Τα κράτη μέλη της ΕΕ είχαν την υποχρέωση έως 31.03.2025 να υποβάλλουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκθεση ενδιάμεσης επανεξέτασης των ευρωπαϊκών προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένου και του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΠΔΑΜ) 2021 – 2027. Σε αυτό το πλαίσιο η ΕΥΔΑΜ επεξεργάστηκε – και εγκρίθηκε από την Επιτροπή Παρακολούθησης – την Έκθεση της Ενδιάμεσης Επανεξέτασης του Προγράμματος αλλά και την Πρόταση 1ης αναθεώρησης του Προγράμματος (7η γραπτή διαδικασία), τα οποία έχουν υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς έγκριση.
Βασικοί άξονες της αναθεώρησης του ΠΔΑΜ είναι:
- Μείωση των πόρων της Προτεραιότητας 2 «Ενεργειακή Μετάβαση – Κλιματική Ουδετερότητα» κατά €120 εκατ.
- Δημιουργία νέας διακριτής προτεραιότητας στο ΠΔΑΜ για την Πλατφόρμα Στρατηγικών Τεχνολογιών για την Ευρώπη (STEP) με μεταφορά πόρων από την Προτεραιότητα 2 «Ενεργειακή Μετάβαση – Κλιματική Ουδετερότητα» (€80 εκατ.).
- Μεταφορά πόρων του ΠΔΑΜ (€5 εκατ.) στο Τομεακό Πρόγραμμα «Τεχνική Βοήθεια και Υποστήριξη Δικαιούχων 2021-2027».
- Δημιουργία 2 διακριτών προτεραιοτήτων για το Νότιο Αιγαίο (κύριες δράσεις προγράμματος και τεχνική βοήθεια) λόγω κανονιστικής υποχρέωσης (€70 εκατ.).
- Αύξηση πόρων της Προτεραιότητας 1 «Ενίσχυση και προώθηση της επιχειρηματικότητας», κατά €14.8 εκατ με μεταφορά πόρων από την Προτεραιότητα 2 «Ενεργειακή μετάβαση – κλιματική ουδετερότητα».
- Ανακατανομή των πόρων μεταξύ των δράσεων του Προγράμματος.
- Προσαρμογή του συστήματος δεικτών του Προγράμματος ή/και τεκμηριωμένη αναθεώρηση των στόχων για το 2029.
To Green Tank, στα σχόλια που κατέθεσε, επεσήμανε την προβληματική μείωση των πόρων για την ενεργειακή μετάβαση και την κλιματική ουδετερότητα (Προτεραιότητα 2) κατά €120 εκατ. προς όφελος της νέας Προτεραιότητας (STEP) και της Προτεραιότητας 1 για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, σημειώνοντας ότι παρά τα εμπόδια που υπήρξαν στην έναρξη υλοποίησης του Προγράμματος, η δραστική περικοπή πόρων από αυτή την προτεραιότητα θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από όσα θα λύσει. Υπό αυτό το πρίσμα πρότεινε:
- Οι ενεργειακές κοινότητες να περιλαμβάνονται διακριτά στους δικαιούχους των νέων προσκλήσεων της Προτεραιοτήτων 1 και STEP.
- Να διαμορφωθούν διακριτές προσκλήσεις για έργα αυτοπαραγωγής έως 100 KW με ή χωρίς σύστημα αποθήκευσης.
- Διαμόρφωση νέων προσκλήσεων από πόρους της Προτεραιότητας 2 που θα ενισχύουν έργα αυτοπαραγωγής από ενεργειακές κοινότητες που συστήνονται από πολίτες ή και αγρότες με ή χωρίς συστήματα αποθήκευσης.
- Αύξηση των πόρων που προβλέπονται στο αναθεωρημένο Πρόγραμμα για ενίσχυση ενεργειακών κοινοτήτων (πρόβλεψη για €12.5 εκατ.) και για αυτοπαραγωγή από καθαρές μορφές ενέργειας σε μεμονωμένες κατοικίες (πρόβλεψη για €1.4 εκατ.), καθώς δεν επαρκούν.
- Διαμόρφωση νέας πρόσκλησης ενός μεγαλύτερου προγράμματος εγκατάστασης αποκλειστικά αντλιών θερμότητας από πόρους της Προτεραιότητας 2. Ο προϋπολογισμός των €20.77 εκατ. που παρουσιάζεται στην αναθεώρηση του ΠΔΑΜ δεν επαρκεί για αυτόν τον σκοπό και προτείνεται η σημαντική αύξησή του.
- Να επανέλθουν στο ΠΔΑΜ τα έργα ενεργειακών αναβαθμίσεων κατοικιών είτε μεμονωμένα είτε μέσω ενεργειακών κοινοτήτων, τα οποία αποκλείστηκαν με την αναθεώρηση του Προγράμματος, και να υπάρξει αύξηση των διαθέσιμων πόρων για τέτοια έργα.
- Επαναφορά και ενίσχυση του στόχου αποθήκευσης ενέργειας, όπως είχε τεθεί στο αρχικό ΠΔΑΜ.
Επίσης, στα σχόλιά του αναφέρθηκε στην ανάγκη να διερευνηθούν οι πιθανές συνέργειες του ΠΔΑΜ με το Στρατηγικό Σχέδιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, ώστε στο πλαίσιο της αναθεώρησης των προγραμμάτων να γίνουν συγκεκριμένες παρεμβάσεις σε αυτή την κατεύθυνση.
Πρότεινε, ακόμα, τη δημιουργία ενός στοχευμένου προγράμματος για τις γυναίκες επιστήμονες στις περιοχές μετάβασης, με πόρους της Προτεραιότητας 4, προκειμένου να ενισχυθεί η ενασχόλησή τους σε καλά αμειβόμενες θέσεις υψηλής κατάρτισης, συμβάλλοντας έτσι στην παραμονή των οικογενειών τους στην περιοχή και τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Εναλλακτικά, αντί για διακριτή πρόσκληση που να απευθύνεται αποκλειστικά σε γυναίκες, μπορούν να τροποποιηθούν τα κριτήρια αξιολόγησης προτάσεων που αξιοποιούν τους πόρους της Προτεραιότητας 1, ώστε να μοριοδοτούνται επιπλέον οι προτάσεις γυναικείας επιχειρηματικότητας ή οι προτάσεις που δεσμεύονται να προωθήσουν την απασχόληση γυναικών.
Τέλος, για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας των νέων στις περιοχές μετάβασης πρότεινε τη δημιουργία διακριτού προγράμματος από τους πόρους της Προτεραιότητας 1, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της νεολαίας (ευελιξία, λιγότερη γραφειοκρατία, ποικιλία τομέων για δραστηριοποίηση κλπ), ώστε να παραμείνουν στον τόπο τους και να επιχειρήσουν σε αυτόν. Επιπλέον, από τους πόρους του ΠΔΑΜ ή και από τους εθνικούς πόρους της δίκαιης μετάβασης (πόροι ΣΕΔΕ) πρότεινε να διαμορφωθεί ένας σταθερός χρηματοδοτικός μηχανισμός για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας της νεολαίας των λιγνιτικών περιοχών σε βάθος χρόνου.
Πηγή:Τhe Green Tank
