Συναντήσαμε τον Νίκο Ανδρουλάκη, Ευρωβουλευτή του Κινήματος Αλλαγής – ΠΑΣΟΚ και επικεφαλή της Ελληνικής Αντιπροσωπείας Σοσιαλιστών & Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και συζητήσαμε μαζί του για την διαχείριση της πανδημίας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, τις προσδοκίες με το άνοιγμα του τουρισμού, την πολιτιστική μας κληρονομιά, την αλλαγή μοντέλου στην Δυτική Μακεδονία, τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της μετάβασης στην επιχειρηματικότητα, την απασχόληση, τον ενεργειακό εφοδιασμό αλλά και τις διαχωριστικές γραμμές-ιδεολογίες του σοσιαλισμού.
Πανδημία – Εμβόλια – Τουρισμός – Πολιτισμός
Ένας χρόνος και κάτι μήνες από την έναρξη της πανδημίας και νιώθουμε ακόμα ευάλωτοι. Ενδέχεται η κοινωνία μας να νοσεί για καιρό ακόμη;
Η πανδημία άλλαξε τη ζωή μας, ανατρέποντας βεβαιότητες και δεδομένα με έναν βίαιο τρόπο. Ακόμα και να τελειώναμε σήμερα, θα χρειαζόμασταν αρκετό χρόνο για να ξεπεράσουμε πλήρως τις συνέπειές της. Ευτυχώς, χάρη στην επιστήμη, είχαμε σε χρόνο ρεκόρ ένα εμβόλιο το οποίο μας επιτρέπει να αισιοδοξούμε. Ο στόχος για τον εμβολιασμό του 70% του ενήλικου πληθυσμού μέσα στο καλοκαίρι είναι εφικτός. Όμως, δεν πρέπει να χαλαρώσουμε. Κανείς δεν είναι ασφαλής, μέχρι να είμαστε όλοι ασφαλείς. Αυτό ισχύει σε κάθε κλίμακα, από μια οικογένεια, ένα χωριό ή μια πόλη, μια χώρα αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα. Μπορεί, λοιπόν, στην ΕΕ να επιτύχουμε ικανοποιητικά ποσοστά εμβολιασμού μέσα στο καλοκαίρι, αλλά στις φτωχές και αναπτυσσόμενες χώρες δίνεται αγώνας για την ανοσοποίηση μόλις του 10% του παγκόσμιου πληθυσμού μέχρι τον Σεπτέμβριο. Πάνω από το 75% των συνολικών εμβολίων έχει χορηγηθεί μόνο σε 10 χώρες, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Ο εμβολιασμός όλων και η ισότιμη πρόσβαση στα εμβόλια δεν είναι μόνο θέμα αλληλεγγύης αλλά και θέμα κοινού συμφέροντος, υπό την έννοια ότι όσο μένουν ανεμβολίαστοι πληθυσμοί τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης μίας μετάλλαξης που δεν θα καλύπτεται από τα υπάρχοντα εμβόλια, ανατρέποντας έτσι την όποια πρόοδο έχει επιτευχθεί έως σήμερα. Για τον λόγο αυτόν, η Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετέχει ενεργά στον μηχανισμό COVAXτων Ηνωμένων Εθνών, που στόχο έχει να εξασφαλίσει εμβόλια για τουλάχιστον το 20% του πληθυσμού των χωρών μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος.
Έγινε καλή διαχείριση της πανδημίας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο; Τι πήγε λάθος, τι έγινε σωστά; Τι θα έπραττε διαφορετικά το Κίνημα Αλλαγής;
Το Κίνημα Αλλαγής άσκησε την πιο υπεύθυνη και γόνιμη αντιπολίτευση στο θέμα τόσο της πανδημίας, όσο και της εμβολιαστικής εκστρατείας. Η κυβέρνηση, μετά από την επιτυχημένη αντίδραση στο πρώτο κύμα, άφησε στη συνέχεια την κατάσταση να ξεφύγει. Περάσαμε, δηλαδή, από το δεύτερο στο τρίτο κύμα της πανδημίας ευρισκόμενοι σε μόνιμοlockdown,επειδή δεν υπήρξε ουσιαστικός σχεδιασμός και αποτελεσματικός μηχανισμός τήρησης των μέτρων. Είναι χαρακτηριστικό ότι, παρά τα πολύ αυστηρά μέτρα που πήραμε, ώστε να διασφαλίσουμε το υπέρτατο αγαθό που είναι η ζωή, η απουσία ελεγκτικών μηχανισμών έφερε ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα, αύξηση δηλαδή των κρουσμάτων και του αριθμού των νεκρών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα από το Νοέμβριο και μετά να έχουμε χειρότερα υγειονομικά αποτελέσματα, σε σχέση με χώρες που περιόρισαν λιγότερο την οικονομική δραστηριότητα αλλά τηρούσαν τα μέτρα που είχαν αποφασίσει. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η αρχική επικράτηση των εθνικών ανταγωνισμών, αντικαταστάθηκε πολύ γρήγορα από την έμπρακτη αλληλεγγύη μέσα και από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας, του οποίου και ήμουν εισηγητής για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μέσω του παραπάνω Μηχανισμού, πάνω από 90.000 πολίτες επαναπατρίστηκαν, ενώ δημιουργήθηκαν αποθήκες με αναγκαίο υγειονομικό υλικό όπως μάσκες, αναπνευστήρες, στολές σε 9 κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, έτοιμα για να αποσταλούν σε όποια χώρα το χρειάζεται. Επιπλέον, η κοινή παραγγελία εμβολίων ήταν μία πραγματική κίνηση αλληλεγγύης, διότι διασφάλισε την ισότιμη πρόσβαση στα εμβόλια όλων των ευρωπαϊκών κρατών. Σίγουρα υπήρξαν προβλήματα, καθώς όπως φάνηκε τα συμβόλαια δεν ήταν διατυπωμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε να διασφαλίζουν την έγκαιρη παράδοση τους. Όμως, με τις παραδόσεις να έχουν πλέον ομαλοποιηθεί, οι εμβολιασμοί επιταχύνονται και ο στόχος για την επίτευξη της συνολικής ανοσίας έρχεται όλο και πιο κοντά.
Θα υπάρξουν ανισότητες με το τέλος της πανδημίας, ποιες θα είναι αυτές;
Για την αντιμετώπιση των κοινωνικών συνεπειών της κρίσης, ιδιαίτερα σε μια χώρα όπως η Ελλάδα που έχει ήδη δοκιμαστεί από μία δεκαετή οικονομική κρίση, δεν αρκεί απλώς η επαναφορά της οικονομίας. Απαιτούνται συγκεκριμένα μέτρα, ώστε αυτοί που αναγκάστηκαν για υγειονομικούς λόγους να κλείσουν τις επιχειρήσεις τους να μπορέσουν να τις ανοίξουν ξανά και να δουλέψουν. Ειδικότερα, δεν πρέπει να σταματήσουν απότομα τα μέτρα στήριξης που κρατούσαν τις επιχειρήσεις ζωντανές όλον αυτόν τον καιρό, γιατί σε διαφορετική περίπτωση κινδυνεύουμε από ένα κύμα απολύσεων και πτωχεύσεων αμέσως μετά το τέλος της πανδημίας. Επιπλέον, πρέπει να αξιοποιήσουμε στον μέγιστο βαθμό το Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δις ευρώ, του οποίου η Ελλάδα με 32 δις ευρώ (εκ των οποίων 19 δις σε επιχορηγήσεις και 12,5 δις σε δάνεια) είναι ο μεγάλος κερδισμένος
To κλίμα ευδαιμονίας και υψηλών προσδοκιών για το άνοιγμα του τουρισμού σκοντάφτει ή ενδέχεται να σκοντάψει στην πραγματικότητα;
Το άνοιγμα του τουρισμού και η επίτευξη στόχων 45-50% σε σχέση με το 2019, είναι ένας ρεαλιστικός στόχος και ένα απαραίτητο βήμα στη δύσκολη πορεία ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Όμως, επειδή ζούμε ακόμα σε συνθήκες πανδημίας, η πορεία του τουρισμού εξαρτάται απόλυτα και από την υγειονομική κατάσταση της χώρας. Μπορεί, λοιπόν, οι τουρίστες να έρχονται στην Ελλάδα πλέον χωρίς να χρειάζεται να μπαίνουν σε καραντίνα, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα μπαίνουν σε καραντίνα όταν επιστρέφουν στη χώρα τους. Εβδομάδες τώρα, η κυβέρνηση παρουσιάζει ως επιτυχία το πράσινο χρώμα της χώρας στον χάρτη θετικότητας, του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), ο οποίος “πρασίνισε” λόγω της προσθήκης των self tests.
Ωστόσο, στον χάρτη του ίδιου Κέντρου για τα ταξίδια, όπου προσμετρούνται και άλλοι παράγοντες όπως είναι ο αριθμός των κρουσμάτων, η Ελλάδα -με εξαίρεση την Πελοπόννησο και τα νησιά του Βορείου Αιγαίου- είναι δυστυχώς κόκκινη, πράγμα που συνεπάγεται υποχρέωση καραντίνας των ξένων επισκεπτών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πρόσφατη η απόφαση της Μ. Βρετανίας να μην συμπεριλάβει την Ελλάδα, σε αντίθεση με την Πορτογαλία για παράδειγμα, στον κατάλογο με τις 12 χώρες από τις οποίες οι Βρετανοί, όταν θα επιστρέφουν από τις διακοπές τους, δεν θα χρειάζεται να μπαίνουν σε 10ήμερη καραντίνα. Αποφάσεις όπως αυτή προφανώς και αποτελούν πλήγμα για την εκκίνηση της τουριστικής περιόδου. Για τον λόγο αυτό πρέπει να είμαστε όλοι πολύ προσεκτικοί αλλά και η κυβέρνηση, ιδίως, οφείλει να διασφαλίσει την αυστηρή επιτήρηση της εφαρμογής των υγειονομικών πρωτοκόλλων σε κάθε βήμα άρσης των περιοριστικών μέτρων στην οικονομία.
Είναι η πολιτιστική μας κληρονομιά ιδιοκτησία λίγων;
Όχι. Οφείλουμε όλοι να διαχειριζόμαστε την πολιτιστική μας κληρονομιά πάνω από όλα με σεβασμό. Αυτό δε σημαίνει ότι για την ανάδειξή της δεν δύναται η Ελληνική Πολιτεία να χρησιμοποιεί νέες μεθόδους και εργαλεία, ακολουθώντας πάντα τις υποδείξεις των ειδικών επιστημόνων.
Απολιγνιτοποίηση – Δίκαιη μετάβαση – Τοπική κοινωνία – Επιπτώσεις
Στην Κοζάνη, με την απολιγνιτοποίηση αλλάζουμε μοντέλο. Πιστεύετε πως η μετάβαση θα είναι δίκαιη ή οδεύουμε σε φτωχοποίηση της περιοχής;
Η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα και η μετάβαση σε μία νέα οικονομία είναι απαραίτητη. Όμως αυτό δεν μπορεί να γίνει εις βάρος των περιοχών των οποίων η οικονομία βασίζεται είτε στην παραγωγή ενέργειας από άνθρακα λιγνίτη είτε σε ενεργοβόρες βιομηχανίες. Για να πραγματοποιηθεί ομαλά η μετάβαση σε ένα φιλικότερο προς το περιβάλλον παραγωγικό μοντέλο, χρειάζεται η στήριξη της κοινωνίας και αυτό δεν μπορεί να γίνει με τη φτωχοποίηση περιοχών όπως η Κοζάνη. Η μετάβαση είτε θα είναι κοινωνικά δίκαιη, είτε δε θα γίνει καθόλου. Αυτός είναι και ο λόγος που ήδη από το 2016, όταν συζητούσαμε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την αναθεώρηση του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Ρύπων, είχα προτείνει μαζί με άλλους Ευρωβουλευτές τη δημιουργία ενός Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, το οποίο θα χρηματοδοτούταν από την πώληση των δικαιωμάτων ρύπων.
Αν και τελικά, τότε, δεν δημιουργήθηκε το Ταμείο, επιτράπηκε σε κάποιες χώρες να χρησιμοποιήσουν χρήματα από το Ταμείο Εκσυγχρονισμού που υπήρχε γι’ αυτές τις δράσεις. Δυστυχώς, παρά τις προσπάθειές μου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου καταφέραμε να εντάξουμε και την Ελλάδα στο Ταμείο Εκσυγχρονισμού, λόγω της αδιαφορίας της τότε κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ και κάποιων τοπικών παραγόντων στην Κοζάνη, αυτό δεν μπόρεσε να πραγματοποιηθεί με αποτέλεσμα να χάσουμε ευρωπαϊκά κονδύλια της τάξης άνω του 1 δις.
Τελικά, 5 χρόνια αργότερα, στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας η πρότασή μας έγινε πραγματικότητα και αποφασίστηκε η δημιουργία του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης. Όμως το μέγεθός του, που ανέρχεται συνολικά στα 17 ,5 δις, όπως επίσης και τα μόλις τα 750 εκατομμύρια που προορίζονται για τη χώρα μας, δεν είναι αρκετά. Χρειάζεται η κινητοποίηση και πόρων από το Ταμείο Ανάπτυξης αλλά και εθνικών πόρων ώστε να διασφαλίσουμε ότι η απαραίτητη απολιγνιτοποίηση δεν θα οδηγήσει στη φτωχοποίηση της περιοχής αλλά, αντιθέτως, θα αποτελέσει μία ευκαιρία ανάπτυξης για την Κοζάνη και ευρύτερα τη Δυτική Μακεδονία.
Διάχυτος ο φόβος της τοπικής κοινωνίας πως η περιοχή θα «σβηστεί από τον χάρτη». Ποια είναι η θέση σας;
Οι ανησυχίες των πολιτών είναι απόλυτα κατανοητές και σεβαστές. Η κυβέρνηση χωρίς να έχει κάνει καμία μελέτη ή να έχει σχέδιο, με καθαρά λογιστικούς όρους, αποφάσισε το κλείσιμο όλων των λιγνιτικών εργοστασίων μέχρι το 2023,και μετατροπή της Πτολεμαΐδα 5 μέχρι το 2028. Όπως καταλαβαίνετε, μία τόσο σοβαρή απόφαση δεν μπορεί να λαμβάνεται χωρίς να υπάρχει πρώτα ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών στην περιοχή. Γι’ αυτό τον λόγο υπογραμμίζω ότι η κυβέρνηση πρέπει να αξιοποιήσει την ευκαιρία των πόρων του Ταμείου Ανάπτυξης, ώστε να χρηματοδοτήσει έργα που θα επιτρέψουν την ομαλή οικονομική απεξάρτηση της οικονομίας της περιοχής από το λιγνίτη. Οι προϋποθέσεις υπάρχουν. Το ζήτημα είναι να υπάρξει και το σχέδιο.
Ρήτρα δίκαιης μετάβασης» Πιστεύετε στην αναδιάρθρωση του παραγωγικού προτύπου της Δ. Μακεδονίας και υπό ποιες προϋποθέσεις;
Η περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας για πολλά χρόνια ήταν ο κύριος τροφοδότης ενέργειας της χώρας καθώς συγκέντρωνε πολλές λιγνιτικές μονάδες. Παρόλα αυτά, τα ποσοστά ανεργίας ήταν μεγαλύτερα από τον εθνικό μέσο όρο. Το προηγούμενο παραγωγικό μοντέλο, εκτός από περιβαλλοντικά ξεπερασμένο, ήταν και ανεπαρκές για την κάλυψη των κοινωνικοοικονομικών αναγκών της περιοχής. Επομένως, η απολιγνιτοποίηση μαζί με την εισροή των κεφαλαίων από το Ταμείο Ανάπτυξης, – 32 δις εκ των οποίων τα 19 ως επιδοτήσεις – και το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, αν αξιοποιηθούν σωστά, μπορούν να επιτρέψουν την αναδιάρθρωση του παραγωγικού μοντέλου της Περιφέρειας προς όφελος τόσο του περιβάλλοντος όσο και των κατοίκων της.
Μπορούν να αντισταθμιστούν οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της μετάβασης στην επιχειρηματικότητα, την απασχόληση, τον ενεργειακό εφοδιασμό;
Νομίζω πως ναι μπορούν, αρκεί να έχουμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, να αξιοποιήσουμε τα εργαλεία που μας δίνονται όπως επίσης και τις καλές πρακτικές από άλλες χώρες. Να σας δώσω ένα παράδειγμα, όσον αφορά τον ενεργειακό εφοδιασμό. Πρέπει να ενισχύσουμε το θεσμό των ενεργειακών κοινοτήτων και τη νοοτροπία του παραγωγού που είναι συγχρόνως και καταναλωτής ενέργειας. Αν δημιουργήσουμε τις υποδομές και το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο ώστε να μπορούν οι πολίτες να είναι οι ίδιοι παραγωγοί της ενέργειας που καταναλώνουν, μέσω ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τότε θα έχουμε πραγματοποιήσει πολύ μεγάλα βήματα για την επίτευξη των κλιματικών στόχων και της ενεργειακής αυτονομίας.
Σοσιαλισμός- ΚINAΛ
Μπορούμε εν έτη 2021 να μιλάμε για σοσιαλισμό; Πως αυτός προσδιορίζεται σήμερα που κατά κάποιους έχουν ξεθωριάσει οι διαχωριστικές γραμμές-ιδεολογίες;
Η πανδημία, αναγκαστικά, επανέφερε στο δημόσιο διάλογο, παγκοσμίως, τις θεμελιώδεις αξίες της σοσιαλδημοκρατίας. Η αναγκαιότητα για μια ισχυρή Δημόσια Υγεία, που είναι ένας από τους βασικότερους πυλώνες του κοινωνικού κράτους, επανήλθε θεαματικά στο προσκήνιο. Στη χώρα μας ειδικότερα, η αναγκαιότητα περαιτέρω ενίσχυσης του Εθνικού Συστήματος Υγείας- το οποίο ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ- είναι μονόδρομος ώστε να αντιμετωπιστούν οι νέες προκλήσεις, μετά από μια δεκαετία αυστηρής λιτότητας και περικοπής των δημοσιών δαπανών. Παράλληλα, παρατηρείται και σε παγκόσμιο επίπεδο, μια στροφή προς τις πολιτικές αναδιανομής εισοδήματος, όπως η θέσπιση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Επίσης, στην Ευρώπη, το Ταμείο Ανάκαμψης έσπασε ένα από τα μεγαλύτερα ταμπού στην ΕΕ, καθώς μιλάμε για την πρώτη κοινή έκδοση χρέους, αφού τα 390 δις από τα συνολικά 750 δις του Ταμείου είναι επιδοτήσεις και θα αποπληρωθούν από τον κοινό προϋπολογισμό της Ένωσης. Βλέπουμε ακόμα πάγιες προτάσεις της δικής μας πολιτικής οικογένειας, όπως ένας ελάχιστος φορολογικός συντελεστής για τις επιχειρήσεις, να αποκτούν όλο και περισσότερους υποστηρικτές. Δεν μπορούμε βεβαίως το 2021 να περιμένουμε ότι η σοσιαλδημοκρατία θα έχει τα ίδια ακριβώς αιτήματα με αυτά που είχε πριν από 30, 40 ή 50 χρόνια. Όμως οι αρχές και οι αξίες της παραμένουν αναλλοίωτες και πάντα επίκαιρες.
Yπάρχει στις σκέψεις σας το ενδεχόμενο να διεκδικήσετε ξανά την προεδρία;
Δε μαδάω τη μαργαρίτα, έχω πάρει τις αποφάσεις μου. Όμως δε θεωρώ σωστό να ανοίγω μία εσωκομματική συζήτηση ενώ βρισκόμαστε εν μέσω αυτής της πρωτοφανούς περιπέτειας. Θεωρώ ότι οι προτεραιότητες είναι άλλες. Το φθινόπωρο όταν και προβλέπεται να διεξαχθούν οι εσωκομματικές διαδικασίες θα μιλήσω ανοιχτά, όπως άλλωστε το έκανα και το 2017 που ήμουν υποψήφιος.
