Είναι χτισμένη ανάμεσα στις οροσειρές του Βερμίου, του Μπούρινου και των Πιερίων!
Με ιστορία που φτάνει μέχρι την Παλαιολιθική εποχή (με βάση τα αρχαιολογικά ευρήματα στην Αιανή), γνώρισε μεγάλη οικονομική και πολιτιστική ακμή κατά το 17ο και –κυρίως– το 18ο αιώνα, όταν πλούσιοι έμποροι έχτισαν εδώ αρχοντικά, σχολεία κι εκκλησίες. Σήμερα ο επισκέπτης που θα αγνοήσει τις πολυκατοικίες και θα περπατήσει στο ιστορικό της κέντρο θα δει κάποια θαυμάσια αναστυλωμένα αρχοντικά του 18ου αιώνα καθώς και νεοκλασικά κτίρια, πεζόδρομους για άνετο περπάτημα και αγορές.
Η Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη της Κοζάνης είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ελλάδα μετά από αυτή της Αθήνας, και διαθέτει 153.000 τόμους, περισσότερα από 380 χειρόγραφα, 315 κώδικες και πολλές σπάνιες εκδόσεις, μεταξύ των οποίων και ένα από τα 17 σωζόμενα πρωτότυπα της Χάρτας του Ρήγα Φεραίου.
Το Ιστορικό-Λαογραφικό και Φυσικής Ιστορίας Μουσείο Κοζάνης βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και στεγάζεται σε κτήριο μακεδονικής αρχιτεκτονικής.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Κοζάνης στεγάζεται σε νεοκλασικό κτίριο, γνωστό ως Παναγιωτίδειο Αρχοντικό, δωρεά του Δήμου Κοζάνης στην Αρχαιολογική Υπηρεσία.
Τα Αρχοντικά του Γρ. Βούρκα και Γ. Λασσάνη από τα λίγα εναπομείναντα στην πόλη. Το αρχοντικό Γρ. Βούρκα είναι κτίσμα του 18ου αι., το οποίο παρουσιάζει ενδιαφέρον από αρχιτεκτονικής κυρίως άποψης και έχει χαρακτηρισθεί ως ιστορικό μνημείο. Στο αρχοντικό του Γ. Λασσάνη λειτουργεί η Δημοτική Χαρτοθήκη όπου μεταξύ των άλλων εκτίθεται και ένα από τα ελάχιστα πρωτότυπα της χάρτας του Ρήγα Φερραίου.
Εντυπωσιακή είναι η αίθουσα υποδοχής από αρχοντικό της Κοζάνης του 18ου αιώνα, που βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη στην Αθήνα Ο διάκοσμος του αρχοντικού διασώθηκε από την Αλεξάνδρα Χωρέμη, αδερφή του Αντώνη Μπενάκη, στις αρχές της δεκαετίας του 1930, και προσφέρθηκε στο Μουσείο από τους κληρονόμους της.
Ο Μητροπολιτικός ναός του Αγίου Νικολάου (17ος αι.) με τις σημαντικές αγιογραφίες, το ξυλόγλυπτο τέμπλο και το καμπαναριό – σύμβολο της Κοζάνης. Το Καμπαναριό, δίπλα στο Δημαρχείο, (και “Μαμάτσιος” με άδεια ανέγερσης του 1728) στον 7ο όροφό του έχει ρολόι τεσσάρων όψεων, δωρεά του ευεργέτη Κωνσταντίνου Μαμάτσιου, που πρωτοχτύπησε για να υποδεχτεί το νέο έτος 1940.
Άλλα αξιόλογα διατηρητέα κτήρια της πόλης είναι, το κτήριο της Εθνικής Τράπεζας, το “Δρίζειο” κληροδότημα, το “Βαλταδώρειο” γυμνάσιο, το ξενοδοχείο “Ερμιόνιον”, έργο του Μαξιμιλιανού Ρούμπενς) κ.ά.
Το πάρκο Κουρί και το πάρκο του Αγίου Δημητρίου, όπου βρίσκονται το πνευματικό κέντρο με την Αίθουσα Τέχνης και το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο της πόλης. Ο Δημοτικός Κήπος Κοζάνης που δημιουργήθηκε στη θέση του παλαιού στρατοπέδου Ψυχογιού κερδίζει τις εντυπώσεις προσφέροντας οξυγόνο στην πόλη.
Η Φιλαρμονική του Δήμου, η Πανδώρα, είναι η παλιότερη στην Ελλάδα και συμμετέχει σε όλες τις εκδηλώσεις και εορτές της πόλης.
Η περιοχή της Κοζάνης είναι η μοναδική κροκοκαλλιεργούμενη περιοχή της χώρας μας σε μερικά χωριά της οποίας (Κρόκος, Καρυδίτσα, Αγία Παρασκευή, Ανω Κώμη, Κάτω Κώμη, Λευκοπηγή, Πετρανά κ.λπ.) γίνεται από πάρα πολλά χρόνια συστηματική καλλιέργεια του φυτού.
Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας ιδρύθηκε το 2003 με το Προεδρικό Διάταγμα No. 92/11-4-2003. Έδρα του Πανεπιστημίου ήταν η Κοζάνη. Με την απόφαση Φ.120.61/132/61865/Β2/25.6.2003 του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευτικών Ζητημάτων, κ. Πέτρου Ευθυμίου διορίστηκαν τα πρώτα μέλη της Προσωρινής Διοικούσας Επιτροπής.
Στη νέα του μορφή, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας λειτουργεί με 7 Σχολές και 21 Τμήματα, που βρίσκονται σε 5 πόλεις της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Το 2016 υπογράφηκε η σύμβαση ανέγερσης της νέας Πανεπιστημιούπολης στη Ζώνη Ενεργού Πολεοδομίας (ΖΕΠ) στην Κοζάνη.
Ο μακροβιότερος σε θητεία δήμαρχος της πόλης ήταν ο Πάρις Κουκουλόπουλος, ο οποίος εξελέγη για πρώτη φορά το 1990, αναλαμβάνοντας καθήκοντα το 1991, και υπηρέτησε έπειτα από επανεκλογές ως το 2009 (συνολική θητεία 18 χρόνια).
Η θέση της πόλης είναι σε τέτοιο σημείο που την καθιστά συγκοινωνιακό κόμβο που συνδέει τη Μακεδονία με την Ήπειρο και τη Θεσσαλία. Η κατασκευή της νέας Εγνατίας μείωσε την απόσταση προς τα μεγάλα αστικά κέντρα και διευκόλυνε την πρόσβαση επισκεπτών.
Οι κάτοικοι του Δήμου Κοζάνης φροντίζουν για την διατήρηση της πλούσιας τοπικής παράδοσης αλλά και για την ανάπτυξη της πόλης μέσα από σύγχρονες υποδομές για να είναι η πόλη σε μια θέση ευημερίας και ξεχωριστής λειτουργικότητας.
