Στο «Αρχείο των χαμένων παιδιών» το The Athens Prize for Literature

Το περιοδικό Δέκατα ανακοίνωσε τους νικητές για το βραβείο The Athens Prize for Literature, το οποίο απονέμεται ετησίως για δέκατη τέταρτη συνεχή χρονιά σε ένα ξένο και ένα ελληνικό μυθιστόρημα και πλέον θεωρείται θεσμός στον λογοτεχνικό χώρο.

Το φετινό βραβείο για το καλύτερο ξένο μυθιστόρημα κερδίζει Το αρχείο των χαμένων παιδιών της Valeria Luiselli που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ σε μετάφραση της Βασιλικής Κνήτου.
Για πρώτη φορά στα χρονικά, το βραβείο απονέμεται παμψηφεί σε ξένη γυναίκα συγγραφέα και είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι που είναι μέρος της εκδοτικής μας οικογένειας. Το νέο τρομερό παιδί της παγκόσμιας λογοτεχνικής σκηνής που ακούει στο όνομα Valeria Luiselli μας βάζει βαθιά στη ζωή μιας ξεχωριστής οικογένειας που έρχεται αντιμέτωπη με τη μεταναστευτική κρίση. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Αρχείο των χαμένων παιδιών, το τρίτο μυθιστόρημα της μόλις τριανταεπτάχρονης Luiselli, αλλά το πρώτο γραμμένο απευθείας στα αγγλικά, συμπεριλήφθηκε στις λίστες με τα καλύτερα βιβλία του 2019 των εντύπων Entertainment Weekly, Vanity Fair, Vulture, TIME, ήταν στη μακρά λίστα για το βραβείο Booker και στη βραχεία λίστα για το βραβείο Kirkus, ενώ μεταφράστηκε σε περισσότερες από 15 χώρες. Έχοντας κερδίσει πολυάριθμα βραβεία διεθνώς, το συνταρακτικό μυθιστόρημα της Luiselli κατακτά  επάξια την κορυφή και στη χώρα μας.
Σύμφωνα με το σκεπτικό της επιτροπής: H Valeria Luiselli, μία επιδέξια συγγραφέας, αφυπνισμένη κοινωνικά και πολιτικά, στο βραβευμένο βιβλίο της καταπιάνεται με μεγάλα θέματα, ανανεώνει τους σύγχρονους τρόπους αφήγησης, γνωρίζει και αξιοποιεί στο κείμενό της τις τάσεις της παγκόσμιας λογοτεχνίας, την οποία διαβάζει όχι μόνο ως συγγραφέας αλλά και ως αφηγήτρια του εαυτού της.
Το βιβλίο της, λαμπρό δείγμα ρεαλιστικής μυθοπλασίας, ξεχωρίζει για τη στιλπνότητα του λόγου, την πυκνή γλώσσα, τον ποικίλο κόσμο των εννοιών και το χτίσιμο χαρακτήρων, αποκαλύπτοντας τις αντιφάσεις μέσα στις οποίες ζούμε. Bασικό κριτήριο υπήρξε η λογοτεχνικότητα και ο συνδυασμός ύφους, πλοκής, γλώσσας και περιεχομένου.

Αλλά ναι, φυσικά, μέσα από τη λογοτεχνία αποτυπώνεται ένα όραμα για τον κόσμο,
ένας αναγνώστης ίσως επηρεαστεί, οπότε η ευθύνη είναι μεγάλη.
Valeria Luiselli
Από συνέντευξη της συγγραφέα στον Άθω Δημουλά για το περιοδικό Κ

Η Valeria Luiselli γράφει για μια οικογένεια σε κρίση, για παιδιά που προσπαθούν να διασχίσουν τα νότια σύνορα των ΗΠΑ και χάνονται. Το αποτέλεσμα είναι μια καθηλωτική ιστορία, μια αποτύπωση του πόσο άναρχη είναι η ίδια η ζωή. Ειπωμένο από διάφορες καθηλωτικές φωνές, αναμειγνύοντας κείμενα, ήχους και εικόνες, Το αρχείο των χαµένων παιδιών είναι ένα αξιοθαύμαστο λογοτεχνικό επίτευγμα, μια βαθιά συγκινητική ιστορία για το πώς καταγράφουμε τις εμπειρίες μας και πώς θυμόμαστε αυτά που μετράνε περισσότερο, αλλά και για το πώς αντιλαμβανόμαστε τη δικαιοσύνη και την ισότητα στις μέρες μας.

Κανένας δεν βλέπει αυτά τα παιδιά ως συνέπειες ενός ιστορικού πολέμου
που έχει ξεκινήσει εδώ και κάμποσες δεκαετίες.
Όλοι ρωτούν διαρκώς: «Ποιου πολέμου, πού; Γιατί είναι εδώ; Γιατί ήρθαν στις ΗΠΑ;
Τι θα τα κάνουμε;». Κανένας δεν ρωτάει: «Γιατί έφυγαν απ’ τις πατρίδες τους;»
απόσπασμα από το βιβλίο

Η Louiselli εργάστηκε ως εθελόντρια διερμηνέας στο δικαστήριο της Νέας Υόρκης για ασυνόδευτα παιδιά που βρίσκονταν υπό κράτηση και αιτούνταν άσυλο και, βασισμένη στις αφηγήσεις τους από τις συνεντεύξεις που πήρε, κατέγραψε τις τρομακτικές εμπειρίες των ταξιδιών τους στο προηγούμενο βιβλίο της δοκιμιακού χαρακτήρα Tell me how it ends.

Στο Αρχείο των χαμένων παιδιών η Μεξικανή νεαρή συγγραφέας αφηγείται με ορμή την ιστορία της θέτοντας τη βαριά ανθρωπιστική κρίση στο επίκεντρο. Μέσω της οικογενειακής και συναισθηματικής περιπέτειας των πρωταγωνιστών, καταγράφει το χρονικό και τον αντίκτυπο του ξεριζωμού.
Μια μητέρα και ένας πατέρας ξεκινούν με τα δυο τους παιδιά ένα ταξίδι με το αυτοκίνητο από τη Νέα Υόρκη ως την Αριζόνα μες στην κάψα του καλοκαιριού. Προορισμός τους η Απατσερία, η περιοχή που κάποτε ήταν η πατρίδα των Απάτσι. «Μα γιατί των Απάτσι, μπαμπά;» ρωτάει το δεκάχρονο αγόρι. «Επειδή ήταν οι τελευταίοι από κάτι» απαντάει ο πατέρας.
Στο αυτοκίνητο παίζουν παιχνίδια και τραγουδούν όλοι μαζί. Αλλά απ’ το ραδιόφωνο δεν ακούνε μόνο μουσική, ακούνε και τις ειδήσεις για τη «μεταναστευτική κρίση»: χιλιάδες παιδιά προσπαθούν να διασχίσουν τα νοτιοδυτικά σύνορα και να μπουν της ΗΠΑ, άλλα συλλαμβάνονται κι άλλα χάνονται για πάντα στην έρημο. Καθώς το ταξίδι της οικογένειας εξελίσσεται, αντιλαμβανόμαστε πως και στο εσωτερικό της σοβεί μια κρίση. Μια ρωγμή ανοίγεται στη σχέση των γονιών και τα παιδιά τη νιώθουν σχεδόν κάτω από τα πόδια τους.

ΕΓΡΑΨΑΝ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
«Η Luiselli σπάει το καλούπι του μυθιστορήματος. Στα χέρια της το είδος αποκτά ξανά σπίθα, γοητεία, ορμή».
New York Times

«Η Luiselli επιστρατεύει μια καινοτόμο πρόζα για να αφηγηθεί μια αθάνατη ιστορία».
PEN America

«Αν τα παιδιά είναι το μέλλον μας, τι μας επιφυλάσσεται όταν το κράτος μας τα προδίδει; Η Luiselli θέλει να ξεκαθαρίσει τα πράγματα και τολμά να τεντώσει τα όρια της μυθιστοριογραφίας γι’ αυτό τον σκοπό. Οι δυο μικροί της ήρωες –από τους πλέον τρυφερούς και ολοκληρωμένους στην αμερικάνικη πεζογραφία– κάνουν αυτό το βιβλίο αξέχαστο ως την τελευταία εκρηκτική του πρόταση».
Entertainment Weekly

«Μέσα από ένα εσωτερικό βλέμμα η συγγραφέας απευθύνεται τόσο στην άγνωστη χώρα που αντικρίζει στο ταξίδι όσο και στον μετανάστη. Αναρωτιέται συνεχώς εάν το προσωπικό βίωμα μπορεί να μεταμορφωθεί σε ικανή πολιτική συνθήκη γενικού ενδιαφέροντος. Ένα βιβλίο που θέτει ερωτήματα σε εποχή αναζήτησης».
Νίκος Κουρμουλής, ΤΑ ΝΕΑ – Βιβλιοδρόμιο

«Από την αρχή εντυπωσιάστηκα. Η Louiselli σπάει τη ροή της αφήγησης, αποδεσμεύεται από τη συμβατικότητά της, μοιάζει κάποιες στιγμές να κρατά ημερολόγιο ή σημειώσεις με πηγές, άλλες να επικεντρώνεται μόνο στα προσωπικά κι άλλες τα χαμένα παιδιά, τα παιδιά γενικά, να καταλαμβάνουν όλο τον χώρο. Χρησιμοποιεί διακειμενικές αναφορές, φωτογραφίες, μουσικές, μνήμες, και παρ’ όλα αυτά το βιβλίο είναι λειτουργικό και ενιαίο. Παίζει με το τι είναι ανάμνηση, με τις λειτουργίες της μνήμης, μιλάει για το τι είναι αλήθεια, η αλήθεια του καθενός, και για τι πονάει τον καθένα προσωπικά αλλά θα έπρεπε και να μας πονάει συλλογικά».
Κατερίνα Μαλακατέ, Διαβάζοντας

«Ένα ταξίδι που θα σε ταξιδέψει όσο περισσότερο το αφήσεις στο σύγχρονο, θλιβερό ανησυχητικό τώρα, στο αίνιγμα της αγάπης –από όπου και αν προέρχεται–, στις ερήμους της Αμερικής και στις πόλεις της, στα σύνορά της, στην αμερικανική ιστορία, λογοτεχνία, μουσική και κινηματογράφο, αλλά και στη γραφή μιας γυναίκας που ξέρει να ακούει, να βλέπει και να καταγράφει με μια ορμητική ευαισθησία που μπορεί να είναι και παρηγορητική και σκληρή, ταυτόχρονα».
Φωτεινή Σίμου, ELLE

«Η Valeria Luiselli με το “Αρχείο των χαμένων παιδιών” ανανεώνει το είδος του μυθιστορήματος δρόμου, γράφοντας ένα υβριδικό βιβλίο που παίρνει μαζί του τον αναγνώστη σε αυτό το ατελείωτο ταξίδι, σε αυτή την αναζήτηση όχι μόνο των “χαμένων παιδιών”, αλλά και του εαυτού».
Librofilo