Γράφει η Ελένη Κυρίτση
«Κάποιος πρέπει να γράψει κάποτε το παράξενο ρομάντζο της ελληνικής ξενολατρίας και ξενοφοβίας», έγραψε ο αξεπέραστος Νίκος Δήμου στη «Δυστυχία του να είσαι Έλληνας». Και παρότι πρόκειται για ηράκλειο άθλο, δεν είναι λίγοι οι συγγραφείς που έχουν προσεγγίσει με συγκινητικό ενδιαφέρον το ελληνικό και βαλκανικό μυστήριο.
Μια από τις πιο αξιόλογες προσπάθειες είναι «Τα Βαλκάνια», που απευθύνονται σε όσους θέλουν να πάρουν μια γεύση από τη σχέση μίσους και πάθους που βιώνει διαχρονικά ο Έλληνας με οτιδήποτε «άγνωστο» και ξένο. Ο Μαζάουερ έχει καταφέρει να συγκεντρώσει αντικρουόμενες και συχνά κωμικές αντιλήψεις των Ευρωπαίων για τους Έλληνες από τον μεσαίωνα μέχρι τον 21ο αιώνα, ενώ ταυτόχρονα φωτίζει με την έρευνά του πτυχές της ελληνικής κοινωνίας που δεν θα μάθουμε ποτέ στα σχολεία.
Είναι δύσκολο να βρεις κεφάλαιο σ’ αυτό το βιβλίο που να μην βρίθει από «κουφά» κι όμως τόσο οικεία παραδείγματα της ελληνικής παράνοιας. Όπωςη περίπτωση τωνελληνόφωνων Μουσουλμάνων της Μακεδονίας που διατείνονταν με ευλάβεια ότι «Μουσουλμάνοι είμαστε, αλλά της Παναγίας». Ή τωνπαράδοξα και πολύ βολικά προοδευτικών Κυκλαδιτών, που βρήκαν τρόπο να επιτρέψουν τις προγαμιαίες σχέσεις (έναντι υψηλού αντιτίμου, φυσικά) υιοθετώντας τον μουσουλμανικό προσωρινό γάμο. Ή της αιώνιας, κωμικοτραγικής, δυσπιστίας του Έλληνα για «το παπαδαριό», που δεν τον εμπόδισε ποτέ να τρέχει στον παπά του χωριού για φυλαχτά για να πάει καλά η σοδειά του –και μετά στον τούρκο μάγο, γιατί δεν είναι να κάνεις εχθρούς «εκεί πάνω» όταν τα πράγματα είναι σκούρα.
Να μην τα πολυλογώ, από τα λίγα που ανέφερα στις παρέες μου αφότου το διάβασα φέτος το καλοκαίρι, αυτό το βιβλίο κατέληξε να έχει την ολοδική του λίστα αναμονής. Δεν είναι και λίγο στη μία βδομάδα άδειας να έχουν τόσοι πολλοί την όρεξη να συνταξιδέψουν με έναν καθηγητή Ιστορίας του Κολούμπια. Είναι κατά κοινή ομολογία ένα συγγραφικό διαμάντι,που κρατάει απολαυστικά τις ισορροπίες μεταξύ έγκριτης έρευνας, λαϊκής σοφίας και βαθιάς αγάπης για το παράξενο μιξ πολιτισμών που ονομάζουμε Βαλκάνια.
