Γιοστέιν Γκάαρντερ, Ο Κόσμος της Σοφίας, εκδ. Λιβάνης, 1994
Ο Κόσμος της Σοφίας του Γιοστέιν Γκάαρντερ είναι ένα φιλοσοφικό μυθιστόρημα, το οποίο έχει μεταφραστεί σε 60 γλώσσες και έχει γίνει παγκοσμίως γνωστό. Η ιστορία εκτυλίσσεται το 1990 σε μία πόλη της Νορβηγίας και συγκεκριμένα στο Λίλεσαντ, όπου ζει η ηρωίδα του μυθιστορήματος, η Σοφία Άμουνδσεν. Σε αρκετά σημεία του βιβλίου η αφήγηση είναι αναδρομική, καθώς ο συγγραφέας πραγματεύεται την ιστορία της φιλοσοφίας και προσπαθεί να πληροφορήσει τους αναγνώστες για ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν, συνδέοντάς τα με τα αντίστοιχα φιλοσοφικά ρεύματα που επικράτησαν σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους.
Η δεκατετράχρονη Σοφία, η κεντρική ηρωίδα του βιβλίου, ως έφηβη της εποχής, ζει μια ήρεμη κι ανέμελη ζωή μαζί με τη μητέρα και τα κατοικίδιά της. Ξαφνικά, όμως, συμβαίνουν περίεργα πράγματα. Από τη μια, λαμβάνει κάρτες που προορίζονται για κάποια ονόματι Χίλντε Μόλερ Κνάγκ κι, από την άλλη, ανώνυμες επιστολές με θεμελιώδη ερωτήματα για τη ζωή της, που καταλήγουν σε μαθήματα φιλοσοφίας διά αλληλογραφίας με κάποιον άγνωστο φιλόσοφο αποστολέα. Κι ενώ η Σοφία προσπαθεί να απαντήσει στα ερωτήματα που στοιχειώνουν την εφηβεία της, ταξιδεύει στον μαγευτικό κόσμο της φιλοσοφίας, μαθαίνοντας για τους φιλοσόφους και τα φιλοσοφικά ρεύματα που επικράτησαν από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα. Ο Γκάαρντερ προσπαθεί με έναν εξαιρετικά εύληπτο και απλό τρόπο, μέσα από αυτό το μυθιστόρημα, να μας ταξιδέψει στον φαινομενικά δυσνόητο κόσμο των φιλοσοφικών ιδεών, ενώ ταυτόχρονα το ενδιαφέρον μας παραμένει ζωντανό με την παραστατική αφήγησή του και την εμφάνιση στο βιβλίο ηρώων από παιδικά παραμύθια. Έτσι, έχοντας εκλαϊκεύσει την επιστήμη της φιλοσοφίας, κάθε αναγνώστης, διαβάζοντας το βιβλίο, την κατανοεί! Μάλιστα, μέσα από αυτό το αριστούργημα, ο δέκτης διαπιστώνει τη διαφορετικότητα των απόψεων πάνω στα αρχέγονα υπαρξιακά ερωτήματα, εφόσον μαθαίνει διάφορες φιλοσοφικές θεωρίες που έχουν διατυπωθεί για τα ίδια ζητήματα, και, τελικά, διαμορφώνει τη δική του άποψη. Άλλωστε, και η φιλοσοφία ως επιστήμη των ερωτημάτων και της διασαφήνισης, οδηγεί στην απάντηση των ερωτημάτων της, μέσω της απόκτησης κριτικής ικανότητας.
Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να μοιραστώ ένα σύντομο απόσπασμα που μου άρεσε πολύ. Αναφέρεται στη μαιευτική μέθοδο του Σωκράτη, του πολύ σπουδαίου αυτού Έλληνα φιλοσόφου: «Το μυστικό της επιτυχίας του Σωκράτη ήταν πως δεν παρίστανε τον δάσκαλο σε κανέναν. Αντίθετα, πλησίαζε τον συνομιλητή του και έδειχνε πως ήθελε να μάθει ο ίδιος από κείνον. Δε δίδασκε λοιπόν όπως οι συνηθισμένοι δάσκαλοι. Όχι. Εκείνος συζητούσε. Αλλά δε θα γινόταν ποτέ τόσο διάσημος, αν άκουγε μονάχα δίχως να μιλάει. Ούτε και θα έφτανε, βέβαια, ποτέ να καταδικαστεί σε θάνατο. Πάντως, στην αρχή τουλάχιστον προτιμούσε να κάνει ερωτήσεις, παρά να δίνει απαντήσεις. Συχνά, μάλιστα, δήλωνε στην αρχή της συζήτησης, ότι ο ίδιος δεν ήξερε τίποτα».
Μαρία Μαυρογεώργου, 4ο ΓΕΛ Κοζάνης
Ματ Χέιγκ, Μεσάνυχτα στη Βιβλιοθήκη, εκδ. Ψυχογιός, 2021
Στον απόηχο της απόπειρας αυτοκτονίας της, η Νόρα Σιντ ξυπνά στη Μεσονύχτια βιβλιοθήκη, μια τεράστια έκταση γεμάτη με αμέτρητα ράφια που κρατούν βιβλία που αποκαλύπτουν τις άπειρες δυνατότητες της ζωής της. Κάθε τόμος αφηγείται μια διαφορετική διαδρομή που θα μπορούσε να έχει ακολουθήσει με βάση διαφορετικές αποφάσεις. Η Νόρα ξεκινά ένα ταξίδι σε αυτές τις εναλλακτικές ζωές, ανακαλύπτοντας εκδοχές του εαυτού της ως ροκ σταρ, Ολυμπιονίκης ή ζώντας σε ένα ερευνητικό σκάφος της Αρκτικής. Η βιβλιοθήκη προσφέρει ματιές σε διάφορους ρόλους ως μητέρα, σύζυγο, ορφανή, κάθε ιστορία που περιμένει την εξερεύνηση της. Η επιλογή να παραμείνει σε μια συγκεκριμένη ζωή γίνεται η πρόκληση της, αναγκάζοντάς την να αμφισβητήσει την αυθεντικότητα της ζωής από μια στιγμή μετά τα μεσάνυχτα της Τρίτης. Καθώς η Νόρα παλεύει με αισθήματα αχρηστίας, έχοντας χάσει τη γάτα της, αντιμετωπίζει την οικογενειακή αποσύνδεση και βιώνει την ανεργία, η βιβλιοθήκη γίνεται καταφύγιο, οδηγώντας όσους βρίσκονται στον γκρεμό της ζωής και του θανάτου να εξερευνήσουν τους δρόμους που δεν έχουν διασχίσει.
Ιωάννα Παπαθυμιοπούλου: «Μέσα από την ιστορία της Νόρα, ο Ματ Χέιγκ δίνει στους αναγνώστες να καταλάβουν το νόημα της ζωής, παρόλες τις δυσκολίες της. Είναι μια υπέροχη ιστορία που αξίζει να διαβάσει κάποιος, καθώς κεντρίζει απευθείας το ενδιαφέρον των αναγνωστών με τη φαντασία και τη λογική που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στο βιβλίο».
Ευγενία Σαμαρά: «Είναι ένα βιβλίο που διδάσκει στον αναγνώστη την αξία της ζωής μέσα από τις διάφορες καταστάσεις και δυσκολίες που τίθεται να αντιμετωπίσει η Νόρα. Χάρη στον συνδυασμό φαντασίας και πραγματικότητας και τη φυσική ροή του κειμένου, το βιβλίο κερδίζει το ενδιαφέρον των αναγνωστών, ενώ ταυτόχρονα τους δημιουργεί προβληματισμούς και έντονη συμπόνια για την πρωταγωνίστρια».
Ιωάννα Παπαθυμιοπούλου – Ευγενία Σαμαρά, 2ο ΓΕΛ Κοζάνης
