Το παιδικό βιβλίο της Ιωάννας Κύρου «Κρόκος και η Σμήλαια» βασίστηκε στον μύθο του νεαρού Κρόκου και μιλάει για τον έρωτα, την φιλία και τον θάνατο. Η ιδέα για το παραμύθι γεννήθηκε από την ανάγκη της να κάνει καλυτέρα την δουλειά της σαν εκπαιδευτικός. Η Ιωάννα μεγάλωσε στο χωριό Κρόκος όπου από τον 17ο αιώνα γίνεται η καλλιέργεια του κρόκου και οι παιδικές αναμνήσεις της είναι γεμάτες με εικόνες μοβ χωραφιών, με ομαδική εργασία και αλληλοβοήθεια, με κούραση μα και ευχαρίστηση, με την έντονη μυρωδιά του σαφρανιού.
Ο μύθος και η συγγραφή
Σαν νηπιαγωγός κάθε Φθινόπωρο, την εποχή που τα χωράφια της περιοχή μας βάφονταν μοβ, δούλευα με τα παιδιά το θέμα του κρόκου με παιχνίδια, με βιωματική μάθηση, εικόνες από το διαδίκτυο, κατασκευές κ.α. Αισθανόμουν όμως όταν τους έλεγα τον μύθο πως κάτι έλειπε, επειδή έβλεπα πως δεν είχα εκπαιδευτικό υλικό για να υποστηρίξω την ιστορία, δεν υπήρχαν εικόνες να τους δείξω και οι εικόνες στην μικρή ηλικία των παιδιών όπως γνωρίζουμε είναι σημαντικές. Όταν άρχισα να ασχολούμαι με την συγγραφή σκέφτηκα πως θα ήταν καλό αυτό το κενό να το καλύψω με ένα δικό μου βιβλίο βασισμένο στον μύθο. Μάζεψα από το διαδίκτυο και από βιβλία υλικό και έγραψα το κείμενο βασιζόμενη σε αυτό προσθέτοντας τρεις πινελιές δικές μου.
Λαογραφία-Παράδοση-Ομηρικά έπη
Η πρώτη μου πινελιά είναι από την Λαογραφία με την οποία ασχολούμαι εδώ και χρόνια. Στα παραδοσιακά παραμύθια των παλιών υπήρχαν οι νεράιδες που ήταν όμορφες κοπέλες που κρυβόταν μέσα στα δέντρα. Αυτές έβγαιναν και χόρευαν στις όχθες των ποταμιών, στα ρέματα, στις πηγές και γενικά όπου υπήρχαν νερά και όταν τις συναντούσε ένας άνθρωπος έπρεπε να μείνει σιωπηλός γιατί θα του έπαιρναν την φωνή. Αν κάποιος ερωτευόταν μια από αυτές ο μόνος τρόπος να την κάνει δική του ήταν να της κλέψει το μαντήλι της και έτσι να την κάνει θνητή. Αν αυτήν δεν τον ήθελε έκανε τα πάντα να ξαναπάρει το μαντήλι της πίσω και να επιστρέψει στις αδερφές της και να χαθεί μέσα στα δέντρα, αν όμως τον αγαπούσε παρέμενε μαζί του. Ο Κρόκος κλέβει το μοβ μαντήλι και το βάζει δίπλα σε ένα πολεμικό σύμβολο, στο σπαθί του και η Σμήλαια ενώ έχει την ευκαιρία ποτέ δεν το παίρνει πίσω, ακόμα και μετά τον χαμό του αγαπημένου της.
Η δεύτερη πινελιά μου είναι από την Ορθόδοξη παράδοση από το εγκώμιο Επιταφίου Θρήνου της Μεγάλης Παρασκευής « Ω γλυκύ μου έαρ» το οποίο είναι από τους πιο εξαιρετικούς ορθόδοξους βυζαντινούς ύμνους.
«Ω γλυκύ μου έαρ,
γλυκύτατόν μου Τέκνον,
πού έδυ σου το κάλλος;
……
Έρραναν τον τάφον
αι Μυροφόροι μύρα,
λίαν πρωί ελθούσαι»
Στο βιβλίο μου οι μυροφόρες είναι οι φίλες της Σμήλαιας και όπως οι μυροφόρες στην Ορθόδοξη παράδοση ραίνουν τον νεκρό Χριστό έτσι και αυτές θρηνώντας τον νεκρό Κρόκο τον ραίνουν με λουλούδια. Τα λουλούδια αυτά στην αρχή είναι άσπρα και στο τέλος γίνονται μοβ και είναι τόσα πολλά που γεμίζουν όλα τα χωράφια και βάφεται μοβ η πλάση, δημιουργώντας μια έντονη εικόνα που είναι κλεμμένη από τα παιδικά μου βιώματα.
Και η τρίτη πινελιά είναι από τα Ομηρικά έπη και συγκεκριμένα από την Ιλιάδα και τον θρήνο του Αχιλλέα για τον Πάτροκλο:
«Τότε ο Αχιλλέας ο γοργοπόδαρος στοχάστηκε
αλλά πάλε αλάργα απ᾿ την πυρά ετραβήχτηκε,
και τα ξανθά του κόβει μαλλιά που μακροπλόκαμα έθρεφε
και με καημό μιλά αγναντεύοντας το πέλαο το κρασάτο»
Η Σμήλαια πενθεί και κόβει τα μακριά μαλλιά της και τα τοποθετεί πάνω στο σώμα του λαβωμένου Κρόκου. Αυτήν η κίνηση είναι ιδία με αυτήν του Αχιλλέα, τα μαλλιά συμβολίζουν την ζωή, τα νιάτα, την ομορφιά και είναι μια κίνηση αγάπης και θρήνου προς σ΄ αυτόν που έφυγε για τον κόσμο του Άδη.Τα ξανθά μαλλιά της Σμήλαιας έγιναν μετά την μεταμόρφωση οι τρεις κίτρινοι στήμονες που ενωθήκαν σε ένα λουλούδι δημιουργώντας έτσι μια αιώνια σμίξη του ζευγαριού. Στο ίδιο λουλούδι υπάρχουν και οι τρεις κόκκινες ίνες, οι κόκκινες σταλαγματιές από το αίμα του Κρόκου που συμβολίζουν την φιλία και ταυτόχρονα τη μετάνοια ενός θεού, του Ερμή, για το δυστύχημα που προκάλεσε στον αγαπημένο του φίλο. Ο Δίας βέβαια δίνει την τέλεια λύση μεταμορφώνοντας τους δυο νέους σε λουλούδια που βγαίνουν πάντα το Φθινόπωρο.
Εικονογράφηση και έκδοση
Όταν τέλειωσα το κείμενο ζήτησα από φίλη μου, που είχε τελειώσει την σχολή Καλών Τεχνών να δώσει μορφή σε αυτό που είχα φανταστεί. Ήταν η πρώτη της εικονογράφηση και έγινε με σχεδόν καθημερινή συνεργασία για εννέα ολοκλήρους μήνες, με πολλούς καφέδες και κεράσματα. Το αποτέλεσμα ξεπέρασε τις προσδοκίες μου και με ικανοποίησε απόλυτα. Δεν θα ξεχάσω πως ένιωσα όταν πρωτοαντίκρισα την μορφή του Κρόκου και όταν πρωτοκράτησα το βιβλίο στα χέρια μου.
Το βιβλίο είναι δίγλωσσο, Ελληνικά –Αγγλικά, γεγονός που βοηθά τον Συνεταιρισμό Κροκοπαραγωγών του νομού Κοζάνης ο οποίος επένδυσε στην έκδοση του μιας και ο κρόκος είναι από τα εξαγώγιμα προϊόντα της χώρας μας. Στις τελευταίες σελίδες έχει παιχνίδια που προτείνω που έχουν σχέση με τον μύθο αλλά και πληροφορίες για τα φυτά του κρόκου και της σμήλαιας.
Το βιβλίο τελικά μιλά για την παντοτινή φιλία, τον έρωτα που δεν κάνει διακρίσεις και τον χαμό, που δεν είναι ακριβώς χαμός γιατί το αγαπημένο ζευγάρι του Κρόκου και της Σμήλαιας δεν χάνεται αλλά συνεχίζει να υπάρχει με άλλη μορφή αιώνια αφού…
« όταν κάτι πεθαίνει δεν χάνεται για πάντα, συνεχίσει να ζει μέσα από τις αναμνήσεις μας».
