Το ξεχωριστό πολιτιστικό γεγονός του Δήμου Βοΐου, το έθιμο των «Καβαλάρηδων», έχει βαθιά τις ρίζες του στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Το έθιμο παραμένει αναλλοίωτο μέσα στο χρόνο, στο οποίο σπεύδουν προσκυνητές απ’ όλη τη Δυτική Μακεδονία και όχι μόνο.
Με στολισμένα άλογα, ξεκινούν χαράματα της Παναγίας, Πέμπτη 15 Αυγούστου 2024, από την Σιάτιστα, οι Καβαλάρηδες για το μοναστήρι της Παναγίας στο Μικρόκαστρο μέσω του μονοπατιού «Χαΐρ». Εκεί θα προσευχηθούν και θα ασπαστούν την εικόνα της Βρεφοκρατούσας Θεοτόκου, ενώ το μεσημέρι θα επιστρέψουν στην πόλη, όπου τους περιμένει λαμπρή υποδοχή, ενώ θα ακολουθήσει γλέντι σε όλη την Σιάτιστα μέχρι το χάραμα της επόμενης μέρας.
Το εγερτήριο γίνεται απ’ το χλιμίντρισμα των αλόγων: Χαράματα αρχίζει το στόλισμα. Σελώνουν το άλογο, ξετυλίγουν την ουρά και τη χαίτη που ως τώρα είχαν πλεξούδα για να δείχνει σγουρή και φουντωτή, και τη στολίζουν με χρωματιστές κορδέλες. Σκεπάζουν τη σέλα με κόκκινη άλικη φλοκάτη, ρίχνουν πάνω ένα άσπρο μαξιλάρι κεντημένο και το στερεώνουν στη μέση του αλόγου με δερμάτινη ίγκλα.
Βάζουν μετά όλα τα απαραίτητα στολίδια, γιορντάνια, χαμαϊλιά, κουδουνάκια, καπίστρι ρουμπινένιο με oυρά ασβού στο μέτωπο του αλόγου και τα κεντημένα χαλινάρια. Απαραίτητο συμπλήρωμα του στολισμού είναι τα λουλούδια της εποχής, ζουκούμια και λιοβότανα. Αφού ντυθούν και οι ίδιοι με τις όμορφες φορεσιές στη μέση, το ζωνάρι και στο λαιμό μεταξωτό μαντήλι πού πέφτει τριγωνικά πίσω στην πλάτη, πλεκτό γκορμπάτσι (μαστίγιο) επιδέξια πλεγμένο και την τσότρα με το κρασί κρεμασμένη στον ώμο, ανεβαίνουν στα άλογα. Μπροστά τα όργανα και πίσω οι καβαλάρηδες.
Η μουσική κάθε παρέας παίζει επιτραπέζιους παραδοσιακούς ήχους. Κατά το μεσημέρι ετοιμάζονται να πάρουν το δρόμο της επιστροφής για την θριαμβευτική τους είσοδο στη Σιάτιστα. Ακολουθούν πάλι το μονοπάτι που είναι χαραγμένο στην πλαγιά του βουνού Χαϊρι.
Η μία ομάδα ακολουθεί την άλλη. Τα άλογα ένα-ένα αραδιάζονται στην πλαγιά του βουνού, περπατούν καμαρωτά κι ανάμεσά τους και κανένα γαϊδουράκι που συνήθως έχουν μικρά παιδιά που ακολουθούν τις παρέες. Οι Αρχές του τόπου και πολύς κόσμος περιμένουν και υποδέχονται τους καβαλάρηδες στην είσοδο της πόλεως στην εκκλησία του Αγίου Αθανασίου.
