Η βιομηχανία της μόδας διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα οικολογικά αποτυπώματα και προκαλεί περίπου το 10% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Κάτι συμβαίνει στην αγορά της μόδας: Γνωστές μάρκες εξαφανίζονται, νέες ετικέτες μπαίνουν στην αγορά. Η αειφορία παίζει έναν αυξανόμενο ρόλο και η μεταφορά της παραγωγής στην Ευρώπη, αποκτά πλέον μεγαλύτερη ζήτηση.
Μεγάλοι εμπορικοί δρόμοι, αλλάζουν πρόσωπο καθημερινά σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις: πολλές γνωστές μάρκες και έμποροι μόδας κλείνουν τα υποκαταστήματά τους ή τουλάχιστον μειώνουν το προσωπικό τους.
Οπως λέει ο Ακίμ Μπεργκ, ειδικός στη βιομηχανία της μόδας στην εταιρεία συμβούλων διαχείρισης McKinsey, οι εταιρείες «μπορούν να επιβιώσουν μόνο εάν δεν χάνουν τα μάτια των πελατών τους».
Κατ’ αρχήν, η μόδα γίνεται ολοένα και πιο γρήγορη, αλλά την ίδια στιγμή αυξάνεται το ενδιαφέρον για τη «βιώσιμη μόδα»(Sustainable fashion).
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η βιομηχανία της μόδας διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα οικολογικά αποτυπώματα. Η βιομηχανία της μόδας προκαλεί σήμερα περίπου το 10% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Αυτή η διαπίστωση οδήγησε στην καθιέρωση του όρου βιώσιμη μόδα πριν από περίπου δέκα χρόνια, προωθώντας την ανάγκη αλλαγών στον συγκεκριμένο κλάδο.
Τι εννοούμε, λοιπόν, όταν χρησιμοποιούμε τον όρο «βιώσιμη μόδα» σήμερα; Με βάση λοιπόν το λεξικό Collins «Βιωσιμότητα είναι η αποφυγή της εξάντλησης των φυσικών πόρων προκειμένου να διατηρηθεί μία οικολογική ισορροπία», Συνεπώς, μία ενέργεια είναι βιώσιμη, όταν δεν χρησιμοποιούνται περισσότεροι φυσικοί πόροι από όσους μπορεί να αντικαταστήσει ο πλανήτης με φυσικό τρόπο και δεν παράγεται τίποτα που ο πλανήτης να μην μπορεί να απορροφήσει φυσικά.
Ενάντια στη «γρήγορη μόδα»
Η βιώσιμη μόδα λοιπόν, δημιουργήθηκε σαν όρος σε αντιδιαστολή με τη γρήγορη μόδα (fast fashion), και αφορά στην κατασκευή ρούχων που έχουν κατασκευαστεί με τρόπο που λαμβάνει υπόψιν τα πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα που προκαλεί η σύγχρονη βιομηχανία της μόδας. Από την άλλη πλευρά, η γρήγορη μόδα αντιπροσωπεύει τα εύκολα προσβάσιμα και μοντέρνα ρούχα, τα οποία παράγονται σε αναπτυσσόμενες χώρες προς όφελος μεγάλων εταιρειών παγκόσμιας εμβέλειας.
Η απάντηση δίνεται τόσο από τα ρούχα από δεύτερο χέρι, τα brands που έχουν ως πρώτη ύλη τα ανακυκλώσιμα υλικά και στην αποφυγή του όρου fast fashion.
Όχι στην υπερκατανάλωση
Τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, ο μέσος δυτικός άνθρωπος πενταπλασίασε τον αριθμό των ενδυμάτων που αγοράζει κάθε χρόνο. Η υπερκαταναλωτική αυτή τάση, όπως καταγγέλλουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, καλλιεργείται και από πολυεθνικές ρούχων που αλλάζουν τη μόδα σε πολύ σύντομα χρονικά διαστήματα για να μεγιστοποιήσουν το κέρδος τους, κάνοντας τη μόδα,φθηνή. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως βάσει ερευνών, αγοράζουμε πολύ περισσότερα ρούχα από παλαιότερα και πετάμε το 85% από αυτά στα σκουπίδια.
Τώρα όμως αυξάνεται ο αριθμός των ατόμων που ενδιαφέρονται για τη βιώσιμη μόδα.Μελέτη της Greenpeace επιβεβαιώνει μια αυξανόμενη συνειδητοποίηση μιας πιο βιώσιμης προσέγγισης στη μόδα: Το 2015, ένας ενήλικας στη Γερμανία είχε κατά μέσο όρο 95 ρούχα στην ντουλάπα του και το 2022 ήταν 87 αντικείμενα. Μείωση 340 εκατομμυρίων ρούχων ετησίως, στη Γερμανία.
Η παραγωγή επιστρέφει στην Ευρώπη
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει επίσης να καταστήσει τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα πιο ανθεκτικά και ανακυκλώσιμα έως το 2030. Οι συνθήκες παραγωγής είναι πιο στοχευμένες. Σύμφωνα με ανάλυση της McKinsey, περισσότεροι από τους μισούς υπεύθυνους στη βιομηχανία της μόδας θέλουν η παραγωγή να είναι πιο τοπική και πιο ελεγχόμενη.
Εκτός από την Πολωνία και τη Ρουμανία, η κλωστοϋφαντουργία στην Πορτογαλία είναι σήμερα πολύ δημοφιλής, επίσης επειδή το κράτος έχει επενδύσει πολλά σε αυτόν τον τομέα, λέει ο Ακίμ Μπέργκ. «Επιπλέον, υπάρχει άρτια καταρτισμένο εξειδικευμένο προσωπικό και ο κατώτατος μισθός είναι 887 ευρώ το μήνα».
Οι επιχειρήσεις ανθούν γύρω από την πόλη του Πόρτο στην Πορτογαλία. Η βιομηχανία προσφέρει το δικό της κέντρο έρευνας και καινοτομίας εδώ. Η υπάρχουσα συνταγή επιτυχίας: βιωσιμότητα, ανακύκλωση υπολειμμάτων.
Υπολείμματα υφάσματος
Ένα παράδειγμα είναι η εταιρεία κατασκευής υφασμάτων Valerius 360. Το επιχειρηματικό μοντέλο της εταιρείας: Η Valerius λαμβάνει επτά τόνους υπολειμμάτων υφάσματος την ημέρα από τοπικές εταιρείες κλωστοϋφαντουργίας. Ό,τι κατέληγε στα σκουπίδια τεμαχίζεται εδώ και μεταποιείται σε νέο νήμα. «Δεν έχουμε σχεδόν καθόλου παραγωγή βαμβακιού στην Ευρώπη. Πρέπει να πάρουμε τα πάντα από άλλες χώρες. Εδώ σε αυτήν την παραγωγή μπορούμε να φτιάξουμε νήματα από ανακυκλωμένο ύφασμα, επομένως μειώνουμε την εξάρτηση”, λέει η διευθύντρια Ανά Ταβάρες.
Μία από τις πιο γνωστές γερμανικές εταιρείες βιώσιμης μόδας που συνεργάζεται με τον Valerius είναι η Armedangels. Η Κατάλια Κρουκ είναι υπεύθυνη για τη στρατηγική βιωσιμότητας. «Κάθε κομμάτι που πηγαίνει στη ντουλάπα επιβαρύνει επιπλέον το περιβάλλον. Είναι εξαιρετικά σημαντικό τα ρούχα να φτιάχνονται υπεύθυνα, αλλά είναι επίσης σημαντικό το πόσο καταναλώνουμε.»
Η παραγωγή στην Ευρώπη
Όμως, πολλές εταιρείες «fast fashion» σχεδιάζουν επίσης να φέρουν τμήματα της παραγωγής τους πίσω στην Ευρώπη. Ακόμα κι αν όχι πρωτίστως για λόγους βιωσιμότητας. «Οι μάρκες μπορούν να φέρουν νέες συλλογές στα καταστήματα ακόμα πιο γρήγορα και να εξοικονομήσουν κόστος μεταφοράς και αποθήκευσης», λέει ο ειδικός του κλάδου Ακίμ Μπεργκ. Αυτό δεν είναι δυνατό εάν η παραγωγή είναι στη Νοτιοανατολική Ασία ή την Κίνα.
Η βιωσιμότητα και εγγύτητα στις αγορές πωλήσεων της Κεντρικής Ευρώπης είναι δύο τάσεις που έδωσαν άνθηση στην κλωστοϋφαντουργία της Πορτογαλίας. Αυτή η έκρηξη πιθανότατα θα συνεχιστεί – ή ακόμα και θα γίνει μεγαλύτερη. Πολλές αλυσίδες ρούχων στην Ευρώπη αναζητούν νέες στρατηγικές: βιώσιμη μόδα ,αλλά στη χαμηλότερη δυνατή τιμή.
