Καλαμιώνες, έλη, υγρολίβαδα και δάση φυλλοβόλων συνδυάζονται για να δημιουργήσουν έναν μοναδικό βιότοπο γύρω από την γραφική λίμνη Ζάζαρη που αποτελεί πόλο έλξης για πολλά σπάνια είδη της πανίδας. Άλλες ονομασίες της λίμνης είναι λίμνη Λιμνοχωρίου από τον όμορφο οικισμό που είναι χτισμένος στις ανατολικές όχθες και Μικρολίμνη, ενώ το όνομα Ζάζαρη προήλθε από το επώνυμο του πρώτου ιδιοκτήτη της. Η λίμνη βρίσκεται στα νότια του νομού Φλώρινας.
Στα δυτικά ξεκινούν οι πρόποδες του όρους Βίτσι, στα βόρεια η λίμνη χωρίζεται με χαμηλούς λόφους από την κοιλάδα Κλεισούρα και το ύψωμα Τσούκα του Νυμφαίου και στα ανατολικά καταλήγει στις άκρες της μεγάλης πεδιάδας της Εορδαίας. Η Ζάζαρη είναι σχεδόν πάντα συνδεδεμένη βιβλιογραφικά με την λίμνη Χειμαδίτιδα που βρίσκεται μόλις 2 χλμ. νοτιότερα. Οι δύο λίμνες αποτελούν το αποτέλεσμα της υδρολογικής λεκάνης που σχηματίζεται ανάμεσα στα όρη Βίτσι, Βόρας, Άσκιο και Βέρμιο, ενώ συνδέονται υδρολογικά και με τις λίμνες Βεγορίτιδα και Πετρών. Η Ζάζαρη βρίσκεται σε υψόμετρο 602 μέτρων, απλώνεται σε μια έκταση 2.000 στρέμματων και η περίμετρος της φτάνει τα 6 χλμ.
Το μέσο βάθος της είναι 4,6 μέτρα με το μέγιστο βάθος να φτάνει τα 6,5 μέτρα. Η Ζάζαρη τροφοδοτείται από τον χειμάρρο του Σκλήθρου και από πηγές γλυκού νερού στον πυθμένα της, ενώ με την σειρά της τροφοδοτεί με νερά την γειτονική, και χαμηλότερη σε υψόμετρο, Χειμαδίτιδα, μέσω μιας τεχνητής τάφρου. Η έκταση της λεκάνης απορροής της λίμνης φτάνει τα 108 τ.χλμ. Παλαιότερα στην περιοχή απλωνόντουσαν έλη και υγρολίβαδα που την δεκαετία του 1960 εμπλουτίστηκαν με νερά μετά την εκτροπή της κοίτης του χειμάρρου του Σκλήθρου με σκοπό την αντιπλημμυρική προστασία της γειτονικής πεδιάδας και την άρδευση των καλλιεργειών. Σήμερα κατά την αρδευτική περίοδο η στάθμη της λίμνης κατεβαίνει μέχρι τα 1,2 μ. και καθορίζεται από ένα θυρόφραγμα που βρίσκεται δίπλα από το Λιμνοχώρι. Στα βόρεια της λίμνης βρίσκεται μια θερμή πηγή που τροφοδοτεί τα ιαματικά λουτρά «Μπάνια».Η Ζάζαρη είναι μια πανέμορφη λίμνη που αποτελεί έναν σημαντικό βιότοπο για την ορνιθοπανίδα, ενώ γύρω της απλώνεται ένα πολύχρωμο μωσαϊκό μεικτών δασών, λιβαδιών και αγροτικών εκτάσεων.
Η βασική βλάστηση περιμετρικά της λίμνης αποτελείται από καλαμιώνες (Phragmites australis) και ψαθιά (Typha latifolia και Typha angustifolia), ασβεστούχα έλη με τα είδη Cladium mariscus και Carex davalliana και λιβάδια με πόες και βούρλα. Γύρω της σηκώνονται σκλήθρα, λεύκες, φτελιές και ιτιές, ενώ στους λόφους απλώνονται μεικτά δάση στα οποία κυριαρχούν οι πλατύφυλλες βελανιδιές, οι χνουδοβελανιδιές, οι φράξοι, τα σφενδάμια, οι γαύροι, οι γκορτσιές, οι οστρυές, οι κράταιγοι, κ.ά. Η υδροχαρής και υδρόβια βλάστηση αποτελείται από είδη, όπως το νούφαρο Nymphaea alba, ο Butomus umbellatus, το Nymphoides peltata, η Lemna minor, η Lemna gibba, η Lemna trisulca, η Spirodela polyrhiza, ο Potamogeton lucens, ο Potamogeton crispus, το Myriophyllum spicatum, ο Samolus valerandi, η Hydrocharis morsus-ranae, η Persicaria amphibia, η Zannichellia palustris, το Ceratophyllum demersum, το Ceratophyllum submersum, η Salvinia natans, η Eleocharis palustris, η ίριδα Iris pseudacorus, η Rorippa amphibia, το Oenanthe aquatica, ο Schoenoplectus lacustris, ο Scirpoides holoschoenus, ο Stachys palustris, το Lythrum salicaria, κ.ά. Κοντά στη λίμνη φυτρώνουν είδη, όπως η Salvia aethiopis, τα αγριογαρύφαλλο Dianthus gracilis subsp gracilis, το κολχικό Colchicum bivonae, η Primula vulgaris subsp rubra, η Primula veris subsp veris, η Primula vulgaris subsp vulgaris, η Achillea millefolium, η Carlina corymbosa subsp graeca, το Cirsium candelabrum, η Petrorhagia prolifera, ο Echinops microcephalus, το γαϊδουράγκαθο Onopordum tauricum, το Ptilostemon afer subsp afer, η Salvia ringens, το κυκλάμινο Cyclamen hederifolium subsp hederifolium, η νεραγκούλα Ranunculus sardous, το Solanum dulcamara, η Althaea officinalis και οι ορχιδέες Limodorum abortivum, Anacamptis laxiflora, Anacamptis morio και Anacamptis pyramidalis.
Η λίμνη Ζάζαρη είναι ένας πολύ σημαντικός υγρότοπος για την ορνιθοπανίδα, καθώς εδώ βρίσκουν καταφύγιο πολλά σπάνια είδη. Στην περιοχή απαντώνται περίπου 145 είδη πτηνών, 96 από τα οποία φωλιάζουν εδώ. Μόνιμη είναι η παρουσία των μεγαλόπρεπων αργυροπελεκάνων, ενώ οι ροδοπελακάνοι είναι λιγότεροι. Τα τελευταία χρόνια στην περιοχή έχουν κάνει μικρές αποικίες οι σπάνιες λαγγόνες. Από τις χήνες και τα παπιά εδώ καταφθάνουν κύκνοι, σταχτόχηνες, σφυριχτάρια, καπακλήδες, κιρκίρια, πρασινοκέφαλες, σαρσέλες, χουλιαρόπαπιες, γκισάρια, βαλτόπαπιες και μαυροκέφαλες πάπιες. Εδώ συναντάει κανείς τα 8 από τα 9 είδη ερωδιών της χώρας μας, όπως σταχτοτσικνιάδες, αργυροτσικνιάδες, λευκοτσικνιάδες, πορφυροτσυκνιάδες, μικροτσικνιάδες, κρυπτοτσικνιάδες, νυχτοκόρακες και ήταυρους. Στα υγρά λιβάδια ψάχνουν για τροφή οι λευκοί πελαργοί και πιο σπάνια οι καλημάνες. Από τα αρπακτικά εδώ κυνηγούν κραυγαετοί, φιδαετοί, σφηκιάρηδες, καλαμόκιρκοι, χειμωνόκιρκοι, σπάνιοι λιβαδόκιρκοι, γερακίνες, αετογερακίνες, διπλοσάινα, σαΐνια, πετρίτες, κιρκινέζια, βραχοκιρκίνεζα, νανογέρακα και δεντρογέρακα. Άλλα παρυδάτια είδη της λίμνης είναι το σκουφοβουτηχτάρι, το νανοβουτηχτάρι, το μαυροβουτηχτάρι, ο κορμοράνος, η χουλιαρομύτα, η νεροκοτσέλα, η νερόκοτα, η φαλαρίδα, ο καλαμοκανάς, το νεροχελίδονο, η λασποσκαλίδρα, ο μαχητής, ο δασότρυγγας, ο βαλτότρυγγας και ο ακτίτης. Η ορνιθοπανίδα συμπληρώνεται με είδη, όπως ορτύκια, φάσσες, τρυγόνια, κούκοι, κουκουβάγιες, γιδοβύζια, μουστακογλάρονα, μαυρογλάρονα, αλκυόνες, μελισσοφάγοι, χαλκοκουρούνες, τσαλαπετεινοί, πράσινοι δρυοκολάπτες, βαλκανικοί δρυοκολάπτες, σταρήθρες, οχθοχελίδονα, μιλτοχελίδονα, τρυποφράχτες, αηδόνια, καστανολαίμηδες, ψευταηδόνια, τσιχλοποταμίδες, καλαμοποταμίδες, ωχροστριτσίδες, θαμνοτσιροβάκοι, κρικομυγοχάφτες, μουστακαλήδες, υφάντρες, κλειδωνάδες, γαλαζοπαπαδίτσες, συκοφάγοι, αετομάχοι, σταχτοκεφαλάδες, κοκκινοκεφαλάδες, κάργιες, κόρακες, κίσσες, χαβαρόνια, ψαρόνια, δεντροσπουργίτες, χειμωνόσπινοι, καρδερίνες, σιρλοτσίχλονα, καλαμοτσίχλονα, αμπελουργοί και τσιφτάδες. Είναι εντυπωσιακός ο αριθμός των σπάνιων ειδών και η πυκνότητα των πτηνών αν σκεφτεί κανείς το σχετικά μικρό μέγεθος της λίμνης.
Από τα αμφίβια εδώ απαντώνται σαλαμάνδρες, κοινοί τρίτωνες, μακεδονικοί τρίτωνες, φρύνοι, πρασινόφρυνοι, δεντροβάτραχοι, βαλκανοβάτραχοι, σβελτοβάτραχοι και σπάνιοι πηλοβάτες. Η ερπετοπανίδα της περιοχής περιλαμβάνει βαλτοχελώνες, ποταμοχελώνες, μεσογειακές χελώνες, κονάκια, τυφλίτες, τρανόσαυρες, τοιχογουστέρες, σαύρες του Ταύρου, στεφανοφόρους, λαφιάτες, σαπίτες, λιμνόφιδα, νερόφιδα, σαΐτες, αγιόφιδα, σπιτόφιδα και οχιές. Στη Ζάζαρη ζει ένας υγιής πληθυσμός από βίδρες, στα γύρω χωράφια ζούνε οι σπάνιοι λαγόγυροι, ενώ περιστασιακή είναι η παρουσία της αρκούδας και του λύκου. Άλλα θηλαστικά της περιοχής είναι ο αγριόχοιρος, το ζαρκάδι, η αγριόγατα, ο ασβός, η νυφίτσα, το δασοκούναβο, η αλεπού και ο σκατζόχοιρος.
Πλούσια ήταν και η ιχθυοπανίδα της λίμνης, αλλά τα αυτόχθονα ψάρια μειώθηκαν μετά τον εμπλουτισμό της λίμνης με ξενικά είδη. Στα νερά της Ζάζαρης ζούνε γριβάδια (Cyprinus carpio), τούρνες (Esox lucius), γληνιά (Tinca tinca), τσιρώνια (Rutilus rutilus), βαβούκια (Rhodeus meridionalis), θεσσαλόσιρκα (Alburnus thessalicus), χέλια (Anguilla anguilla), βαλκανικές μπριάνες (Barbus balcanicus), κοκκινοφτέρες (Scardinius erythrophthalmus), πεταλούδες (Carassius gibelio), βουλγαροκωβιοί (Gobio bulgaricus), μακεδονικοί ποταμοκέφαλοι (Squalius vardarensis), κορήγωνοι (Coregonus sp.), γουλιανοί (Silurus glanis) και μαυροτσιρώνια (Pachychilon macedonicum).
Παρότι τα νερά της Ζάζαρης είναι ακόμα σε πολύ καλύτερη κατάσταση από πολλές άλλες λίμνες, εντούτοις ο αυξημένος ευτροφισμός από τα λιπάσματα αποτελεί διαρκή απειλή για την υγεία του οικοσυστήματος. Η εκτροπή του χειμάρρου του Σκλήθρου οδήγησε στη μεταφορά φερτών και στην αλλοίωση της όχθης, καθώς τα υγρά λιβάδια, όπου τα ψάρια γεννούσαν, περιορίστηκαν κατά πολύ.
Πως θα πάτε
Η λίμνη Ζάζαρη βρίσκεται στα νότια του νομού Φλώρινας, 615 χλμ. από την Αθήνα και 195 χλμ. από την Θεσσαλονίκη. Από την Εγνατία στρίβετε δεξιά στην έξοδο προς Πτολεμαΐδα και μετά την Λεβαία ακολουθείτε τον δρόμο προς το Νυμφαίο. Λίγο πριν τη διασταύρωση για το Νυφαίο θα εμφανιστούν μπροστά σας οι δύο λίμνες. Η μικρότερη είναι η Ζάζαρη.
Συνεχίστε την ανάγνωση
