«Το να δουλεύεις με την παιδαγωγική του Φρενέ, σημαίνει ότι επιτρέπεις στη ζωή να μπει μέσα στην τάξη, οργανώνοντας στιγμές διαλόγου, ανταλλαγών, παρουσιάσεων, συνεργασίας, στιγμές που τα παιδιά είναι δρώντα πρόσωπα σε σχέση τόσο με τη δική τους παραγωγή όσο και με των άλλων. Σημαίνει ότι βάζεις τη ζωή μέσα στην τάξη λαμβάνοντας το βίωμα του κάθε παιδιού. Τα βιωμένα γεγονότα είναι αυτά που θα του επιτρέψουν να έχει σημεία αναφοράς στην προσέγγιση των εννοιών», αναφέρει η νηπιαγωγός Fabienne Bureau (Αλεξιάδη Κ., Λάχλου Σ. & Παπαδόπουλος Χ., Αθήνα 2019: 17).
Ποιος ήταν ο Σελεστέν Φρενέ;
Ο Σελεστέν Φρενέ (Célestin Baptistin Freinet), ήταν διακεκριμένος Γάλλος παιδαγωγός και εκπαιδευτικός μεταρρυθμιστής. Το 1909 εισήχθη με υποτροφίακαι σπούδασε στην σχολή ανωτέρων σπουδών στο Grasse και μετέπειτα στην σχολή κατάρτισης εκπαιδευτικών της Νίκαιας, έως το 1914. Στις 26 Οκτωβρίου 1914 κατέλαβε την θέση του προσωρινού δασκάλου στο σχολείο Σαιντ-Σεζάρ, αντικαθιστώντας τον προηγούμενο δάσκαλο ο οποίος κατετάγη στο στρατό. Η σειρά κατάταξης του Σελεστέν Φρενέ ήρθε στις 10 Απριλίου 1915, με τον τίτλο του αξιωματικού του πεζικού την 1η Ιανουαρίου 1916. Συμμετείχε στην επίθεση στο Chemin des Dames. Στις 27 Οκτωβρίου 1917 τραυματίστηκε σοβαρά από σφαίρα στον πνεύμονα, μια εμπειρία που τον οδήγησε να γίνει αποφασιστικός πασιφιστής – ειρηνιστής. Μετά από επτά μήνες στο στρατιωτικό νοσοκομείο του Soissons, ανάπηρος πολέμου σε ποσοστό 70%, επέστρεψεμε την τιμή τουτου σταυρού του πολέμου και το μετάλλιο του στρατού. Τον Ιανουάριο του 1919 διορίστηκε στην κοινότητα La CroixVillard,στη νοτιοανατολική Γαλλία και τέλος του ίδιου έτουςαποσπάστηκεστην κοινότηταBar-sur-Loup.
Στο Bar-sur-Loup και έπειτα στην Βανς, ανέπτυξε με την βοήθεια της συζύγου του Ελίζ Φρενέ, και σε συνεργασία με ένα δίκτυο εκπαιδευτών, μια σειρά παιδαγωγικών τεχνικών. Η παιδαγωγική Φρενέ έχει βασικό σκοπό ένα ελεύθερο, ανοιχτό και συνεργατικό σχολείο.
Γιατί παιδαγωγική Φρενέ;
Η παιδαγωγική Φρενέ εφαρμόζεται μέχρι και σήμερα μέσω του «Κινήματος του Μοντέρνου Σχολείου» (Mouvement de l’École Moderne), και συγκροτείται από θεμελιακές αρχές, όπως: συνεργασία και πολιτειότητα, κοινοτική –συνεταιριστική οργάνωση της σχολικής ζωής, ελεύθερη έκφραση και επικοινωνία, «φυσική» μέθοδος μάθησης, έρευνα- πειραματικός ψηλαφισμός, σύνδεση του σχολείου με την κοινότητα-κοινωνία, σεβασμός στο παιδί και στα δικαιώματά του. Ο Φρενέ προκειμένου να εφαρμόσει τις αρχές αυτές εισήγαγε παιδαγωγικές καινοτομίες και εκπαιδευτικές τεχνικές που άλλαξαν τον τρόπο λειτουργίας και την φιλοσοφία του παραδοσιακού σχολείου και διατηρούν στο ακέραιο, ακόμη και τώρα, την αξία τους.
Χαρακτηριστικές από τις τεχνικές του που προάγουν τη φυσική μέθοδο μάθησης, τη συνεργατική και συμμετοχική μάθηση, την ελευθερία έκφρασης και λόγου και την πολιτειότητα είναι: Τυπογραφείο (εφημερίδα, μικρά βιβλία), Ελεύθερα κείμενα, Τι νέα;, Έρευνες, Σχέδια εργασίας, Κινηματογράφος, Αλληλογραφία, Συμβούλια, Σχολικοί συνεταιρισμοί, Έξοδος στην κοινότητα, Εργαστήρια τέχνης.
Η Παιδαγωγική Φρενέ συναντά την Κριτική Παιδαγωγική, σύμφωνα με την οποία, δάσκαλοι και μαθητές μπορούν να εργαστούν κριτικά ώστε να αλλάξουν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό την πραγματικότητα που τους περιβάλλει προς το καλύτερο .
Το ΣΚΑΣΙΑΡΧΕΙΟ!
Στην Ελλάδα το 2012 συγκροτήθηκεη παιδαγωγική ομάδα-σωματείο με την ονομασία «Το ΣΚΑΣΙΑΡΧΕΙΟ – Πειραματικοί ψηλαφισμοί για ένα σχολείο της Κοινότητας». Σκοπός της είναι η ανταλλαγή απόψεων, ιδεών και προτάσεων συγκεντρώνοντας ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών,εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων για ένα σχολείο της κοινότητας, στο οποίο, οι τεχνικές του Σελεστάν Φρενέ, η κριτική και η θεσμική παιδαγωγική, βρίσκουν τη θέση τους.
Σε υποστήριξη – καθοδήγηση του Σκασιαρχείου λειτουργούν αρκετά Δίκτυα Παιδαγωγικής Φρενέ σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, όπου πραγματοποιώντας μηνιαίες συναντήσεις παρουσιάζονται οι βασικές αρχές – τεχνικές, οργανώνονται παρουσιάσεις – ομιλίες, παρουσιάσεις εκπαιδευτικών οι οποίοι εφάρμοσαν – εφαρμόζουν τις τεχνικές του Φρενέ στις σχολικές μονάδες του. Ενδεικτικά οι πόλεις: Αθήνα, Χανιά, Ηράκλειο, Λαμία, Πάτρα, Ζάκυνθος, Μυτιλήνη, Πάρος, Βόλος, Πύργος/Αμαλιάδα.
«Η γλώσσα είναι το μοίρασμα της εμπειρίας και η δικαιοσύνη αυτών που λέγονται. Και δεν σταματά να μιλά μέχρι να επέλθει η δικαιοσύνη. Γι’ αυτό στη σιωπή οι άνθρωποι δεν μπορούν να νιώσουν ησυχία. Αυτή η έξοδος από τη σιωπή χαρακτηρίζει και τη προσπάθειά μας εδώ. Αυτό το σχολείο που έχουμε καλείται να αλλάξει τώρα, αυτή είναι η ιαχή του στήθους μας στον αέρα».
Περισσότερα για το Σκασιαρχείο στον ιστότοπο:https://skasiarxeio.wordpress.com/
Εφαρμογή παιδαγωγικής Φρενέ στην Ε΄ τάξη σχολείου της Ζακύνθου από τον Δάσκαλο Κεφαλά Πάνο στο: https://padlet.com/panosozi/xlbhzfcy3w24iney?fbclid=IwAR33VgmrgKUuTe5ZsEHajlR_sPpvLYNfUKPAzwH3RsJffO0RHQb4aLtezhg
