Όταν νέοι με οδηγό την αγάπη για τον τόπο τους ενώνονται και σμίγουν την παράδοση, την φυσική, πολιτιστική και ιστορική μοναδικότητα, τα έθιμα, την Γρεβενιώτικη κουλτούρα, την γαστρονομία τότε ο τρόπος που βιώνουμε έναν προορισμό αλλάζει!
Νέο, πρωτότυπο, πολυθεματικό, εμπειρικό το Φεστιβάλ TOPOS στα Γρεβενά αναδεικνύει τα τοπόσημα της περιοχής μας συνδέοντας τα με τον πλούτο της δημιουργίας, του μοιράσματος, της επαφής σε ένα μοναδικό φυσικό φόντο!
Το φεστιβάλ αγκαλιάζεται, χρόνο με το χρόνο, όλο και περισσότερο και έχει δημιουργήσει ένα ζωντανό κύτταρο που συνεχώς εξελίσσεται με φρέσκια και καινοτόμα πνοή! Η λαογραφία, η παιδαγωγική ανάπτυξη, η φυσική ομορφιά, η ελληνική φιλοξενία στο Topos Festival δένονται αρμονικά και συνθέτουν έναν φορέα πολιτιστικής δημιουργίας.
Συνάντησα τον εμπνευστή του Στέλιο Παπαλαμπρόπουλο και συζητήσαμε τόσο για την πολιτιστική δημιουργία όσο και για την κρίση νοηματοδότησης της ελληνικής κοινωνίας.
Τόπος,Ταξίδι, Προορισμός
Η κινητήριος δύναμη, η πρώτη ύλη και η έμπνευση
Η ικανότητα και η δύναμη που κρύβει η πράξη του καλέσματος, εμπεριέχει όλο το νόημα. Όταν προσκαλείς, σημαίνει ότι θες και μπορείς να μοιραστείς! Ο τόπος μας, η Ελλάδα περικλείει στον τρόπο της, την εστία και την φιλοξενία. Αξίες που ανάγουν την ίδια τη ζωή στις πιο όμορφες και πολύτιμες νοηματοδοτήσεις της. Ακριβώς πάνω σε αυτούς τους άξονες μεγαλώσαμε. Στη Δυτική Μακεδονία, και συγκεκριμένα στα Γρεβενά, όπου δεν υπάρχει περίπτωση να πάμε σε σπίτι γνωστών, φίλων και η αρχόντισσα του σπιτιού να μην μας ετοιμάσει κάτι να φάμε, να πιούμε!! Τι να πρωτοθυμηθώ, θεία Ευγενία, θεία Μάγδα, γιαγιά Χρυσούλα! Μεγέθη προσωποποίησης ελληνικής φιλοξενίας με τον πιο αυθεντικό τρόπο! Αρχέγονες εκφράσεις αποδοχής που διατηρούνται μέσα από την ύπαρξη τέτοιων ανθρώπων. Αυτή είναι η κινητήριος δύναμή μας! Η συνειδητοποίηση πως την παιδαγωγία της φιλοξενίας δεν την διδαχθήκαμε στο σχολείο, αλλά στα ανοιχτά σπίτια, τις εστίες που μας μάθανε να μοιραζόμαστε με τους φίλους, τους άλλους, τους ξένους, όλους τους ανθρώπους!
Δεν θα ξεχάσω ποτέ πριν αρκετά χρόνια σε ένα πανηγύρι στο διπλανό Κεράσοβο. Ήμασταν μια παρέα από τα Γρεβενά, μερακλήδες! Δεν σταματούσαμε να χορεύουμε. Μια γιαγιά μας πλησίασε και κέρασε τα όργανα για εμάς! Μας ρώτησε από πού είμαστε και χορεύουμε τόσο καλά, όταν της είπαμε από τα Γρεβενά, προσφέρθηκε να μας φιλοξενήσει να κοιμηθούμε εκεί, το πρωί θα ετοίμαζε πρωινό και μετά να φεύγαμε ξεκούραστοι. Αδιανόητο για τη σημερινή εποχή της αποξένωσης.
Το Φεστιβάλ Τόπος, πάνω σε αυτές τις αρχές έχει δημιουργηθεί. Εκεί βρίσκουμε την πρώτη ύλη του. Οι τόποι ενώνουν ό,τι υπάρχει, δεν χωρίζουν! Οι τόποι φέρουν το αποτύπωμα των ανθρώπων που κατοικούν εκεί!
Ξέρετε τι είναι ανεπανάληπτο στο Topos, κάποια παιδιά από τη Γαλλία, να σου διηγούνται πως πριν μερικές ημέρες επισκεπτόταν τον παγετώνα του Ροδανού και εσύ παράλληλα στα Γρεβενά μέσα από το τηλεσκόπιο του Βασίλη να τους δείχνεις το δαχτυλίδι του Κρόνου. Αυτή η εμπειρία είναι μοναδική! Η διαδρομή ενός ταξιδιού είναι άπειρη!
Δρόμος, διηγήσεις, βλέμματα, ορίζοντες! Εκεί που δοκιμάζουν τις τοπικές στριφτές πίτες, στο επόμενο δεκάλεπτο να βρίσκονται στον κύκλο ενός χορού και να μαθαίνουν τους βηματισμούς από τα ηπειρώτικα και τα Γρεβενιώτικα μπεράτια! Δεν το συζητώ στα ποντιακά και τα κρητικά, που γίνεται Ο χαμός! Το ταξίδι και η φιλοξενία είναι τελεστές πολιτιστικής σύντηξης! Το αποτέλεσμα ανυπέρβλητο! Αυτό μας εμπνέει!
Το Όραμα
Ένας σύγχρονος διανοητής, ο Χρήστος Γιανναράς, επισημαίνει σε ένα βιβλίο του, πως στην Ελλάδα δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμη την ιλιγγιώδη πρόταση περί πολιτισμού που κομίζει η ελληνική παράδοση. Σε μια εποχή που η κρίση ταυτότητας και νοηματοδότησης διαφαίνεται σε κάθε κύτταρο της ελληνικής κοινωνίας, εμείς επιλέγουμε να μοιραστούμε ό,τι μας δίνει χαρά και φως! Οι μουσικές που μας μεγάλωσαν, τα φαγητά που μας έθρεψαν, οι ιστορίες και τα πρότυπα που μας έδωσαν θάρρος και περηφάνεια! Ο τρόπος που έχει ο Τόπος μας. Αυτή την ιλιγγιώδη πρόταση ανιχνεύουμε, προσπαθούμε να συνειδητοποιήσουμε και σαφώς μας αρέσει να μοιραζόμαστε! Για εμάς, εννοώ την παρέα μου, τα Γρεβενά αποτελούν Τόπο Πληρότητας. Ακούγεται ίσως υπερβολικό, αλλά το βιώνουμε, πραγματικά! Τα Γρεβενά έχουν στην ευρύτητα της λαογραφίας τους, σημεία παιδαγωγικής ανάπτυξης και σοφίας. Η φυσική ομορφιά τους είναι λόγος εσωτερικής ισορροπίας. Πάνω σε αυτά τα πεδία οραματιζόμαστε τα Γρεβενά ως διεθνή προορισμό και φορέα πολιτιστικού νοήματος! Θεωρούμε πως με το Φεστιβάλ Τόπος, το έχουμε πετύχει ήδη. Οι συμμετέχοντες στην EUROP’RAID μας επέλεξαν ως καλύτερο σταθμό της Ευρώπης για το 2019. Οι φίλοι μας από άλλες πόλεις συνεχώς κανονίζουν τις εξορμήσεις τους, για να δουν τα Γρεβενά με τα δικά μας μάτια! Εμείς πιστοί και με όρεξη σε ό,τι αγαπάμε δημιουργούμε λόγους για κάλεσμα! Εκεί, παράλληλα με το Topos Festival, και το St. Patrick’s Day Festival…και από τον Σεπτέμβριο το Manakia Festival!
Λόγοι να γιορτάζουμε μαζί, λόγοι να ανταμώνουμε, λόγοι να δημιουργούμε!
Ορίζοντας για τα Γρεβενά
Τα Γρεβενά διαθέτουν τεράστιους πόρους αξιοποίησης. Σημεία ασύγκριτου φυσικού κάλλους και πολιτισμικές προτάσεις εξαιρετικής μοναδικότητας. Υπολείπονται σε μεράκι, κάτι το οποίο είναι δικαιολογημένο. Εάν δεν γνωρίσεις έναν τόπο δεν γίνεται να τον αγαπήσεις. Και εάν δεν αγαπήσεις κάτι πως είναι δυνατόν να θες να το μοιραστείς, να γίνεις πρεσβευτής. Δυστυχώς στα Γρεβενά, έχουμε ακόμη αρκετό δρόμο στο να γνωρίσουμε τον τόπο μας και αυτό προκαλεί ένδεια σε πολλαπλά επίπεδα. Από την διοίκηση χωρίς όραμα, έως την κοινωνία χωρίς βούληση. Οι φωτογραφίες είναι καλές για να σου δώσουν κίνητρο. Αλλά για να αγαπήσεις τη Βασιλίτσα, τον Βενέτικο, τον Όρλιακα, την Βάλια Κάλντα αναμφίβολα πρέπει να τα συνδέσεις με βιώματα, με ανάσες, με στιγμές! Πρέπει να συνδέσεις τον τόπο με μνήμη!
Europ’Raid- νέοι, αυτοκίνητο, χιλιόμετρα / Ταξίδι και αλληλεγγύη
Κάποιοι εμπνευσμένοι νέοι από τη Γαλλία, αποφάσισαν μια χρονιά να τολμήσουν να ταξιδέψουν όλη την Ευρώπη σε 20 ημέρες…και ναι τα κατάφεραν! Ονόμασαν το όραμά τους Europ’Raid (Ευρωπαϊκή Επιδρομή/Περιπέτεια) και από τότε κάθε χρόνο και περισσότεροι του ακολουθούν! Πέρα όμως από την περιήγηση σε σημεία εξαιρετικής φυσικής και πολιτιστικής ομορφιάς, επέλεξαν όλη αυτή η δράση τους να αποτελέσει και φορέα αλληλεγγύης. Σε χώρες όπως η Αλβανία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, επισκέπτονται σχολεία και δωρίζουν μεγάλες ποσότητες γραφικής ύλης. Τετράδια, μολύβια, μαρκαδόρους και διάφορα που χρειάζονται για τη νέα σχολική τους χρονιά οι μαθητές. Πλέον είναι όρος συμμετοχής στην Europ’Raid, κάθε πλήρωμα να κουβαλήσει 100 κιλά γραφικής ύλης! Δεν είναι υπέροχο; Μπορείτε να το φανταστείτε 10 συμμετοχές κουβαλάνε 1 τόνο γραφικής ύλης! Πόσο μάλλον όταν το 2018 και 2019 τα πληρώματα φτάσανε τα 300! Θαρρώ πως όσοι μικροί ταυτιζόμασταν με τον Φιλέα Φόγκ και μας ενθουσίαζαν τη φαντασία οι περιγραφές του Ιουλίου Βερν, σήμερα νιώθουμε την ίδια και μεγαλύτερη χαρά γνωρίζοντας νέους που σε 20 ημέρες ταξιδεύουν όλη την Ευρώπη!
Η φεστιβαλική εμπειρία των συντελεστών
Ευθύμης Παπαθεοδώρου
Είναι μια συνεχής αφορμή να αντιστρέψουμε το συνηθισμένο!
Ένα φεστιβάλ που επιλέχθηκε από τους πιο ταξιδιάρηδες νέους της Ευρώπης, για το σταθμό ενός ταξιδιού εξερεύνησης και αλληλεγγύης. Για μία μέρα τα Γρεβενά έχουν στραμμένα πάνω τους τα βλέμματα όλης της Ευρώπης!
Κίνητρο για μένα κάθε χρόνο είναι να δημιουργώ την υποδομή φιλοξενίας αυτού του μεγάλου ταξιδιού νέων. Ανταμοιβή μου τα εύσημα μετά το πέρας της διοργάνωσης από τους ταξιδιώτες και το ταυτόχρονο αίτημα για την φιλοξενία της επόμενης διοργάνωσης.
Εξάλλου δεν είναι τυχαίο πως το 2019, μας ψήφισαν ως τον καλύτερο σταθμό σε όλη την Ευρώπη!
Όλα αυτά τα χρόνια καταφέρνουμε με τη φιλοξενία αυτής της διοργάνωσης να προβάλλουμε ομορφιές του τόπου μας όπως ο Όρλιακας, ο Βενέτικος ποταμός με την παραλία του σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να αυξηθεί σημαντικά η επισκεψιμότητα στην πόλη μας και από πέρασμα να γίνει σταθμός! Επίσης δίνουμε ερέθισμα στους νέους της πόλης μας και της Δυτικής Μακεδονίας να γνωριστούν με νέους της Ευρώπης. Αφορμή να τολμήσουν με τη σειρά τους το δικό τους ταξίδι και να αισθάνονται περήφανοι για τον τόπο καταγωγής τους! Τα Γρεβενά που από το 2017 επιλέγονται ανελλιπώς ως ένας από τους σταθμούς της EUROP’RAID της πρώτης και μεγαλύτερης διάσχισης όλης της Ευρώπης από νέες και νέους!
Δημήτρης Παπαλαμπρόπουλος
Το να ζεις σε ένα τόπο πολλές φορές δημιουργεί την εσφαλμένη πεποίθηση ότι γνωρίζεις αρκετά γι’ αυτόν. Το να θες να φύγεις από ένα τόπο, λόγω των δυσκολιών που έχει εκεί η ζωή, πολύ πιθανόν να περιορίσει την αντίληψή σου σχετικά με τις λανθάνουσες δυνατότητές του.
Το ‘‘Φεστιβάλ Τόπος’’ σηματοδοτεί για την δική μου αντίληψη μια ευκαιρία, μεγάλης δυναμικής, να δούμε υπό άλλη οπτική γωνία τον τόπο μας. Η φθίνουσα πληθυσμιακή πορεία των Γρεβενών ως θεμελιώδης κοινωνική και οικονομική παράμετρος δεν οφείλεται στις δυνατότητες ως πολιτισμική και γεωγραφική παρουσία. Είναι απόρροια συγκεκριμένης πολιτικής αντίληψης που οδήγησε τα Γρεβενά αλλά και όλη την ελλαδική περιφέρεια σε αδιέξοδο.
Η πρώτη διέλευση των Γάλλων νέων από τον Βενέτικο ποταμό το 2017 οδήγησε σε αυθόρμητο παιχνίδι στα νερά του. Πρώτη φορά έβλεπα τόσο πολύ κόσμο να χαίρεται μια γωνιά των Γρεβενών. Το βράδυ στο παραδοσιακό γλέντι που ακολούθησε επίσης πολλοί επισκέπτες πιαστήκαν στο χορό κι ας μην είχαν ιδέα πως πάνε τα βήματα. Η ετερότητα, εδώ, σε βοηθάει να κατανοήσεις και να εκτιμήσεις καλύτερα το οικείο.
Μέσω των δράσεων του Φεστιβάλ έρχομαι σε επαφή με την ταυτότητα του τόπου μου. Γνωρίζω καλύτερα τους ανθρώπους μου. Γνωρίζω καλύτερα τον ίδιο μου τον εαυτό. Η προοπτική σε μια κοινωνία διαμορφώνεται μέσα από ό,τι ορίζει ως Νόημα η κοινωνία αυτή. Το ‘‘Φεστιβάλ Τόπος’’ προσπαθεί να ανιχνεύσει ακριβώς αυτό.
Αλμπίνα Κούκα
Αρχές Ιανουαρίου ξεκινάμε κάθε χρόνο τον συντονισμό και την επικοινωνία με τους συντελεστές, ώστε να είμαστε έτοιμοι τον Αύγουστο! Σε μια διεθνή διοργάνωση όταν πρέπει να συντονιστούν κάποιες εκατοντάδες συμμετέχοντες, κάθε λεπτομέρεια είναι σημαντική. Το άθροισμα πολλών λεπτομερειών όταν έχουν προβλεφθεί σωστά, οδηγούν σε επιτυχία. Ναι, είμαστε περήφανοι για τα Γρεβενά ως τόπο και θέλουμε να μοιραστούμε αυτή τη χαρά μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αναλαμβάνω τον τομέα της επικοινωνία του φεστιβάλ. Άπειρα emails, τηλεφωνήματα, ιδέες, προτάσεις. Ένταση και Δημιουργία! Αυτό το κομμάτι του φεστιβάλ δεν φαίνεται εξωτερικά και ούτε ποτέ κάποιος μπορεί να το καταλάβει εάν δεν το έχει ζήσει! Ξέρετε όμως τι είναι το σπουδαίο, που σε κάνει να ξεχνάς κάθε κούραση! Το χαμόγελο που δημιουργείς σε έναν ξένο, σε έναν άγνωστο, σε έναν επισκέπτη. Το χαμόγελο που δημιουργείς στον διπλανό σου όταν ξέρεις να μοιράζεσαι! Σημαίνει ό,τι κάτι έκανες σωστά. Κάτι του προκάλεσε χαρά. Για εμένα αυτή είναι η μέγιστη στιγμή της επικοινωνίας στο Topos Festival! Ο τόπος είναι το μήνυμα!
*Το φεστιβάλ Τόπος είναι τριήμερο και διεξάγεται στα Γρεβενά από το 2017, από 9-11 Αυγούστου
Για περισσότερες πληροφορίες και το αναλυτικό πρόγραμμα επισκεφθείτε την ιστοσελίδα toposfestival.gr
Η συνένετευξη δημοσιεύτηκε στο Together no. 61
