Σαν εισαγωγή
Το αγρόκτημα Αλθαία (ή αν προτιμάτε Althea) βρίσκεται έξω από το χωριό Σπάρτο χαμηλά, κοντά στη λίμνη Πολυφύτου, 20’ από την πόλη της Κοζάνης. Μπορείς να πας από πολλές πλευρές και λίγος, αλλά εύκολος, χωματόδρομος δε βλάπτει. « Το όνομα το σοφιστήκαμε από το φυτό Αλθαία» θα μας πει η Σοφία, «που είναι ένα φυτό με πολλές θεραπευτικές ιδιότητες πέρα από την ομορφιά του. Με την ίδια λογική και όταν βρίσκεσαι στο κτήμα, η ηρεμία και η γαλήνη που σου προσφέρει το περιβάλλον, είναι σαν να σε θεραπεύει από όλες τις σκοτούρες και τα άγχη και να σε γαληνεύει».
Η θέα ανοίγεται ψηλά από τη γέφυρα του Χρωμίου και φτάνει ως χαμηλά στα Σέρβια. Απέναντι οι στιβαροί όγκοι των Πιερίων κι ακριβώς από πάνω της το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία άλλο ένα μοναδικό πανοραμικό σημείο που βλέπει παντού!
Το κτήμα εκτείνεται σε 10 στρέμματα παραλίμνιας γης και είναι δημιούργημα, εδώ και πέντε περίπου χρόνια, δυο νέων ανθρώπων, του Γιώργου Φερλαχίδη και της Σοφίας Γκορτσούλη. «Πιστεύουμε ότι η παραλίμνια ζώνη, με τα χαρακτηριστικά που διαθέτει, μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης με σωστή αξιοποίηση και ανάπτυξη των αναγκαίων υποδομών που πρέπει να δημιουργηθούν», μας λένε.
Η συνάντησή μας έγινε στο αγρόκτημα απόγευμα (ακολούθησε και μια φωτογράφιση αξημέρωτα!), με θέα τον Αλιάκμονα και τις γύρω ομορφιές του. Η γάτα, όση ώρα μιλούσαμε γυρόφερνε στην μικρή, σαν βεράντα, εξέδρα και τα δυο παιδιά τους έπαιζαν πιο πέρα.
Γιατί λοιπόν να έρθει κανείς εδώ στο Σπάρτο και στην Αλθαία;
Το ‘Althea Lakeview Farm’ βρίσκεται στην πανέμορφη λίμνη Πολυφύτου. Συνδυάζει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν τον εναλλακτικό και φυσιολατρικό τουρισμό και ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει την ηρεμία της λίμνης, να χαζέψει τους βαρκάρηδες που ψαρεύουν στα ήσυχα νερά της, να παρατηρήσει τα πουλιά που πετούν αλλά και δροσίζονται μέσα στη λίμνη, το λεγόμενο birdwatching,και να χαλαρώσει με τους ήχους και τα χρώματα της φύσης.
Παράλληλα η φάρμα αποτελεί ένα ανοιχτό εργαστήρι που ασχολείται με την ολιστική διαχείριση του εδάφους, εφαρμόζοντας συστήματα αγροδασοπονίας, διαχείρισης του νερού, έχει ένα βρώσιμο δάσος καθώς και άλλες καλλιέργειες συμβατές με την περιοχή όπως ο κρόκος Κοζάνης, οι ελιές, έναν μικρό αμπελώνα κ.α. που όλα συμβιώνουν αρμονικά και όχι ανταγωνιστικά μεταξύ τους. Καλλιεργούμε με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον χρησιμοποιώντας αποκλειστικά βιολογικές μεθόδους.
Θέλοντας να μεταδώσουμε αυτή την γνώση και εμπειρία στον κόσμο, σκοπεύουμε να δημιουργήσουμε εκπαιδευτικά προγράμματα με σκοπό να μας επισκέπτονται σχολεία, οικογένειες, γκρουπ και μεμονωμένοι επισκέπτες που ενδιαφέρονται να βιώσουν και να μάθουν από την καθημερινή ζωή στην φάρμα.
Έχει η περιοχή φυσικές ομορφιές, συγκριτικά πλεονεκτήματα και ποια;
Είναι πολλά αυτά που μπορεί να ανακαλύψει ο επισκέπτης στην λίμνη Πολυφύτου. Πχ. μια βόλτα στα πλωτά λιμανάκια της θα τον αποζημιώσει και με το παραπάνω προσφέροντας ηρεμία, ευεξία και χαλάρωση από τους έντονους ρυθμούς που βιώνουμε στην πόλη. Θέλει βέβαια λίγη προσοχή καθώς η πρόσβαση σε ορισμένα εξ αυτών, κρίνεται επικίνδυνη για την ασφάλεια του ταξιδιώτη αλλά και του οχήματος του….
Τα εξωκλήσια που είναι χτισμένα στα παραλίμνια χωριά με γνωστότερα τον Άγιο Χριστόφορο στο Προσήλιο, το γνωστό μπαλκόνι της λίμνης Πολυφύτου, την Παναγία στην Καισαρεία, τον Προφήτη Ηλία του Σπάρτου, αλλά και την πανέμορφη Νεράιδα με τα πολυάριθμα καφέ της, το φαράγγι του Σκεπασμένου στο Βελβεντό, τα μαγευτικά Κάστρα Σερβίων με το επιβλητικό φαράγγι τους, τα Μπουχάρια -Νοχτάρια με τα σπάνια γεωλογικά τους φαινόμενα, το Πλατανόδασος Ρυμνίου και τόσα άλλα σημεία που σίγουρα ανακαλύπτει ο επισκέπτης.
Θα έλεγε κανείς πως η ανεπιτήδευτη και ανέγγιχτη ομορφιά του τοπίου αποτελεί το συγκριτικό πλεονέκτημα της περιοχής, που συνάμα αποτελεί και κίνδυνο, λόγω της έλλειψης ενός ολοκληρωμένου σχεδίου αξιοποίησης της λίμνης.
Τι άλλο μπορεί να δει κανείς κοντά; Τι θα μπορούσε να συνδυάσει;
Γύρω από την λίμνη Πολυφύτου και σε μικρές σχετικά αποστάσεις, υπάρχουν σημεία ενδιαφέροντος αναλόγως στο τι θέλει να εστιάσει και να δει ο επισκέπτης. Η γαστρονομία της περιοχής, τα επισκέψιμα οινοποιεία του Βελβεντού, ο φυσιολατρικός-περιπατητικός τουρισμός, με αξιόλογες προσπάθειες ντόπιων εθελοντών, όπως το 1οKastra Mountain Trail στα Σέρβια που έγινε πρόσφατα με μεγάλη επιτυχία, ο θρησκευτικός τουρισμός, ο αθλητικός τουρισμός μέσα στη λίμνη, canyoning στα φαράγγια, οι αρχαιολογικοί χώροι όπως το μουσείο της Αιανής, η Καστροπολιτεία Σερβίων και το ανοιχτό μουσείο Μακεδονικού Αγώνα στον Μπούρινο κ.α.
Συνοψίζοντας, θα λέγαμε πολύ απλά πως ο αγροτουρισμός και οικοτουρισμός είναι οι 2 κύριες μορφές τουρισμού στις οποίες θα έπρεπε κατά την γνώμη μας να κατευθυνθούμε και να εστιάσουμε, αν θέλουμε να αναπτύξουμε την λίμνη μας τουριστικά με γνώμονα την αειφορία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού εξάλλου, δίνεται αυτή ακριβώς η σημασία, ότι δηλαδή βιώσιμος τουρισμός είναι ‘ο τουρισμός που λαμβάνει πλήρως υπόψη του τις υφιστάμενες και μελλοντικές κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις του και ανταποκρίνεται στις ανάγκες των επισκεπτών, του κλάδου και των κοινοτήτων στους προορισμούς υποδοχής’.
Η ευρύτερη παραλίμνια περιοχή είναι χρόνια αναξιοποίητη -και όχι μόνο τουριστικά- παρά τα όσα αντίθετα κατά καιρούς εξαγγέλλονται. Νομίζετε ότι μπορεί να αλλάξει αυτό και πώς;
Οι αδυναμίες που εντοπίζονται όπως ελλείψεις σε υποδομές – κρίκους της ‘αλυσίδας αξίας του τουρισμού’ όπως δίκτυα κοινής ωφέλειας, ύδρευση/αποχέτευση, ρεύμα, έλλειψη συνολικού σύγχρονου παραλίμνιου δρόμου ήπιας κυκλοφορίας, κατάλληλες σημάνσεις, ψηφιακά δίκτυα ίντερνετ κ.α. είναι οι προφανείς. Επίσης το αρδευτικό της βόρειας ζώνης είναι μία επένδυση που θα δώσει αξία στην περιοχή.
Από κει και έπειτα όμως, αυτό που πρέπει να προσεχθεί και να υπάρξει σοβαρή μέριμνα, είναι η βούληση της αυτοδιοίκησης πρώτου και δευτέρου βαθμού να εντάξουν την παραλίμνια περιοχή στο αναπτυξιακό τους πλάνο με συγκεκριμένες κατευθύνσεις και στοχευμένες πρωτοβουλίες. Να δημιουργηθούν ένας οργανισμός διαχείρισης προορισμού DMO (Destination Management Organization) και ένα σύστημα διαχείρισης προορισμού DMS (Destination Management System) που να διαχειρίζονται και να προωθούν την Δυτική Μακεδονία ως έναν ποιοτικό προορισμό για ‘ψαγμένους’ high-end επισκέπτες. Έχουμε δυνατά προϊόντα, έχουμε πανέμορφα και διαφορετικά μέρη να αναδείξουμε, επομένως το στοίχημα είναι να βάλουμε την Δυτική Μακεδονία στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη. Εδώ να αναφέρουμε πώς η βούληση της Περιφέρειας να προωθήσει την Δυτική Μακεδονία ως την ‘Περιφέρεια των λιμνών’ θεωρούμε πως είναι προς την σωστή κατεύθυνση.
Τι σημαίνει οικονομία φυσικών πόρων, κυκλική οικονομία, ήπια περιβαλλοντική διαχείριση. Τα εφαρμόζετε στην Αλθαία;
Η πρόταση μας περιλαμβάνει την μετατροπή του κτήματος σε ένα πλούσιο οικοσύστημα, χρησιμοποιώντας πολλαπλές τεχνικές σχετικές με την αναγεννητική γεωργία, εφαρμόζοντας πρακτικές σχεδιασμού όπως: Αγροδασικό σύστημα με επίκεντρο τον κρόκο και την ελιά, αλλά σε συνδυασμό με άλλα ακρόδρυα (Καρυδιές, φουντουκιές, αμυγδαλιές κλπ), οπωροφόρα και δασικά για ξυλεία. Η πρωτοπορία του εγχειρήματος είναι ο συνδυασμός όλων αυτών των πολυετών καλλιεργειών, που δεν απαιτούν όργωμα στο χωράφι και άλλες έντονες ανθρώπινες παρεμβάσεις. Αυτή η προσέγγιση μιμείται σε μεγάλο βαθμό τον φυσική καλλιέργεια, αποκαθιστώντας το τοπικό οικοσύστημα και προσκαλώντας την βιοποικιλότητα στην φάρμα.
Επίσης πειραματιζόμαστε με την κομποστοποίηση οικιακών απορριμμάτων για χρήση φυσικού λιπάσματος στις καλλιέργειες.
Μπορεί ένα τέτοιο σύστημα διαχείρισης, σαν φιλοσοφία, να είναι βιώσιμο;
Θέλουμε όλη αυτή την προσπάθεια να την εμπλουτίσουμε με εκπαιδευτικές και αγροτουριστικές δραστηριότητες, που δεν θα έχουν μόνο θετικό οικονομικό αντίκτυπο στο εγχείρημα αλλά και κοινωνικό. Οι άνθρωποι που θα επισκέπτονται και πιθανόν θα εργάζονται εθελοντικά για λίγες ημέρες στο χωράφι, θα αποκτούν πολύτιμη πληροφορία που δεν θα ήταν αλλιώς εύκολα διαθέσιμη, και έτσι τα αποτελέσματα του εγχειρήματος θα είναι γνωστά στο κοινό. Επίσης βλέποντας αυτά τα αποτελέσματα, πιθανόν να ενθαρρύνουμε και άλλους να εφαρμόσουν παρόμοιες πρακτικές όπως διαχείριση του νερού, έλεγχο της διάβρωσης του εδάφους, συν καλλιέργεια δέντρων σε σειρές με κρόκο κ.α.
Επίσης θέλουμε να είμαστε ενεργοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέσα από τα ποστ και την παρουσίαση ολόκληρου του κύκλου ζωής της φάρμας.
Πώς σκέφτεστε τη συνέχεια Σοφία και Γιώργο; Ποιοι είναι οι στόχοι σας; Τι σημαίνει για σας «επιτυχία» στο εγχείρημά σας;
Έχοντας σχηματίσει ένα ξεκάθαρο όραμα στο μυαλό μας, θέλουμε η φάρμα να γίνει ένα τοπόσημο για την περιοχή, όπου θα είναι ένας ανοιχτός χώρος φιλοξενίας για αναψυχή, περιβαλλοντική εκπαίδευση και διαμονή. Σχεδιάζουμε έναν πολύ-λειτουργικό χώρο που θα συνδυάζει τον αγροτουρισμό, την φιλοξενία αυτοκινούμενων τροχόσπιτων καθώς και την φιλοξενία εκδηλώσεων στο χώρο και πολλά άλλα λαμβάνοντας υπ΄όψιν τις ιδιαιτερότητες της περιοχής.
Σίγουρα έχουμε πολύ μέλλον μπροστά μας για να επιτύχουμε αυτό τον στόχο και χρειάζεται συντονισμένη εργασία και τις κατάλληλες συνέργειες και συνεργασίες με τοπικούς φορείς και επιχειρήσεις και της ένταξη μας στα ανάλογα δίκτυα κυκλικών και αειφόρων τουριστικών οικοσυστημάτων.
Είμαστε πολύ χαρούμενοι που μας δίνεται η δυνατότητα μέσω της ΑΝΚΟ να συμμετέχουμε και στο ανάλογο ευρωπαϊκό έργο Ecotours, το οποίο προωθεί τον κυκλικό τουρισμό και την υιοθέτηση περιβαλλοντικών αρχών, πρακτικών και προτύπων. Συνολικά, το έργο θα συμβάλλει στην μετατροπή αγροτικών περιοχών που βιώνουν οικονομική επιβράδυνση, σε κυκλικούς, πράσινους και βιώσιμους τουριστικούς προορισμούς που θα μπορούν να προσφέρουν σημαντικές ταξιδιωτικές εμπειρίες με βάση την ολιστική ανακάλυψη της περιοχής, το φυσικό περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα, την πολιτιστική και παραδοσιακή κληρονομιά της.
Άλλη μία μικρή ‘επιτυχία’ ήταν η μεγάλη δενδροφύτευση που υλοποιήσαμε στο κτήμα Althea τον Φλεβάρη του ’24 σε συνεργασία με το ΕΚΕΤΑ και την ομάδα των Cob-Building with Earth, στα πλαίσια του ευρωπαϊκού έργου Life Terra και την συμμετοχή πολλών παιδιών από δημοτικό σχολείο της Κοζάνης. Φυτέψαμε 742 δέντρα, τα οποία υπολογίζεται ότι σε 40 χρόνια θα δεσμεύουν περίπου 167 τόνους διοξειδίου του άνθρακα!
Μέσα από παρόμοιες πρακτικές και τα ανάλογα προγράμματα ευρωπαϊκά, κρατικά ή τοπικά, θέλουμε να υλοποιήσουμε το σχέδιο μας και τελικά να αφήσουμε ένα θετικό αποτύπωμα στην ευρύτερη περιοχή και να συντελέσουμε και εμείς στην ανάδειξη της Δυτικής Μακεδονίας σε έναν βιώσιμο τουριστικό προορισμό.
Κλείνοντας και θέλοντας να σας ευχαριστήσουμε για την φιλοξενία στο Together, θα σας αποκαλύψουμε και το μότο του εγχειρήματος… μιας και βρισκόμαστε στο χωριό Σπάρτο Κοζάνης, το μότο μας είναι το ‘ThisisSparto’, λογοπαίγνιο που εμπερικλείει όλη την δυναμική αυτού του εγχειρήματος!
Σας ευχαριστούμε!
Σοφία Γκορτσούλη, Γιώργος Φερλαχίδης
Althea Lakeview farm
Planting day at Althea Lakeview Farm: https://www.lifeterra.eu/en/events/GrIxCsfOQoC0VVEz-x2NkA
