Αποτελεί κοινό τόπο πως ο ρόλος του πολιτισμού στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (περιφέρειες, δήμοι) είναι πολύ σημαντικός, στον βαθμό που, οι Ο.Τ.Α. σχετίζονται άμεσα με την εδαφική έκταση μιας συγκεκριμένης «κοινότητας» ατόμων με παρεμφερή πολιτισμικά ταυτοτικά χαρακτηριστικά. Τα ταυτοτικά χαρακτηριστικά, περιλαμβάνουνκάθε μορφή πολιτιστικής κληρονομιάς, ακόμη και τον τρόπο ζωής, τις αξίες, την κοινωνική διάσταση, ένα “ευ ζην” μεταξύ των ανθρώπων που συγκατοικούν στον ίδιο τόπο, μοιράζονται τον ίδιο τοπικό πολιτισμό και αναζητούν μια πόλη που να τους εμπνέει σε κάθε επίπεδο.
Συνεπώς, η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να είναι σε θέση να στηρίζει, να αναδεικνύει και να προωθεί την πολιτιστική κληρονομιά, την καλλιτεχνική δημιουργία σε κάθε της έκφανση αλλά και τον πολιτισμό της καθημερινότητας με ταυτόχρονη ευαισθητοποίηση των δημοτών στις προαναφερόμενες προσεγγίσεις.
Λειτουργούν τα παραπάνω στον Δήμο Κοζάνης;
Εξετάζοντας τον τομέα του πολιτισμού και συγκεκριμένα τις πολιτιστικές μονάδες και λειτουργίες τους στην πόλη της Κοζάνης, εντοπίζονται τα εξής:
- Οργανόγραμμα
Σύμφωνα με το οργανόγραμμα του Δήμου και του Οργανισμού Αθλητισμού Πολιτισμού και Νεολαίας Κοζάνης (ΟΑΠΝ), σε μελέτη που πραγματοποίησε η γράφουσα, εντοπίστηκε πως αναγράφεταιτο «γραφείο αρχείων, μουσείων και πινακοθηκών», τμήμα του ΟΑΠΝ το οποίοείναι αρμόδιο για τους παρακάτω πολιτιστικούς οργανισμούς. Παρόλο αυτά, δεν διατίθεται λεπτομέρειες και αρμοδιότητες για το τμήμα αυτό.
Συνάμα, δεδομένου πως στον δήμο ανήκουν αρκετές μονάδες πολιτισμού, δεν προσφέρεται καμία Πινακοθήκη. Ποιος ο ρόλος του γραφείου;
Παρόλο αυτά, αν και δεν υπάρχει Πινακοθήκη, έχει ιδρυθεί η Δημοτική Χαρτοθήκη- Αρχοντικό Λασσάνη, η οποία υπάγεται στον Δήμο από το 2008.
-
Δημοτική Χαρτοθήκη – Αρχοντικό Λασσάνη
Το έργο της αποκατάστασης και διαχείρισης του αρχοντικού, ολοκληρώθηκε με προϋπολογισμό που ανέρχονταν περίπου 500.000€, από το Ευρωπαϊκό Ταμείο στο πλαίσιο της Περιφερειακής Ανάπτυξης. Στην Χαρτοθήκη λοιπόν,φιλοξενείται η ψηφιοποιημένη «Χάρτα» του Ρήγα Φερραίου, ο «Άτλας ή χάρτης της Υδρογείου», γεωγραφικά συγγράμματα και άλλα σημαντικά και πολύτιμα ιστορικά αρχεία. Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της Κοβεντάρειου Δημοτικής Βιβλιοθήκης , «η Χαρτοθήκη οργανώνεται με βάση τις σύγχρονες αντιλήψεις και πρακτικές, δίνοντας έμφαση στις νέες ψηφιακές τεχνολογίες και τις διεθνείς συνεργασίες, έτσι ώστε να αποτελέσει έναν πρωτοποριακό οργανισμό, ανοιχτό και ελκυστικό ανάμεσα στα άλλα και στον πολιτιστικό, εκπαιδευτικό, μορφωτικό και επιστημονικό τουρισμό». Στόχος της αποτελεί η ενίσχυση του «πολιτιστικού προφίλ της πόλης αποτελώντας ένα νέο μορφωτικό πόλο έλξης γύρω από τον πολιτισμό των χαρτών και της μορφωτικής τους δύναμης» .Το Αρχοντικό του Λασσάνη ορίστηκε ως χώρος των εκδηλώσεων της Χαρτοθήκης (εκθέσεις χαρτών, διαλέξεις, σεμινάρια, παρουσιάσεις) με τη φροντίδα και την επιμέλεια της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου και της Δημοτικής Βιβλιοθήκης.
Ωστόσο, από το 2008, παραμένει κλειστό και λειτουργεί περιστασιακά στο πλαίσιο ορισμένων εκδηλώσεων.
-
Μουσείο Σύγχρονης τοπικής Ιστορίας – Μουσείο Νίκος Καλογερόπουλος
Το 2006 εγκαινιάστηκε το Μουσείο Σύγχρονης Τοπικής Ιστορίας που ίδρυσε ο Δήμος Κοζάνης και η Εταιρία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων σε συνεργασία με τις τοπικές αντιστασιακές οργανώσεις. Σκοπός ίδρυσής του ήταν η «πρόσληψη της ιστορικής γνώσης και επομένως τη δημιουργία της συνείδησης, ιδίως για τους νέους (…) τη νεότερη και σύγχρονη ιστορία του τόπου μας, την τρομακτική για τις επιπτώσεις της δεκαετία του 1940 και κυρίως τα κατορθώματα των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης στη Δυτική Μακεδονία, αλλά και τις συμφορές του λαού».Το κτήριο βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, όμως παραμένει κλειστό.
-
Αρχοντικό Βαμβακά
Αν και εντοπίζονται ελλείψεις και μηδαμινές αναφορές για το Αρχοντικό Βαμβακά το οποίο δεσπόζει ετοιμόρροπο στην πόλη την Κοζάνης, η υπάρχουσα δημοτική αρχή υπέγραψε συμβόλαιο για την αξιοποίησή του το 2022, χωρίς να υπάρχουν περαιτέρω πληροφορίες και ενέργειες.
Αξίζει να σημειωθεί πως δεν διατίθεται άλλοι πολιτιστικοί οργανισμοί που να υπάγονται στον Δήμο, εκτός από την Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη η οποία λειτουργεί καθημερινά.
Από όλα τα παραπάνω γίνεται φανερό πως, αν και οι ιστοσελίδες των αρμόδιων φορέων παρουσιάζουν με καμάρι τις πολιτιστικές τους μονάδες,– όπως ανάλογα και οι σχετικές πινακίδες με καφέ ένδειξη (που υποδηλώνουν την ύπαρξη αρχαιολογικών χώρων) στους δρόμους «καθοδηγούν»τους επισκέπτες να τις επισκεφτούν, η πραγματικότητα είναι λυπηρή.
Εύλογα λοιπόν γεννιούνται απορίες:
- Αναδεικνύει και προωθεί ο δήμος την πολιτιστική του κληρονομιά;
- Με ποιον τρόπο προσφέρει κοινωνική αειφορία όταν τα μουσεία αποτελούν το σημαντικό παράγοντα;
- Ποιος ο λόγος αναγραφής του «γραφείου αρχείων, μουσείων και πινακοθηκών» στο οργανόγραμμα του ΟΑΠΝ;
- Γιατί δεν λειτουργούν τα μουσεία;
- Η πόλη της Κοζάνης αποτελεί βιώσιμη πόλη πολιτισμού;
Επιλογικά, η εικόνα των κλειστών μουσείων δεν συνάδει με τους σκοπούς της δημιουργίας τους, αντιθέτως παράγει μία απωθητική και αφιλόξενη πόλη, η οποία οδηγεί στο σφράγισμα του κοινωνικοπολιτισμικού και οικονομικού περιβάλλοντος της περιοχής.
Η ανάγκη να ανοίξουν τα μουσεία στο ευρύ κοινό και να λειτουργούν μέσα σε πλαίσιο αλληλεπίδρασης με την τοπική κοινωνία προβάλλει επιτακτική, ιδιαίτερα στους δημόσιους πολιτιστικούς οργανισμούς οι οποίοι χρηματοδοτούνται από τον φορολογούμενο πολίτη.
Έως τότε, θα πρέπει να συζητάμε για τα μουσεία του δήμου Κοζάνης που μετατράπηκαν σε ερημωμένες αποθήκες. Ελπίζοντας πως η νέα δημοτική και περιφερειακή αρχή που θα αναλάβει να διοικήσει τα επόμενα τέσσερα χρόνια, θα εφαρμόσει ένα ορθό υλοποιήσιμο πολιτιστικό όραμα, που αξίζει στους πολίτες της πόλης.
