Η διεθνούς φήμης Ελληνίδα φωτογράφος ‘Αννα Παντελιά επικεντρώνεται σε ανθρωπιστικά θέματα αλλά και σε θέματα περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, ταξιδεύοντας σε όλο τον κόσμο, με αξιόλογες συνεργασίες που δείχνουν το ταλέντο αυτής της νεαρής Ελληνίδας φωτογράφου.
Η Άννα γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα , σπούδασε στο τμήμα φωτογραφίας και οπτικοακουστικών τεχνών στο ΤΕΙ Αθήνας και Επικοινωνία στο Πανεπιστήμιο City του Λονδίνου.
Με ένα πολυσέλιδο φωτορεπορτάζ στην καρδιά των ορυχείων της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα και με μία σημαντική συνεργασία με το CERN, η Άννα ξεχωρίζει για το ιδιαίτερο ταπεραμέντο της και τη δυναμική της .
Εργάστηκε στο προσφυγικό από το 2015 στην Ελλάδα, την Σερβία και την Βοσνία αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου, όπως τη Μοζαμβίκη, το Νότιο Σουδάν και την Υεμένη.
Δηλώνει τυχερή που έχει τη δυνατότητα να κάνει αυτό που αγαπάει και να ζει από αυτό.
Συνέντευξη: Τάνια Ώττα
«Μέσα από την δουλειά μου έχω αναθεωρήσει πολλά πράγματα, έχω μάθει να εκτιμώ και να είμαι ευγνώμων για αυτά που έχω».
Άννα ποια θεωρείς κορυφαία εμπειρία στη ζωή σου;
Η δεκαετία (και κάτι) που πέρασε από τότε που τελείωσα το σχολείο ήταν τόσο γεμάτη που πραγματικά έχω πολλές εμπειρίες που θεωρώ σημαντικές, για διαφορετικούς λόγους η κάθε μια. Αν με ρωτούσες 10 χρόνια πριν δεν θα περίμενα ότι θα συμβούν τόσα πολλά τα επόμενα χρόνια. Αλλά πάντα έβαζα τον πήχη πολύ ψηλά, πολλές φορές πιο ψηλά από ότι μπορούσα να φτάσω. Πολλοί από τους στόχους που θεωρούσα άπιαστους εκπληρώθηκαν, αλλά έχω ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μου. Μερικές πολύ δυνατές εμπειρίες που μπορώ να σκεφτώ είναι αυτή στο CERN, όταν έγινε η ανακοίνωση του Νόμπελ φυσικής στον Peter Higgs και τον François Englert και οι εργαζόμενοι ξέσπασαν σε χειροκροτήματα και φωνές. Μια άλλη ήταν πάλι στο CERN όταν γνώρισα τον Steven Hawking, τον Nick Cave και τον Morgan Freeman. Ήταν επίσης και όταν είχα λάβει το email που μου ανακοινώθηκε η πρώτη μου αποστολή με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα.
Είναι βέβαια και οι άνθρωποι που γνωρίζω στις αποστολές. Όπως η Suzan , μια γυναίκα από το Νότιο Σουδάν που γνώρισα σε ένα κέντρο αποκατάστασης για ανθρώπους που έχουν ακρωτηριαστεί. Παρά τις κινητικές δυσκολίες που είχε καθώς έπασχε από πολιομυελίτιδα, παρά το γεγονός ότι η οικογένειά της και ο άντρας της την είχαν παραμερίσει λόγω της ασθένειας της, είχε αρχίσει να δουλεύει στο συγκεκριμένο κέντρο σαν καθαρίστρια. Με τον καιρό άρχισε να προσελκύει και άλλες γυναίκες που βρισκόταν σε δύσκολη θέση για να δουλέψουν μαζί της και έτσι έστησε την δικιά της κολεκτίβα, πρόσφερε ευκαιρίες σε γυναίκες και πολλές φορές συνείσφερε και στα έξοδα σπουδών των παιδιών αυτών των γυναικών. Νιώθω πολύ τυχερή που έχω την τιμή να γνωρίζω ανθρώπους σαν την Suzan.
Τι σημαίνει για σένα το απρόσμενο; Σου αρέσει να το ανακαλύπτεις;
Νομίζω ότι αν δεν μπορούσα να διαχειριστώ το κάθε τι απρόσμενο, δεν θα έκανα την δουλειά που κάνω. Πάντα ήμουν ένας άνθρωπος που ήθελα να ανακαλύπτω τι συμβαίνει στον κόσμο. Ακόμα και στην ίδια γειτονιά που μένουμε υπάρχουν «κόσμοι» πολύ διαφορετικοί από τον δικό μας και θέλω να τους ανακαλύψω.
Από την άλλη πλευρά, δεν θα είχα το θάρρος να προσεγγίσω άγνωστους, δεν θα έπιανα κουβέντα σε έναν άνθρωπο που δεν γνωρίζω εύκολα. Η φωτογραφία μου έδωσε αυτό το θάρρος που μου έλλειπε. Ήταν, ας το πω, η δικαιολογία μου για να προσεγγίσω τους ανθρώπους που αλλιώς δεν θα προσέγγιζα.
«Μια φωτογραφία μπορεί να σημαίνει χίλιες λέξεις αλλά χίλιες λέξεις δεν φτιάχνουν την πραγματικότητα».
Μία εικόνα χίλιες λέξεις ή υπάρχει κίνδυνος παρερμηνείας;
Μια φωτογραφία μπορεί να σημαίνει χίλιες λέξεις αλλά χίλιες λέξεις δεν φτιάχνουν την πραγματικότητα. Η φωτογραφία δίνει την ψευδαίσθηση της αλήθειας αλλά πάντα πρέπει να θυμόμαστε ότι ο φωτογράφος επιλέγει μερικά κάδρα αυτής της πραγματικότητας. Κάτι που έχει φωτογραφηθεί έχει σίγουρα υπάρξει στην πραγματικότητα, ήταν μέρος αυτής σε έναν δεδομένο χρόνο , αλλά είναι ένα πολύ μικρό κομμάτι χρόνου και χώρου. Γι’ αυτό άλλωστε η φωτογραφία έχει χαρακτηριστεί η τέχνη της επιλογής και πάντα πρέπει να το έχουμε αυτό στο πίσω μέρος του μυαλού μας.
Ποιο είναι το δίλημμα του φωτογράφου; Υπάρχει δεοντολογία στην εικόνα;
Φυσικά υπάρχει δεοντολογία της εικόνας, πολλές φορές όμως είναι πολύ ρευστή και σ’ αυτό έχουν παίξει μεγάλο ρόλο τα social media. Για μένα ως φωτορεπόρτερ πολλές φορές το δίλημμα είναι κυρίως στο πως αποτυπώνω τους ανθρώπους που φωτογραφίζω με αξιοπρέπεια και συνάμα πως περνάω το μήνυμα που θέλω. Για παράδειγμα, με αυτόν τον κατακλυσμό εικόνων που δεχόμαστε πως θα κάνω τον θεατή να νοιαστεί για το παιδί στην Υεμένη που η ζωή του κρέμεται από μια λεπτή λόγω του υποσιτισμού χωρίς να δείξω αυτό το παιδί σε μια τόσο δύσκολη στιγμή του; Είναι προφανές ότι κανείς δε θέλει να δει την φωτογραφία του δημοσιευμένη στις εφημερίδες ενώ πεθαίνει. Δεν νομίζω ότι υπάρχει εύκολη απάντηση σε τέτοιου είδους διλήμματα, αλλά η σωστή επικοινωνία και ο σεβασμός με τους ανθρώπους που φωτογραφίζουμε είναι η προτεραιότητα για μένα.
Κάθε εικόνα κρύβει μία ιστορία. Πως επιλέγεις αυτό που θα αποτυπώσεις στον φακό σου ώστε να προσελκύσεις το κοινό να ανακαλύψει αυτήν την ιστορία;
Πολλές φορές η φωτογραφία δεν είναι τόσο δυνατή για να αποτυπώσει την ιστορία που κρύβεται πίσω από τον άνθρωπο.
Σε αυτές τις περιπτώσεις χρησιμοποιώ την φωτογραφία για να δώσω ένα πρόσωπο σε μια φαινομενικά απρόσωπη ιστορία. Οι θεατές ταυτίζονται πολύ πιο εύκολα με την ιστορία κάποιου όταν μπορούν να τον δουν.
Αυτό το κατάλαβα πολύ έντονα στην προσφυγική κρίση, όπου συναντούσα ανθρώπους όλων των ηλικιών και από διάφορες χώρες και οι ιστορίες που κρύβονταν πίσω από αυτούς τους ανθρώπους πολλές φορές ξεπερνούσαν κάθε φαντασία. Οι ιστορίες βασανισμού που έχω ακούσει από ανθρώπους από την Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό ή το Καμερούν για παράδειγμα, πραγματικά με σόκαραν. Μιλάμε για ανθρώπους που υποφέρουν από τρομερά ψυχιατρικά προβλήματα μετά από όλες αυτές τις εμπειρίες κι όμως πολύς κόσμος στην Ελλάδα δεν έχει την παραμικρή ιδέα για το τι γίνεται σε αυτές τις χώρες. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι απλά ένα όνομα σε μια λίστα ή αριθμοί σε στατιστικά.
Το φωτορεπορτάζ έχει γίνει μέρος της ταυτότητας σου;
Νομίζω η φωτογραφία είναι το δικό μου μέσο επικοινωνίας με τον υπόλοιπο κόσμο. Θεωρώ ότι αυτό που μου προσέφερε η φωτογραφία είναι ευκαιρίες να ανακαλύπτω ανθρώπους και καταστάσεις που σε άλλη περίπτωση δεν θα έχω την δυνατότητα.
Έχεις νιώσει ποτέ φόβο την ώρα που φωτογραφίζεις;
Η αλήθεια είναι ότι έχουν υπάρξει κάποιες ελάχιστες στιγμές που έχω νιώσει φόβο. Αλλά σε κάθε τέτοια στιγμή υπάρχει πάντα κάποιος που θα είναι εκεί για να με προστατεύσει. Δεν φωτογραφίζω ποτέ χωρίς να έχω κερδίσει την εμπιστοσύνη αυτών που φωτογραφίζω ή τουλάχιστον την συγκατάθεση όποτε συνήθως όλα πάνε καλά. Ειδικά στο προσφυγικό, οι φορές που με έχουν καλέσει να κάτσω για τσάι μετά την φωτογράφιση/ συνέντευξη είναι περισσότερες από τα άσχημα σκηνικά.
Η συνεργασία σου με το CERN ήταν για σένα μία δύσκολη αποστολή; Τι αποκόμισες;
Η αλήθεια είναι ότι ήταν από τις πιο εύκολες και χαρούμενες «αποστολές»! Το μόνο δύσκολο ήταν οι φορές που καθόμουν να εξηγήσω στους φυσικούς, προγραμματιστές κλπ ποια είναι η δουλειά του γραφείου τύπου (που ανήκα κ εγώ) του CERN. Δεν φαντάζεστε πόσες φορές άκουσα «Τι κάνει ένας φωτογράφος στο CERN?». Η απάντηση μου είναι ότι χωρίς το γραφείο τύπου τίποτα από αυτά που συμβαίνουν στο CERN δεν θα έφτανε στα μάτια και τα αφτιά του κόσμου! Από το CERN αποκόμισα πολλά. Ήταν η πρώτη φορά που εργαζόμουν σε ένα τόσο διεθνές περιβάλλον, με ανθρώπους τόσο παθιασμένους με το έργο τους.
TogetherFreePress Τεύχος 48.
