Ο κανόνας του παιχνιδιού (La Règle du Jeu, 1939) του Ζαν Ρενουάρ, από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, εμπνέει φέτος το 62ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (4 – 14 Νοεμβρίου 2021). Με άξονα την ταινία, θα ξανασκεφτούμε τα κολοσσιαία θέματα που θέτει: πολιτικά, κοινωνικά, αισθητικά, κινηματογραφικά.
Ειδικότερα, η ταινία θα λειτουργήσει ως πυξίδα και πρώτη ύλη για την κεντρική, πρωτότυπη έκθεση της 62ης διοργάνωσης, η οποία τα τελευταία τέσσερα χρόνια βασιζόταν στις ταινίες του Διεθνούς Διαγωνιστικού. Η έκθεση θα πραγματοποιηθεί σε συνδιοργάνωση με το MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών και θα εγκαινιαστεί στις 6 Νοεμβρίου στον πρώην Βρεφονηπιακό Σταθμό (Προβλήτα Α΄, Λιμάνι Θεσσαλονίκης). Δέκα εικαστικοί αντλούν ελεύθερη έμπνευση από την αλησμόνητη καυστική σάτιρα του Ζαν Ρενουάρ και φιλοτεχνούν ισάριθμα έργα, ενώ η ταινία θα προβληθεί και στην 62η διοργάνωση.
«Αδιαπραγμάτευτα διαχρονικό, ιδίως στη μεταιχμιακή εποχή του σήμερα, όπου ετοιμαζόμαστε να υποδεχτούμε έναν μετα-κόσμο που βρίσκεται στα σπάργανα, το διαμάντι του Ζαν Ρενουάρ μάς προετοιμάζει για την αναγκαία και αναπόφευκτη μετάβαση σε μία νέα εποχή. Μια ταινία που μάς υπενθυμίζει πόσο γρήγορα μπορούν να αλλάξουν από στιγμή σε στιγμή οι κανόνες του παιχνιδιού και πόσο σημαντικό είναι να τους ορίσουμε και πάλι από την αρχή», σημειώνει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Ορέστης Ανδρεαδάκης.
Ο κανόνας του παιχνιδιού, μια ταινία-ορόσημο για το παγκόσμιο σινεμά, που έχει προβληθεί λιγότερες φορές σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ταινίες που άλλαξαν τον ρου της κινηματογραφικής ιστορίας, βγαίνει στις αίθουσες ακριβώς πριν το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και προκαλεί σάλο, καθώς μοιάζει να προφητεύει τον όλεθρο που ετοιμάζεται να πλήξει την Ευρώπη και ολόκληρο τον πλανήτη. Ο Ρενουάρ, ο οποίος βρισκόταν στο απόγειο της καριέρας του εκείνη την περίοδο, δεν διστάζει να απεικονίσει με τον πλέον γλαφυρό τρόπο τον ξεπεσμό και την ηθική χρεοκοπία όλων των κοινωνικών τάξεων, προαναγγέλλοντας την επώδυνη ανατολή μιας νέας εποχής. Η γαλλική κοινωνία, αδυνατώντας να αντικρίσει το παραμορφωμένο της είδωλο στον καθρέφτη, επιλέγει να στρέψει το βλέμμα αλλού: η ταινία πετσοκόβεται από τα 113 στα 85 λεπτά, σημειώνει παταγώδη εισπρακτική αποτυχία και καταλήγει να απαγορευτεί από τη γαλλική κυβέρνηση, με τη δικαιολογία ότι «ασκεί ανεπιθύμητη επιρροή στη νεολαία της χώρας».
Δύο χρόνια πριν τον Πολίτη Κέιν (1941) του Όρσον Γουέλς, ο Ρενουάρ προβαίνει σε αδιανόητες σκηνοθετικές καινοτομίες. Με κάμερα αεικίνητη και φρενήρες μοντάζ, τεμαχίζει το κάδρο, διαστέλλει τον φιλμικό χωροχρόνο και πλάθει ένα δαιδαλώδες ψηφιδωτό από χαρακτήρες, καταστάσεις και συγκυρίες, ισορροπώντας ανάμεσα στο ιλαρό και στο τραγικό.
Το Φεστιβάλ συνεχίζει να προτείνει έναν ανατρεπτικό τρόπο προσέγγισης του σινεμά και συνδιαλλαγής του με τις άλλες μορφές τέχνης. Η ταινία αποτελεί πηγή έμπνευσης για δέκα εικαστικούς, οι οποίοι δημιουργούν ένα πρωτότυπο έργο. Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση είναι οι:
Μαρίνα Βελησιώτη
Νικόλας Βεντουράκης
Ξένια Βήτου
Κυριακή Γόνη
Στάθης-Αλέξανδρος Ζούλιας
Αλέξανδρος Μαγκανιώτης
Σοφία Στέβη
Διαμαντής Σωτηρόπουλος
Δημήτρης Τατάρης
Ντορέιτα Τζόγκου
Μετά την ολοκλήρωσή της στη Θεσσαλονίκη, η έκθεση θα φιλοξενηθεί και στην Αθήνα στο The Project Gallery (Νορμανού 3, Μοναστηράκι). Τα εγκαίνια της έκθεσης στην Αθήνα θα πραγματοποιηθούν στις 17 Δεκεμβρίου.
