Από το avant-garde συγκρότημα των Oganisation των Ralf Hütter & Florian Schneider-Esleben (1968) μέχρι το live άλμπουμ 3-D The Catalogue (2017), η τετράδα από το Ντίσελντορφ έσπρωξε την ηλεκτρονική φόρμα στα όριά της και γέννησε το electro pop στυλ των 1980s, το house των 1990s και το techno των ’00s. Είναι, μαζί με τους Beatles, η πιο επιδραστική μπάντα του 20ου αιώνα.
Ο ΜΥΘΟΣ
Μπορεί να έχουν γραφτεί χιλιάδες πράγματα για τους Kraftwerk, αλλά, με τη μυστικοπάθεια και την απέχθεια που έχουν προς τα media, ελάχιστα από αυτά έχουν επιβεβαιωθεί. Όταν ο Pascal Bussy έγραψε μια από τις καλύτερες βιογραφίες τους, το Man Machine And Music (1993), τους έστειλε ένα προσχέδιο για να του πουν τη γνώμη τους. Ο φάκελος επεστράφη ανέγγιχτος και το βιβλίο εκδόθηκε ως είχε. Τελικά, μόνο όταν έφτασε στα βιβλιοπωλεία κατάφερε o Bussy να έχει την πρώτη του επικοινωνία μαζί τους. Ο Florian Schneider τον πήρε τηλέφωνο μόνο και μόνο για να του πει ότι «the book is shit» και καλύτερα να το αποσύρει γιατί είναι γεμάτο ανακρίβειες.
KLING KLANG STUDIO
Από την άλλη, ο φοβερός Alex Petridis, ο δημοσιογράφος της Guardian, αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του, να εντοπίσει μόνος του το Kling Klang Studio έξω από το Ντίσελντορφ, και να συναντήσει τους Kraftwerk. Το Kling Klang είναι το ακριβώς αντίθετο του Abbey Road: κρυμμένο μακριά από τα βλέμματα των τουριστών, χωρίς τηλέφωνο και υποδοχή, είναι εδώ και δεκαετίες ο προσωπικός χώρος των Kraftwerk. Εννοείται πως ο Petridis απέτυχε παταγωδώς στον στόχο του και επέστρεψε άπρακτος, γράφοντας πάραυτα ένα καταπλητικό και εκτενέστατο άρθρο με τις περιπέτειές του. Πάλι καλά, θα μπορούσε να την πατήσει σαν έναν κακόμοιρο δημοσιογράφο γερμανικού περιοδικού που κατάφερε να κλείσει συνέντευξη με τον Ralf Hütter, για να του τεθεί κατόπιν ο όρος ότι θα μιλήσουν ΜΟΝΟ …για ποδήλατα!
ΠΟΔΗΛΑΤΑ, ΚΩΝΟΙ ΚΑΙ ΛΟΙΠΑ ΦΕΤΙΧ
Έτσι για να εντείνεται ο μύθος, οι Kraftwerk διαθέτουν αρκετά κολλήματα και φετίχ, όπως το πάθος τους για την ποδηλασία (βλ. Tour De France Soundtracks) και τον κώνο της τροχαίας που έχουν σαν σήμα κατατεθέν τους. Επέλεξαν γερμανικό όνομα (εξαιρετικά σπάνιο για τα γκρουπ της εποχής που επιθυμούσε διεθνή καριέρα) και δήλωσαν ότι εκπροσωπούν το γερμανικό πνεύμα. Δηλώσεις εύκολα παρεξηγήσιμες στη μετα-ναζιστική Γερμανία, αλλά που εξηγούνται μια χαρά σε μουσικό επίπεδο, αφού η ψυχρή γερμανική ιδιοσυγκρασία και η βιομηχανική κουλτούρα αντικατοπτρίζονται άψογα στη μουσική τους. Οι υπόνοιες, βέβαια, συνέχισαν να υπάρχουν, αλλά, από την άλλη, τι μπορούσαμε να περιμένουμε από αυτούς; Να δώσουν συνεντεύξεις Τύπου με διαψεύσεις;
ΠΟΣΟ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ ΗΤΑΝ ΟΙ KRAFTWERK;
Η αλήθεια είναι ότι οι Kraftwerk ήταν χρονικά το 3o μέλος της Αγίας Τριάδας που έβαλε τη γερμανική σκηνή στον μουσικό χάρτη, μετά τους Can τους Tangerine Dream. Οι Can μπορεί να έμειναν ταυτόσημοι με το krautrock, αλλά ποτέ δεν ξέφυγαν από το 1960s, αναρχοχίπικο κλίμα, ενώ οι Tangerine Dream ήταν οι πρώτοι που ανακατεύτηκαν με synthesizers, κατέληξαν όμως στην αποστείρωση του new age. Οι Kraftwerk, από την άλλη, αποτέλεσαν την πιο επιδραστική μπάντα εκείνης της εποχής, γιατί βρήκαν τον τρόπο να επιζήσουν αλώβητοι από όλα τα μουσικά κινήματα που πέρασαν δίπλα τους (progressive rock, krautrock, punk) και σάρωσαν τα πάντα, καταφέρνοντας να κερδίσουν την εκτίμηση και της avant-garde και της pop κοινότητας. Κάπως έτσι άλλαξε η πορεία της μουσικής. Πάλι καλά που δεν έπεσε στην αντίληψη των Kraftwerk εκείνων των χρόνων κάποιος καλός ντράμερ, γιατί αλλιώς θα είχαν καθυστερήσει πολύ τα πράγματα…
ΠΟΣΟΙ ΚΑΙ ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΤΕΛΙΚΑ ΟΙ KRAFTWERK;
Δύο! Ο Ralf Hutter και ο Florian Schneider (ως το 2008, οπότε αποχώρησε ο τελευταίος). Ή Ralf και Florian, κατά το Gilbert και George. Συναντήθηκαν όντας φοιτητές, παρακολούθησαν μια συναυλία του Karlheinz Stockhausen υπό την επήρεια LSD και όλα άρχισαν να μορφοποιούνται μέσα τους. Στην πορεία συνεργάστηκαν με αρκετούς μουσικούς για να υποστηρίξουν τις ζωντανές εμφανίσεις τους. Ένας από τους αρχικούς συνεργάτες ήταν και ο Klaus Dinger των Neu!. Οι δυο πιο σταθεροί διαχρονικά συνεργάτες, που θεωρούνται σχεδόν μέλη, είναι ο Wolfgang Flur και ο Karl Bartos, που είχε περάσει και από τα μέρη μας. Απηύδησαν όμως λόγω των αργών ρυθμών της μπάντας και, από την εποχή του Electric Café και μετά (1986), πήγαν για άλλα.
ΠΟΣΑ ΠΗΡΑΝ ΓΙΑ ΤΟ JINGLE ΤΟΥ EXPO 2000;
400.000 μάρκα για ένα jingle 4 δευτερολέπτων όπου μια ψηφιακή φωνή τραγουδάει «Expo 2000» και ακουγόταν στους χώρους της έκθεσης πριν τις ανακοινώσεις. Για τις ανάγκες της έκθεσης το γύρισαν σε 6 γλώσσες, ευτυχώς χωρίς καμία έξτρα χρέωση.
ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ
KRAFTWERK 1 [1970]
Ό,τι καλύτερο για να κάνετε μουσικά κουίζ στους φίλους σας, μιας και αυτό που ακούμε στα 2 πρώτα άλμπουμ των Kraftwerk δεν έχει την παραμικρή σχέση με εκείνο που ακολούθησε. Μακροσκελή αυτοσχεδιαστικά κομμάτια, με το φλάουτο να πνίγεται σε βιομηχανικούς θορύβους σαν μια industrial εκδοχή των Jethro Tull και προεξάρχον κομμάτι το “Vom Himmel Hoch”, το οποίο, παρόλο που παραπέμπει σε χριστουγεννιάτικο τραγουδάκι, είναι ένα από τα πιο καταιγιστικά κομμάτια που γράφτηκαν ποτέ. [8]
KRAFTWERK 2 [1971]
Πάλι χωρίς τίτλο (πάλι καλά που σταμάτησαν εδώ) και πάλι με εξώφυλλο τον κώνο, πράσινο αυτήν τη φορά. Ο ήχος δεν έχει ξεφύγει ακόμα από τις art και psych rock επιρροές, με την παρουσία φλάουτου και βιολιού, αρκετού θορύβου, αλλά χωρίς ακόμα φωνητικά. Η δομή είναι αρκετά πιο χαοτική απ’ ό,τι στο ντεμπούτο, οι ρυθμοί έχουν πέσει και οι Kraftwerk προτιμούν να πειραματίζονται με περίεργους ήχους χωρίς συμπαγές τέμπο, μιας και ο Klaus Dinger –ο ντράμερ του πρώτου δίσκου– εδώ απουσιάζει. [7]
RALF & FLORIAN [1973]
Οτιδήποτε μέχρι αυτόν τον δίσκο ανήκει στην παλιά περίοδο και δεν πρόκειται να το βρείτε σε CD, ούτε να το ακούσετε στα live τους. Απεταξάμην το krautrock παρελθόν, λοιπόν, και στο Ralf & Florian συναντάμε για πρώτη φορά κομμάτια-προπομπούς της μετέπειτα πορείας: επαναλαμβανόμενα μοτίβα με πιάνο και όργανο, απλές μελωδίες, αυτοματοποιημένοι ρυθμοί και χτύποι. Κομμάτια σαν το “Heitmatklange” θυμίζουν Tangerine Dream, ενώ άλλα, σαν το “Ananas Symphonie”, μπορούν να καταγραφούν ως ένα από τα πρώτα δείγματα ambient μουσικής. [6]
AUTOBAHN [1974]
Το μεγάλο άλμα στον ήχο και στην καριέρα των Kraftwerk. Στο Autobahn εγκαταλείπουν τους άκρατους πειραματισμούς και αυτοσχεδιασμούς των τριών πρώτων άλμπουμ, κάνουν τη μεγάλη επένδυση αγοράζοντας ένα mini moog (που κόστιζε όσο ένα Volkswagen) και αποκτούν τη χροιά που τους έκανε διάσημους αργότερα. Ο concept χαρακτήρας του δίσκου είναι εμφανής, η πρώτη του πλευρά αποτελείται εξολοκλήρου από το ομώνυμο τραγούδι, το οποίο όμως ξεφεύγει από τα συνήθη για την εποχή progressive rock πλαίσια και είναι κατά βάση ένα pop κομμάτι. [8]
RADIO-AKTIVITÄT (RADIOACTIVITY) [1975]
Οι Kraftwerk συνεχίζουν στον ρυθμό του ενός δίσκου τη χρονιά και στη διαρκή αναζήτηση και εξέλιξη μας παρουσιάζουν εδώ για πρώτη φορά μερικά από τα μετέπειτα βασικά χαρακτηριστικά της μουσικής τους. Τα ρομποτικά φωνητικά (“The Voice Of Energy”), το electro pop τραγούδι (“Radioactivity”) και τις διπλές εκδόσεις (σε αγγλικά και γερμανικά). [7]
TRANS-EUROPA EXPRESS (TRANS-EUROPE EXPRESS) [1977]
Το punk ξεσπούσε, αλλά οι Kraftwerk τον χαβά τους. Το Trans-Europe Express είναι σκοτεινό και μινιμαλιστικό και το γκρουπ εστιάζει πλέον στις μελωδίες και όχι στον θόρυβο, δείχνοντας με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο ότι δεν χρειάζονται πάνω από δυο-τρεις νότες για να φτιάξουν ένα αριστούργημα όπως το “Showroom Dummies” ή το ομώνυμο κομμάτι. Θεματικά θα μπορούσε να θεωρηθεί ως συνέχεια του Autobahn, μιας και υποτίθεται ότι ακολουθεί την ιδέα ενός ταξιδιού στην ενωμένη Ευρώπη. Προφητικοί και σε αυτό! [8]
DIE MENSCH MASCHINE (THE MAN MACHINE) [1978]
“The Robots”, “Spacelab”, “Metropolis”, “The Model”, “Neon Lights”, “The Man Machine”. Έξι ιστορικά κομμάτια σε έναν ιστορικό δίσκο. Τα λόγια είναι περιττά, όλοι έχουν ακούσει το “The Model” ή το “The Robots” και έχουν ταυτίσει το όνομα Kraftwerk με αυτά, και κάπου εδώ δίνεται το εναρκτήριο λάκτισμα για το κίνημα της electro pop που θα σαρώσει στα 1980s. Επίσης, με το εξώφυλλο φαίνεται να κάνουν πλάκα σε όσους προσπαθούσαν να μαντέψουν τις πολιτικές τους πεποιθήσεις: αυστηρό ναζιστικό στήσιμο, αλλά σε κόκκινα χρώματα! [9]
COMPUTERWELT (COMPUTER WORLD) [1981]
Μπορεί να πέφτει η παραγωγικότητα των Kraftwerk, αλλά οι ιδέες συνεχίζουν να ρέουν. Το Computer World είναι το πιο παιχνιδιάρικο και ανάλαφρο άλμπουμ τους, σαν να θέλουν να μας πουν ότι το κομπιούτερ είναι φίλος μας και δεν πρέπει να το φοβόμαστε. Κομμάτια σαν το “Home Computer” μοιάζουν όντως σαν να έχουν βγει από ένα Atari, αλλά αυτή η ρετρό αίσθηση κάνει τον δίσκο να ακούγεται ευχάριστα ακόμα και σήμερα. Το άλμπουμ κλείνει μάλιστα με τον ύμνο των απανταχού προγραμματιστών: “It’s More Fun To Compute!” [8]
ELECTRIC CAFÉ [1986]
Η ανασφάλεια ότι μπορεί πλέον να φαίνονται ξεπερασμένοι τους έκανε να αναβάλλουν το 1983 την κυκλοφορία του άλμπουμ Technopop, λίγο πριν αυτό φτάσει στην πρέσα. Όταν κάτι όμως δεν βγαίνει αυθόρμητα, αποτυγχάνει –και έτσι, μετά από πολλά πισωγυρίσματα και επεξεργασίες, κατέληξαν να χάσουν τον δρόμο τους. Από το Electric Café έμειναν να θυμόμαστε μόνο τα μεταλλικά beats του “Musique-Non Stop” και τη μελαγχολική φωνή του Karl Bartos στο “Telephone Call”, τα οποία αποτέλεσαν και τα 2 singles του δίσκου. [5]
THE MIX [1991]
Η διορατικότητα και η τελειομανία των Kraftwerk δεν τους άφησε να πάρουν την κάτω βόλτα. Το Kling Klang Studio που τόσα χρόνια εξόπλιζαν έπρεπε να ανακατασκευαστεί από τα θεμέλια: τους πήρε 4 χρόνια να το «γυρίσουν» σε ψηφιακό και να ξαναηχογραφήσουν αρκετά από τα κομμάτια που τους έκαναν γνωστούς. Το Mix δεν είναι best of (δεν θα μπορούσε άλλωστε να είναι χωρίς το “Model”), αλλά ένα remake –τις περισσότερες φορές ανούσιο– παλιότερων tracks. Μήπως έχασαν την έμπνευσή τους; Η απάντηση ήταν σιωπή για 12 χρόνια. [4]
TOUR DE FRANCE SOUNDTRACKS [2003]
Μετά από τόσα χρόνια αναμονή, αναβολές και φήμες να οργιάζουν, οι Kraftwerk ξαφνικά επέστρεψαν με έναν δίσκο αφιερωμένο στον ποδηλατικό γύρο της Γαλλίας, που γιόρταζε τα 100 του χρόνια. Το να περιμένεις να είναι πρωτοπόροι στα 50 τους θα ήταν λίγο παράλογο· θα ήταν βέβαια οι τελευταίοι που θα γίνονταν καρικατούρες του εαυτού τους. Έτσι, από τη μια μένουν σταθεροί στο στιλ τους και το 15λεπτο βασικό θέμα-διασκευή του παλιού “Tour De France” θυμίζει την εποχή του Autobahn, από την άλλη όμως δεν παραλείπουν να βάζουν φρέσκιες πινελιές στην παραγωγή, όπως τα microhouse beats στο “Etape 1”. Λεπτομερές και περιεκτικό, χωρίς όμως κάτι που θα σε συγκλονίσει. [7]
6 ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ «ΜΟΝΤΕΛΑ»
Στους παρακάτω δίσκους συναντάμε μια σειρά από περίεργες διασκευές του “The Model”
Balanescu Quartet – Possessed [1992] The Cardigans – For What It’s Worth (single) [2003] Ride – Ruby Trax: The NME’s Roaring 40 (compilation) [1992] Se_or Coconut – El Baile Alem_n [2002] Papa Dee – The Man Who Couldn’t Say No [2001] Rammstein – Brachialste Gewalt Rammel 2 (bootleg) [1998]
10 ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ / ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΟΙ KRAFTWERK
Depeche Mode
OMD
Orbital
Michael Jackson
Erasure
Daft Punk
Gary Numan
Death In Vegas
Afrika Bambaataa
Cybotron
(προσαρμοσμένη αναδημοσίευση από παλιότερο τεύχος του Sonik)
