορία, ορεινή ποδηλασία με ηλεκτρικά ποδήλατα HAIBIKE με υποβοήθηση και περιήγηση με mini bus ή 4×4), σε ένα δίκτυο πεζοπορικών και ποδηλατικών διαδρομών. Σημαντικές είναι και οι συνεργασίες και τα προγράμματα φιλοξενίας που υλοποιούμε με κορυφαίους οργανισμούς όπως η Εθνική Λυρική Σκηνή, το New York University και το University of California, Los Angeles.
Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Αναβίωσης γίνονται σημαντικά βήματα συνολικά στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής στους τομείς του τουρισμού, της αγροδιατροφής, του πολιτισμού, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας. Η Vamvakou Revival σε συνεργασία με τον οργανισμό «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά», έχοντας την υποστήριξη από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) υλοποιεί στον άξονα της Αγροδιατροφής μια δράση ενίσχυσης και στήριξης των τοπικών παραγωγών και κτηνοτρόφων, αλλά και περιφερειακής ανάπτυξης μέσα από στοχευμένες ενέργειες συμβουλευτικής και επιχειρηματικής υποστήριξης. Στο πλαίσιο της προσπάθειας αυτής πρόσφατα ιδρύθηκαν ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Βαμβακούς «Parnon Poèma» που θα λανσάρει τα πρώτα του προϊόντα από μέρα σε μέρα και ο Γυναικείος Συνεταιρισμός Βαμβακούς «Βαμβακιά», ενώ προβλέπεται η δημιουργία και λειτουργία ενός πρατηρίου προϊόντων που θα μπορεί να λειτουργεί και ως ένα μικρό παντοπωλείο για τους κατοίκους. Επιπλέον, σημαντική εξέλιξη για τον τόπο είναι ότι έχει δρομολογηθεί η δημιουργία μιας θερμοκοιτίδας επιχειρήσεων στο χωριό, ενός χώρου φιλοξενίας και υποστήριξης νεοφυών επιχειρήσεων που θα ιδρυθούν με έδρα τη Βαμβακού και ευρύτερα την περιφέρεια Πελοποννήσου. Μέσα στον επόμενο μήνα θα κοινοποιηθεί και η επίσημη πρόσκληση κατάθεσης επιχειρηματικών προτάσεων και ιδεών προς θερμοκοιτίαση.
-Μιλήστε μου για τα προβλήματα που αντιμετωπίσατε; (Χάρης Βασιλάκος, συνιδρυτής Vamvakou Revival)
Χαριτολογώντας, θα σας πω ότι πλέον είναι της μόδας ο όρος problem solver, κάτι που μάλλον έχουμε γίνει, δίχως να το αντιλαμβανόμαστε πάντα. Η αλήθεια είναι ότι τα προβλήματα -ή μάλλον οι προκλήσεις- ποικίλουν. Η δημιουργία μίας κοινότητας, μίας κοινωνίας, από την αρχή είναι κάτι που κανείς μας δεν είχε ξανακάνει και σίγουρα είναι μία ολόκληρη επιστήμη, η οποία δεν σπουδάζεται και σε καμία περίπτωση δεν μελετάται μόνο στη θεωρία. Η πράξη είναι αυτή που δίνει πάντοτε τις απαντήσεις, κυρίως όταν καλείσαι να συνεργαστείς, να σκεφτείς διαφορετικά, να κάνεις πολλά πράγματα που δεν είχες φανταστεί, να βρεις διεξόδους για τον εαυτό σου και λύσεις για τους γύρω σου που επιθυμούν να έρθουν στο χωριό.
Οι υποδομές είναι πάντοτε ένα ζητούμενο, όταν μιλάμε για ένα χωριό, ο καιρός σίγουρα σε αναγκάζει να πας με τα «νερά» του, η γραφειοκρατία δεν μπορεί να μην αναφερθεί ως ανασταλτικός παράγοντας σε πολλά επίπεδα του εγχειρήματός μας και φυσικά ο ανθρώπινος παράγοντας, ο πλέον απρόβλεπτος όρος σε ένα εξ ορισμού ανθρωποκεντρικό project.
Σε κάθε περίπτωση, η υποστήριξη από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος είναι πραγματική ευλογία για την Αναβίωση της Βαμβακούς, καθώς, μεταξύ άλλων, μας δίνεται κάτι πολύτιμο, το οποίο δεν είναι άλλο από το χρόνο. Χρόνος για να πειραματιστούμε, να δοκιμάσουμε, να πέσουμε και να ξανασηκωθούμε, με απώτερο και ευγενή σκοπό την αναζωογόνηση του τόπου μας.
–H αναζωογόνηση του χωριού Βαμβακού μπορεί να λειτουργήσει ως φάρος ανάπτυξης και για άλλα χωριά που κινδυνεύουν με εγκατάλειψη; (Χάρης Βασιλάκος, συνιδρυτής Vamvakou Revival)
Αρχικά, θα ήταν ιδιαίτερα τιμητικό να καταφέρουμε πρώτα από όλα να εμπνεύσουμε κι άλλους νέους ανθρώπους, όπου κι αν βρίσκονται, να ακολουθήσουν τα βήματά μας. Από εκεί ξεκινούν όλα! Η αναβίωση ενός τόπου μπορεί να απαιτεί υλικούς και οικονομικούς πόρους, αλλά τίποτα δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς όραμα και δίχως μία ομάδα ανθρώπων αφοσιωμένη στον κοινό σκοπό.
Επιπλέον, θα ήταν ευχής έργο, δίχως να αποτελεί αυτοσκοπό, μέσα από τα δικά μας αποτελέσματα και συμπεράσματα, να λειτουργήσει η Βαμβακού ως μοντέλο ανάπτυξης και καλή πρακτική και για άλλους τόπους τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο. Θα αποτελούσε μία δικαίωση και φυσικά μία τεράστια ηθική ανταμοιβή για όλους μας τόσο στη Vamvakou Revival όσο και στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
-Πως βλέπετε την μεγάλη πληθυσμιακή συσσώρευση νέων ανθρώπων στα αστικά κέντρα; (Χάρης Βασιλάκος, συνιδρυτής Vamvakou Revival)
Μέχρι πρότινος λογική και αυτονόητη. Τα μεγάλα αστικά κέντρα προσφέρουν ευκαιρίες εκπαίδευσης, απασχόλησης και ψυχαγωγίας, καθιστώντας ελκυστική τη ζωή στην πόλη για ένα νέο άνθρωπο. Ωστόσο, φαίνεται ότι καλούμαστε πια να προσαρμοστούμε σε μία παρατεταμένη διαχείριση κινδύνων και κρίσεων, γεγονός που μας αναγκάζει να σκεφτούμε διαφορετικά. Η πανδημία, επί παραδείγματι, μας έδωσε πολλά μαθήματα, ένα εκ των οποίων είναι ότι η μαζική συσσώρευση των ανθρώπων στα αστικά κέντρα δεν είναι βιώσιμη και σίγουρα δεν είναι πάντα ευχάριστη σε αυτές τις συνθήκες.
-Μήπως ήρθε η ώρα να αφήσουμε τις πόλεις και να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες για την επιστροφή στα χωριά μας; (Χάρης Βασιλάκος, συνιδρυτής Vamvakou Revival)
Για να είμαστε ρεαλιστές και ειλικρινείς, η επιστροφή στα χωριά δεν είναι κάτι απλό. Αποτέλεσε ένα εύκολο σλόγκαν, κατά τη διάρκεια της προηγούμενη δεκαετίας και της οικονομικής κρίσης που δοκίμασε την Ελληνική κοινωνία, αλλά όπως συνηθίζουμε να λέμε, η επάνοδος στην ύπαιθρο δεν μπορεί να ταυτίζεται με τη λογική «θα πάω στο χωριό, θα βάλω έναν κήπο και θα ζω από αυτό». Χρειάζεται όραμα, στρατηγική, προγραμματισμός, συνεργατική διάθεση, χρόνος και πολλή υπομονή, αλλά κυρίως απαιτείται ευελιξία, καθώς το σίγουρο είναι ότι συχνά η πραγματικότητα έρχεται να ανατρέψει πολλά από αυτά που σχεδιάζουμε στο χαρτί.
Σε ένα γενικότερο επίπεδο, πάντως, η πανδημία πυροδότησε μία παγκόσμια τάση επιστροφής στην περιφέρεια και την ύπαιθρο, η οποία θα πρέπει να υποστηριχτεί από την Πολιτεία μέσα από συγκεκριμένα κίνητρα και να χτιστεί με όρους βιωσιμότητας και μακροπρόθεσμο ορίζοντα, ώστε να αποτελέσει ένα «project ζωής» και όχι ένα πυροτέχνημα.
-Πως είναι η ζωή στο χωριό; (Ελένη Μάμη, συνιδρύτρια Vamvakou Revival)
Η ζωή στο χωριό είναι μια πρόκληση από μόνη της. Υπάρχουν προβλήματα σε τέτοιες περιοχές, όπως η Βαμβακού, όμως μεριμνούμε για την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών, καθώς και για τη βελτίωση και συντήρηση δομών και υποδομών του χωριού. Όλα είναι θέμα αλλαγής τρόπου ζωής και σκέψης. Θέλει δύναμη και προσπάθεια για να διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες.
Παρά τις δυσκολίες, όμως, σημασία έχει η ποιότητα ζωής και ότι κάθε μέρα ασχολούμαστε με κάτι τόσο σημαντικό και δημιουργικό. Επιπλέον, είναι όμορφο να ανοίγεις το παράθυρο σου το πρωί και να είσαι μέσα σε ένα δάσος και να εργάζεσαι μέσα σε ένα ήσυχο και ήρεμο περιβάλλον, μακριά από το θόρυβο και την ένταση της πόλης. Όσο έντονη και δύσκολη και να είναι η δουλειά, η εικόνα του φυσικού περιβάλλοντος σε ηρεμεί και σου δίνει δύναμη για το επόμενο βήμα και στόχο.
-Μέσα σε μια εποχή ψηφιακή και τεχνολογικά εξαρτημένη μπορούμε να πείσουμε τους νέους ανθρώπους να εγκατασταθούν μόνιμα σε «ξεχασμένα» χωριά και να ορθοποδήσουν; (Χάρης Βασιλάκος, συνιδρυτής Vamvakou Revival)
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η τεχνολογία αποτελεί σημαντικό εργαλείο στα χέρια του σύγχρονου ανθρώπου. Απλοποίησε την καθημερινότητά μας, επιτάχυνε διαδικασίες, έλυσε προβλήματα και διεύρυνε ορίζοντες, αλλά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι αποτελεί ουσιαστικά ένα μέσο για τα παραπάνω και μόνο ως τέτοιο θα πρέπει να το αντιμετωπίζουμε. Ωστόσο, στο πλαίσιο της ταχέως αναπτυσσόμενης ψηφιακής εποχής, αρκετά χωριά πια δεν εξαιρούνται αυτής της εξέλιξης. Αντιθέτως! Οικισμοί, όπως η Βαμβακού, έχουν να επιδείξουν σημαντικό ψηφιακό εξοπλισμό και τεχνολογικές υποδομές, ξεκινώντας από το γρήγορο ίντερνετ και φτάνοντας μέχρι τα προηγμένα συστήματα τηλεδιασκέψεων και τους 3D εκτυπωτές. Όλα αυτά καθιστούν τη Βαμβακού ιδανικό περιβάλλον για δημιουργία, εγρασία και ψηφιακούς νομάδες.
-Είναι το ταξίδι της Βαμβακούς όμορφο και ελπιδοφόρο; (Ελένη Μάμη, συνιδρύτρια Vamvakou Revival)
Το ταξίδι της Βαμβακούς είναι όμορφο και δημιουργικό, αλλά και συνάμα απαιτητικό, καθώς η διαδρομή δεν είναι στρωμένη με ροδοπέταλα. Σε κάθε περίπτωση, η προσπάθεια αναγέννησης ενός τόπου είναι σίγουρα ελπιδοφόρα από τη φύση της και το εγχείρημά μας ευχόμαστε να αποτελέσει πιλότο, ελπίδα και αφορμή και για άλλους νέους να δουν την προοπτική της δημιουργίας σε τόπο που αναγεννάτε.
