Από tvxs.gr/ Γιώργος Ρούσσος
Σαν σήμερα (σσ χθες), στις 9 Μαΐου του 1976, η Γερμανίδα δημοσιογράφος Ουλρίκε Μάινχοφ, (από το 1970 ιδρυτικό και ηγετικό μέλος της ακροαριστερής τρομοκρατικής οργάνωσης Μπάαντερ – Μάινχοφ, γνωστής και ως Φράξια Κόκκινος Στρατός (RAF)), βρίσκεται απαγχονισμένη στο κελί 719 των φυλακών υψίστης ασφαλείας στο Στάμχαϊμ της Στουτγάρδης. Σχετικό το υποψήφιο για Όσκαρ φιλμ του Ούλι Έντελ, «Το Σύμπλεγμα Μπάαντερ – Μάινχοφ», σε παραγωγή του Μπερντ Άιχινγκερ.
«Ήθελα να κάνω μια ταινία για την Ουλρίκε Μάινχοφ από το 1978, αλλά εκείνη την εποχή το θέμα της γερμανικής τρομοκρατίας δεν είχε ερευνηθεί σε μεγάλο βάθος. Ήταν ένα δύσκολο και λεπτό θέμα και τότε δεν ήμουν αρκετά έμπειρος όπως τώρα. Η ιστορία της RAF ειδικότερα ήταν κάτι που με απασχολούσε από τότε που ήμουν φοιτητής στο Μόναχο: το φοιτητικό κίνημα στα τέλη του ’60, η προσπάθεια κατάλυσης της δομής των αρχών, οι αυτονομίες που διεκδικούσαν τότε οι νέοι ήταν πράγματα που τα έζησα έντονα από μέσα. Κάποια στιγμή οι άνθρωποι άρχισαν να μιλούν για τη βία ως πολιτικό όργανο και είναι ακριβώς εκεί που δεν μπορούσα πλέον να ακολουθήσω ούτε και να το δεχτώ. Υπήρχαν πολλοί άνθρωποι γύρω μου που υποστήριζαν αυτή τη “στρατιωτική στάση” που εγώ δεν δεχόμουν και δεν αντιλαμβανόμουν, λόγος ακριβώς για τον οποίο όλο αυτό με γοήτευε. Ήταν και είναι ένα μυστήριο που ήθελα να λύσω […] Φανταζόμουν την ταινία σαν έναν ποταμό που παρασύρει το κοινό γνωρίζοντας ότι αυτό που θα ακολουθήσει είναι ένας βίαιος καταρράκτης. Χρειαζόμουν ταχύτητα και ένταση από έναν σκηνοθέτη που δεν θα έχανε τον έλεγχο. Ο Ούλι Έντελ είναι ένας από αυτούς που μπορεί να πετύχει αυτό.» – Μπερντ Άιχινγκερ
«Στην ταινία δεν υπάρχει ταύτιση και συναισθηματική συμμετοχή του θεατή. Αυτό ήθελα. Η συναισθηματική μέθεξη σε κάθε περίπτωση πριμοδοτεί κάποιες ερμηνείες του φιλμ. Αυτό ήθελα να αποφύγω. Αντιθέτως ήθελα η ταινία να θέτει ερωτήματα χωρίς να δίνει απαντήσεις. Ούτε διδακτισμούς έχει η ταινία ούτε μοντέρνες ηθικολογίες αναφορικά με την γερμανική τρομοκρατία. Δεν ήθελα να δώσω στο στόμα απαντήσεις με ευκολία. Για αυτό και λέγεται The Baader Meinhof Complex (πολύπλοκο) και όχι The Baader Meinhof Simplex (απλό). Το φιλμ εστιάζει στις πράξεις της RAF και όχι στις διακηρύξεις. Θέτει το ερώτημα: Τι συνέβη εδώ, στ’ αλήθεια; Η οργάνωση επέλεξε συνειδητά να γυρίσει την πλάτη της στο διάλογο και να δράσει. Είναι λογικό το φιλμ να έχει αυτήν την κατεύθυνση. Επιπλέον, προσωπικά πιστεύω ότι ο εαυτός μας καθορίζεται από τις πράξεις και όχι τα λόγια μας.» – Μπερντ Άιχινγκερ
Η RAF δημιουργήθηκε ως κίνημα εναντίον του πολέμου του Βιετνάμ που ξέσπασε το 1967. Πρόκειται για μια δυτικογερμανική ομάδα που αυτό ονομάζονταν “αστικοί επαναστάτες” και ιδρύθηκε από τους Αντρέας Μπάαντερ, Ούλρικε Μάινχοφ, Γκούντρουν Ένσλιν, Χορστ Μάλερ και άλλους. Tα σπέρματα της οργάνωσης ανιχνεύονται στο φοιτητικό κίνημα της δυτικής Γερμανίας, που οι διαμαρτυρίες του κατά του ρατσισμού, του ιμπεριαλισμού και υπέρ της ανθρώπινης αυτοδιάθεσης ενώθηκαν με αυτές του κόσμου, των εργατών και της μεσαίας τάξης δημιουργώντας επαναστατικό κλίμα.
Η οργάνωση λειτουργούσε ενεργά την περίοδο 1971 – 1977, το περίφημο “γερμανικό φθινόπωρο”. Στην αρχή της δημιουργίας της η οργάνωση, με τις προκηρύξεις που δημοσίευε, είχε κερδίσει μια σχετική συμπάθεια από τον κόσμο, έως την στιγμή που άρχισαν οι βομβιστικές επιθέσεις και υπήρξαν τα πρώτα θύματα από αυτές. Στη δράση της αποδίδονται 34 θάνατοι, περιλαμβανομένων και κάποιων μη προγραμματισμένων απωλειών, όπως σοφέρ, bodyguards κλπ.
Όλα τα βασικά στελέχη ήταν υψηλού μορφωτικού επιπέδου εκτός από τον Αντρέας Μπάαντερ που ήταν ο μοναδικός από τα μέλη της Rote Arme Fraktion που δεν είχε σπουδάσει. Τα στελέχη εκπαιδεύτηκαν για ένοπλη δράση στην Ιορδανία το 1970. Κλοπές, ανατινάξεις, βομβιστικές επιθέσεις εντάσσονταν στο πλαίσιο του αντιιμπεριαλιστικού αγώνα που ξεκίνησαν.
Οι Μπάαντερ, Ένσλιν, Μάινχοφ, Ράσπε και Μάινς πιάστηκαν μετά από επίμονο κυνηγητό και φυλακίστηκαν στη Στουτγκάρδη τον Ιούνιο του 1972. Στη φυλακή επικοινωνούσαν μέσω των εκπροσώπων τους και συγκεκριμένα γραπτά και υποκινούμενες ενέργειες από τη Μάινχοφ έβγαιναν και έξω από την φυλακή. Σε διάφορες φάσεις του εγκλεισμού τους τα μέλη έκαναν απεργία πείνας. Από αυτό “κατάφερε” να αυτοκτονήσει μόνον ο Μάινς το 1974. Η περίφημη δίκη του Σταμχάιμ ξεκίνησε το 1975 και ήταν μια από τις πιο αμφιλεγόμενες δικαστικές διαδικασίες στα χρονικά του γερμανικού δικαίου.
Το Μάιο του 1976 η Μάινχοφ βρέθηκε απαγχωνισμένη στο κελί της και οι περισσότερες θεωρίες συγκλίνουν στην άποψη ότι το έκανε γιατί άρχισε σταδιακά να εξοστρακίζεται από τον πυρήνα της ομάδας. Κατά τη διάρκεια της δίκης έγιναν ακόμη περισσότερες βομβιστικές επιθέσεις, με κορύφωση τη στιγμή της δολοφονίας του Δημόσιου Κατηγόρου, Σίγκφριντ Μπούμπακ, του οδηγού του και του σωματοφύλακά του. Τον Απρίλιο του 1977 οι Μπάαντερ, Ένσλιν και Ράσπε καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη.
Οι ραγδαίες αιματηρές εξελίξεις που ακολούθησαν οριοθέτησαν το περίφημο γερμανικό φθινόπωρο του ’77: η δολοφονία του επικεφαλής της Dresdner, Bank Γιούργεν Πρόντο και η απαγωγή και δολοφονία ενάμισι μήνα μετά του Προέδρου του Συνδέσμου Εργοδοτών, Χανς Μάρτιν Σλέιερ. Ο Μπάαντερ και ο Ράσπε βρέθηκαν στα κελιά τους νεκροί από πυροβολισμούς και η Ένσλιν βρέθηκε κρεμασμένη, αλλά αν ήταν αυτοκτονία ή δολοφονία δεν διαλευκάνθηκε ποτέ
Η ταινία «Το Σύμπλεγμα Μπάαντερ – Μάινχοφ» (The Baader Meinhof Complex – 2008) του Ούλι Έντελ, με πρωταγωνιστές τους Μαρτίνα Γκέντεκ, Μόριτζ Μπεμπτρό και Μπρούνο Γκαντζ, ήταν υποψήφια το 2009 για BAFTA, Χρυσή Σφαίρα και Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.
