Ένας αιώνας και δέκα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα 28 Ιουλίου από την ημέρα που η Αυστρουγγαρική αυτοκρατορία κήρυξε τον πόλεμο στη Σερβία, ξεκινώντας τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η μεγάλη ενδοευρωπαϊκή διένεξη που διήρκεσε τέσσερα χρόνια με μέτωπα τόσο στην Ευρώπη όσο και στον υπόλοιπο κόσμο εφόσον ενεπλάκησαν σ’ αυτή τα αποικιακά στρατεύματα και οι ΗΠΑ. Περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους κι άλλα 10 εκατομμύρια στους βομβαρδισμούς, από την πείνα, τις κακουχίες και τις ασθένειες. Προστέθηκαν οι φρικαλεότητες και οι γενοκτονίες εκ μέρους των Τούρκων οι οποίες αύξησαν τον αριθμό των θυμάτων.
Α΄ΠΑγκόσμιος Πόλεμος: Η δολοφόνια του αρχιδούκα Φραγκίσκου – Φερδινάνδου
Το 1914, οι Μεγάλες Δυνάμεις ήταν χωρισμένες σε δύο αντιμαχόμενες συμμαχίες, τις Ενωμένες Δυνάμεις, τις λεγόμενες «Δυνάμεις της Αντάντ» (Βρετανία, Γαλλία και Ρωσία) και τις Κεντρικές Δυνάμεις ή Τριπλή Συμμαχία (Γερμανία, Αυστροουγγαρία και Ιταλία). Οι ανταγωνισμός μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων κορυφώθηκε στις 28 Ιουνίου 1914 όταν δολοφονήθηκε ο αρχιδούκας Φραγκίσκος-Φερδινάνδος, διάδοχος του θρόνου της Αυστροουγγαρίας, μαζί με τη γυναίκα του τη Σοφία. Καθώς δράστης ήταν ο Σερβοβόσνιος Γκαβρίλο Πρίντσιπ, η Αυστροουγγαρία κατηγόρησε τη Σερβία και στις 28 Ιουλίου, της κήρυξε τον πόλεμο. Η Ρωσία υπερασπίστηκε τη Σερβία και στις 4 Αυγούστου, η σύγκρουση είχε επεκταθεί με την εμπλοκή της Γερμανίας, τη Γαλλίας και τη Βρετανίας, μαζί με τις αντίστοιχες αποικιακές αυτοκρατορίες τους.
Ο πολιτικός στόχος της δολοφονίας ήταν η απόσπαση των νότιων σλαβικών επαρχιών της Αυστροουγγαρίας έτσι ώστε να αποτελέσουν τμήμα της Μεγάλης Σερβίας ή της Γιουγκοσλαβίας. Τα κίνητρα των δολοφόνων σχετίζονταν με το κίνημα που αργότερα έγινε γνωστό ως Νέα Βοσνία. Πίσω από την επίθεση βρίσκονταν Σέρβοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι επικεφαλής των οποίων ήταν το μέλος της Στρατιωτικής Μυστικής Υπηρεσίας της Σερβίας Ντραγκούτιν Ντιμιτρίεβιτς, ενώ το δεξί του χέρι ήταν ο Ταγματάρχης Βόισλαβ Τάνκοσιτς, και ο αρχικατάσκοπος Ράντε Μαλόμπαμπιτς. Ο Ταγματάρχης Τάνκοσιτς εκπαίδευσε και εξόπλισε τους δολοφόνους με βόμβες και πιστόλια: αν και βασικός εκτελεστής ήταν ο Πρίντσιπ, υπήρχε ολόκληρο παράνομο δίκτυο συνωμοτών οι οποίοι πρόβαλαν υπερεθνικιστές θέσεις. Κατά τη διάρκεια της δίκης του, ο Πρίντσιπ δήλωσε: «Είμαι Γιουγκοσλάβος εθνικιστής που επιδιώκω την ενοποίηση όλων των Γιουγκοσλάβων. Μου είναι αδιάφορη η μορφή του κράτους που θα δημιουργηθεί, αλλά πρέπει να είναι ανεξάρτητο από την Αυστρία.»
Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος επιτάχυνε τη διάλυση της Αυστροουγγαρίας και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, αλλάζοντας τα σύνορα της Ευρώπης.
