Πάνω στο χάρτη μοιάζει με πεταλούδα που φτερουγίζει στο γαλάζιο αιγαιοπελαγίτικο φως, μέσα όμως στην ψυχή μας τινάζει τα φτερά της με ρυθμικές κινήσεις εκεί που οι Κυκλάδες συναντούν τα Δωδεκάνησα.
Η Αστυπάλαια είναι η “γέφυρα” που ενώνει τις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα συνδυάζοντας στοιχεία και από τα δύο νησιώτικα συμπλέγματα. Έχει έκταση 97 τ.χλμ., ακτογραμμή 110 χλμ. και 1.113 κατοίκους. Απέχει από την Κω 23 και από τη Ρόδο 96 ναυτικά μίλια. Γεμάτη ψηλούς βράχους και λόφους, με πανέμορφες ακρογιαλιές και γραφικά χωριά, προσκαλεί τον επισκέπτη σε ένα μαγικό ταξίδι στο γαλάζιο του Αιγαίου και το λευκό των σπιτιών της.
Η ονομασία της (που σημαίνει «παλιά πόλη») αποδίδεται, σύμφωνα με τη μυθολογία, σε μια αδελφή της Ευρώπης, τη μητέρα του βασιλιά Μίνωα. Η Αστυπάλαια και η Ευρώπη ήταν κόρες του Φοίνικα και της Περιμήδης. Από την ένωση της Αστυπάλαιας με τον Ποσειδώνα γεννήθηκαν ο Αγκαίος και ο βασιλιάς της Κω Ευρύπυλος.
Μια άλλη εκδοχή γύρω από την ονοματοθεσία αναφέρει πως προέρχεται από τις λέξεις άστυ και παλαιός, επειδή Δωριείς που εγκαταστάθηκαν στο νησί βρήκαν ένα παλαιότερο οικισμό χτισμένο από τους Φοίνικες. Από μετασχηματισμό ξένης ονομασίας, πιθανόν φοινικικής, οι λέξεις άστυ και παλαιός σήμαινε χαμηλός τόπος, αφού το νησί αποτελείται από δύο τμήματα που συνδέονται μεταξύ τους από χαμηλό ισθμό. Πολλοί ερευνητές θεωρούν το τοπωνύμιο ως μη ελληνικό και το ανάγουν στη γλώσσα των Σουμερίων as-dub-gal-e, που σημαίνει Θεών τράπεζα μεγάλων.
Νησί με πλούσια ιστορία, παράδοση, μοναδικές εικόνες με όμορφα άσπρα σπιτάκια και ασβεστωμένες αυλές με μπουκαμβίλιες, γραφικά ξωκλήσια, αποτελεί ιδανικό τόπο για ήσυχες διακοπές.
Η Χώρα πρωτεύουσα και λιμάνι είναι κτισμένη πάνω σε βράχο που εισχωρεί στη θάλασσα, σχηματίζοντας δύο όρμους. Στη μία πλευρά, βρίσκεται το λιμάνι και στην άλλη ο όρμος Λιβάδι. Η Χώρα, ενωμένη σχεδόν με το λιμάνι, τον Πέρα Γιαλό, αποτελεί για πολλούς την ομορφότερη πρωτεύουσα νησιού στο Αιγαίο.
Στην κορυφή της Χώρας δεσπόζει το βενετσιάνικο κάστρο των Γκουερίνι, κτισμένο με την παραδοσιακή τοπική σκούρα πέτρα, περιστοιχιζόμενο από άσπρα σπιτάκια. Οι εξωτερικοί τοίχοι των σπιτιών, δημιουργούν ένα τείχος, με μικρά παράθυρα για πολεμίστρες. Μέσα στο κάστρο υπάρχουν δύο κατάλευκες εκκλησίες με πέτρινα περίτεχνα καμπαναριά, της Παναγίας Ευαγγελίστριας και του Αγίου Γεωργίου. Απέναντι, δεσπόζει το κάστρο του Αη-Γιάννη, που η παράδοση το θέλει απόρθητο, καταφύγιο των κατοίκων στις επιδρομές των πειρατών.
Οι εκπληκτικοί ανεμόμυλοι που βρίσκονται στο διάσελο πάνω από τη Σκάλα στη Χώρα, έχουν σχήμα κυλίνδρου και ανήκουν στην κατηγορία του ξετροχάρη μύλου, του οποίου η σκεπή γυρίζει ανάλογα με την κατεύθυνση του ανέμου.
Το νησί χωρίζεται στο Μέσα και το ‘Έξω νησί με μία αμμουδερή λωρίδα το Στενό μήκους 100 μέτρων. Αν δεν υπήρχε αυτή η στενή λωρίδα που τα ενώνει, η Αστυπάλαια θα ήταν δυο ξεχωριστά γειτονικά νησιά. Πολλές οι παραλίες που σχηματίζουν οι δαντελωτοί όρμοι της, γύρω από το νησί. Ο Άγιος Κωνσταντίνος, οι Βάτσες, τα Καμινάκια, ο Άγιος Γιάννης, ο Πάνορμος, η Παχιά Άμμος είναι μερικές από αυτές. Καΐκια μεταφέρουν τους επισκέπτες που θέλουν να απολαύσουν ερημικές παραλίες στα κοντινά νησάκια Κουτσομύτη και Σύρνα.
Στο Έξω Νησί αξίζει να επισκεφθείτε τον Άγιο Ιωάννη και να θαυμάσετε τον καταρράκτη του καθώς επίσης και το Λιβάδι, στα νότια της πρωτεύουσας, με τη μεγάλη του παραλία. Στην περιοχή του Λιβαδιού, χαζέψτε την εύφορη κοιλάδα με τα οπωροφόρα δέντρα και τα πανέμορφα λουλούδια. Μια πολύχρωμη εικόνα που δένει υπέροχα με το παραθαλάσσιο τοπίο.
Στα νότια του Μέσα Νησιού, θα συναντήσετε τη Μαλτεζάνα ή Ανάληψη, θέρετρο με τη μεγαλύτερη τουριστική κίνηση στην Αστυπάλαια. Η Μαλτεζάνα πήρε την ονομασία της από τους Μαλτέζους πειρατές που είχαν ως ορμητήριό τους το νησί. Εδώ, το 1827, ο Γάλλος Bigot πυρπόλησε το πλοίο του για να μην αιχμαλωτιστεί. Στη βορειοανατολική πλευρά της Αστυπάλαιας βρίσκεται η λιμνοθάλασσα Χαμένη Λίμνη, στις όχθες τις οποίες είναι χτισμένο το Βαθύ. Από εδώ μπορεί κανείς να επισκεφθεί με καΐκι το Σπήλαιο του Δράκου, το Σπήλαιο του Νεγρί ή πιο νότια το ιταλικό φρούριο Καστελλάνο.
Για ημερήσιες αποδράσεις υπάρχουν τα νησάκια Χονδρό, Λιγνό, Αγία Κυριακή, Κουτσομύτι με όμορφη παραλία και Κουνούποι. Μακρύτερα τα Αδέλφια, η Σύρνα και τα Τριανήσια. Στα δυτικά τα νησάκια Κτένια, Ποντικούσσα, Οφιδούσσα, Κατσαγρέλι και στα βόρεια οι Φώκιες. Όσο για κείνους που φοβούνται τα φίδια να έχουν υπόψη τους πως η Αστυπάλαια είναι το μοναδικό νησί στην Ελλάδα που δεν υπάρχουν καθόλου φίδια γιατί είναι πέρασμα των πελαργών που τα … εξολοθρεύουν.
Νησί ιδανικό για καλοκαιρινές διακοπές γιατί προσφέρει άφθονο ψάρι, ηρεμία και δροσιά.
Το ψάρι σπαρταράει και ευφραίνει τις γαστριμαργικές προθέσεις και διαθέσεις σε γραφικά ψαρομαγαζάκια. Η δροσιά …ανηφορίζει και κατηφορίζει ασταμάτητα, με τον αέρα να επιδίδεται σε περίεργες ασκήσεις ακριβείας και ισορροπίας, αλλά και ανισορροπίας μερικές φορές, υπακούοντας στα βιτσιόζικα παραγγέλματα των μελτεμιών.
