Ανάμεσα στους βράχους – Μπουχάρια και Νοχτάρια

Τα Μπουχάρια είναι μια δασώδης περιοχή στα νότια του νομού Κοζάνης, ανάμεσα στους οικισμούς Μικρόβαλτο, Τρανόβαλτο και Λιβαδερό στους βορεινούς λόφους της μικρής οροσειράς των Καμβουνίων. Εδώ βρίσκονται οι περίφημοι κωνικοί σχηματισμοί που μοιάζουν με καμινάδες (μπουχάρι ονομάζεται η καμινάδα στην τοπική διάλεκτο). Όλη η περιοχή αποτελείται από ψαμμιτικά πετρώματα, τα οποία με το πέρασμα των αιώνων σχημάτισαν τους ιδιαίτερους γεωλογικούς σχηματισμούς.

Τα μπουχάρια αποτελούνται γενικά από άμμο, μικρές πέτρες, μάργες και άργιλο και έχουν διατηρηθεί ακμαία λόγω της συγκολλητικής δράσης του οξειδίου του σιδήρου και του διοξειδίου του πυριτίου. Στην κορυφή του κάθε σχηματισμού βρίσκεται μια πλάκα σχιστόλιθου που προστάτεψε την «κολόνα» από την διαβρωτική δράση της βροχής και δίνει την χαρακτηριστική όψη στους σχηματισμούς. Τα μπουχάρια φτάνουν περίπου τα 20 σε αριθμό και υψώνονται από τα 3 μέχρι και τα 7 μέτρα.

Λίγο πιο νότια βρίσκονται και άλλοι σχηματισμοί με κωνικό σχήμα, χωρίς όμως τον σχιστόλιθο στη κορυφή, τα αποκαλούμενα νοχτάρια. Η όλη περιοχή απλώνεται σε μια έκταση 4.000 στρεμμάτων στο κέντρο της οποίας κυλάει το ρέμα της Ποταμιάς σε ένα μήκος 2,5 χιλιομέτρων. Στην περιοχή έχει δημιουργηθεί ένα Γεωπάρκο με ήπιας μορφής ξύλινες κατασκευές και παγκάκια, ενώ ένα μονοπάτι σε κατεβάζει στην Ποταμιά και σε οδηγεί περίπου ένα χιλιόμετρο νοτιότερα στα νοχτάρια.

Τα μπουχάρια δεν θα μπορούσαν παρά να πρωταγωνιστούν στους λαϊκούς θρύλους των ντόπιων και θρυλείται ότι μέσα από τα μπουχάρια έβγαιναν κάθε νύχτα δαιμόνια που επιτίθονταν στους ανθρώπους, οι οποίοι απόφευγαν να περάσουν από την περιοχή τη νύχτα. Ένας άλλος θρύλος που πηγάζει από την ιθυφαλλική μορφή τους λέει ότι παλιά οι γυναίκες που δεν μπορούσαν να κάνουν παιδιά κοιμόντουσαν νύχτα με πανσέληνο στα μπουχάρια και μετά από λίγο καιρό κυοφορούσαν. Ένας υπέροχος, μοναδικός τόπος που αξίζει κανείς να τον επισκεφθεί το φθινόπωρο, όταν το γύρω δάσος γεμίζει από πύρινα χρώματα.

Τα μπουχάρια βρίσκονται στη μέση ενός σχεδόν αμιγούς δάσους βελανιδιάς που αποτελείται κυρίως από πλατύφυλλη βελανιδιά (Quercus frainetto) που υβριδίζει και με άλλα είδη βελανιδιάς. Άλλα είδη είναι τα πουρνάρια, τα πλατάνια στη Ποταμιά, τα σφενδάμια, τα βάτα και οι αγριοτριανταφυλλιές. Το περπάτημα στην περιοχή είναι υπέροχο και εδώ μπορεί κανείς να συναντήσει πολλά ενδιαφέροντα είδη της χλωρίδας. Από αυτά ξεχωρίζουν το αγριογαρύφαλλο Dianthus stenopetalus, ο κόκκινος κρίνος Lilium chalcedonicum, η Actaea spicata, ο Cynoglottis barrelieri serpentinicola, η Agrimonia eupatoria, η Betonica scardica, η Scabiosa tenuis, το Anthericum liliago, η Lychnis coronaria, η ίριδα Iris sintenisii, η κενταύρια Centaurea grisebachii, η Agrimonia eupatoria, η Primula vulgaris, η Lysimachia punctata, o Convolvulus cantabrica και οι ορχιδέες Cephalanthera damasonium, Epipactis helleborine, Dactylorhiza saccifera, Orchis pallens, Ophrys apifera, κ.ά.

Τα πυκνά δάση της βελανιδιάς φιλοξενούν πολλά ενδιαφέροντα είδη της ορνιθοπανίδας. Από τα αρπακτικά εδώ πετούνε σφηκιάριδες, γερακίνες, σαΐνια, ξεφτέρια, πετρίτες, βραχοκιρκίνεζα, σπάνια δεντρογέρακα, μπούφοι, χουχουριστές και κουκουβάγιες. Η γύρω περιοχή θεωρείται σημαντική για το φώλιασμα των εντυπωσιακών μαύρων πελαργών. Στο δάσος ζούνε πολλά είδη δρυοκολάπτη, όπως ο πράσινος δρυοκολάπτης, ο μεσαίος δρυοκολάπτης, ο βαλκανικός δρυοκολάπτης και ο ιδιαίτερα σπάνιος νανοδρυοκολάπτης. Άλλα σημαντικά είδη της περιοχής είναι το τριγόνι, η φάσσα, ο κούκος, το γιδοβύζι, η βουνοσταχτάρα, ο μελισσοφάγος, η δεντροσταρήθρα, το μιλτοχελίδονο, το βραχοχελίδονο, ο τρυποφράχτης, η σταχτοσουσουράδα, ο θαμνοψάλτης, το αηδόνι, ο φοινίκουρος, ο σταχτοπετρόκλης, η τσίχλα, η γερακότσιχλα, ο κότσυφας, ο κοκκινοτσιροβάκος, ο βουνοτσιροβάκος, ο χρυσοβασιλίσκος, ο μαυρομυγοχάφτης, η γαλαζοπαπαδίτσα, η καστανοπαπαδίτσα, ο αιγίθαλος, ο δεντροτσοπανάκος, ο αετομάχος, η κίσσα, ο συκοφάγος, ο δεντροσπουργίτης, ο σπίνος, το φανέτο, το λούγαρο, ο κοκκοθραύστης, το σιρλοτσίχλονο και το βουνοτσίχλονο.

Από τα αμφίβια εδώ ζούνε σαλαμάνδρες, φρύνοι και γραικοβάτραχοι, ενώ η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει μεσογειακές χελώνες, κονάκια, τρανόσαυρες, σιλιβούτια, τοιχογουστέρες, γουστέρες του Ταύρου, στεφανοφόρους, λαφιάτες, νερόφιδα, σαΐτες, σπιτόφιδα και οχιές. Από τα θηλαστικά στην ευρύτερη περιοχή παλιότερα ζούσανε λύκοι και ζαρκάδια που πλέον τώρα σπανίζουν. Σήμερα ζούνε αγριόγατες, αλεπούδες, ασβοί, δασοκούναβα, πολλοί αγριόχοιροι, δασομυωξοί, λαγοί και σκίουροι. Κάτω από τις βελανιδιές φυτρώνουν πολλά ενδιαφέροντα είδη μανιταριών, ενώ η περιοχή γεμίζει το καλοκαίρι με πεταλούδες.

Τα Μπουχάρια βρίσκονται μόλις 3,5 χιλιόμετρα από τον Μικρόβαλτο Κοζάνης, ο οποίος απέχει 21,5 χλμ. από τα Σέρβια, 166 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη και 446 χλμ. από την Αθήνα. Είναι σημαντικό να κάνετε απόλυτη ησυχία γιατί το τοπίο είναι μοναδικό και το δάσος γεμάτο ζωή. Η διαδρομή στα ξύλινα σκαλοπάτια φτάνει τα 350 μέτρα και αξίζει κανείς να συνεχίσει από το τέλος της για να φτάσει μετά από 850 περίπου μέτρα στα νοχτάρια διασχίζοντας παράλληλα τις πυκνόφυτες όχθες της Ποταμιάς. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή αν αποφασίσετε να παρεκλίνετε από τα μονοπάτια γιατί το δάσος τελειώνει απότομα σε κάθετους γκρεμούς.