Η μαρτυρία ενός άγνωστου στρατιώτη από τον πόλεμο της Μικράς Ασίας.
Είχε πρωτοδημοσιευτεί ως ειδικό ένθετο στο περιοδικό Το Τέταρτο, τεύχ. 16 (Αύγ. 1986) με επιμέλεια και παρουσίαση του Μάνου Ελευθερίου*.
«Τύφλα να ‘χουν όλες οι εκθέσεις και οι αναμνήσεις διαφόρων, μπροστά σ’ αυτό το χωριατόπαιδο, που με τα λίγα γραμματάκια του γλύκανε το μικρόψυχο κόσμο μας», γράφει ο Μάνος Ελευθερίου.
Και παρακάτω «…Πιστεύω ότι αυτές οι λαΪκές μαρτυρίες, έστω και χωρίς όνομα συγγραφέα, μοιάζουν η καθεμιά σαν τα κομματάκια του τίμιου ξύλου. Αποφασίζει και ταξιδεύει κανείς ως τα πέρατα της οικουμένης, πόρτα πόρτα, τα μαζεύει, τα συναρμολογεί και αποκαθιστά το Σταυρό στην πρώτη του μορφή. Ποιος ενδιαφέρεται για οτιδήποτε άλλο;»
Η αληθινή αυτή μαρτυρία, «το μαύρο ταξίδι», μεταφέρθηκε το 2022 και στην σκηνή από την ομάδα καλλιτεχνικής δημιουργικής έκφρασης bijoux de kant (με τους Θανάση Δόβρη, Βασίλη Μηλιώνη, Θεοδώρα Αθανασίου) https://www.bijouxdekant.net/). Είναι η εξιστόρηση του πολέμου μέσα από τη ματιά ενός ανθρώπου, που δε γνώριζε προς τα πού και γιατί πηγαίνει στη Μικρασία. Μιλά για τις ζωτικές ανάγκες, την πείνα, τη δίψα, αλλά και για τη σκληρότητα που φυτεύει ο πόλεμος στις ψυχές όλων των ανθρώπων, ανεξαρτήτως εθνικότητας.
*Μάνος Ελευθερίου. (Ερμούπολη 1938 – Αθήνα 2018). Ποιητής, στιχουργός, μυθιστοριογράφος, συγγραφέας παιδικών βιβλίων, ιστορικός και επιμελητής εκδόσεων. Έγραψε στίχους για πάνω από 400 τραγούδια. Τα μελοποίησαν συνθέτες όπως ο Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, Μαρκόπουλος, Μούτσης, Μικρούτσικος, Κραουνάκης, Κηλαηδόνης κ.ά. Συνολικά εξέδωσε πάνω από σαράντα βιβλία. Το πρώτο μυθιστόρημα Ο Καιρός των Χρυσανθέμων (2004) τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος. Το 2013 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για τη συνολική προσφορά του στα Γράμματα.
