Τα 100 καλύτερα βιβλία του 21ου αιώνα σύμφωνα με τους New York Times

Πριν από λίγες μέρες οι New York Times ανακοίνωσαν τα αποτελέσματα μιας φιλόδοξης ψηφοφορίας, με τα 100 καλύτερα βιβλία του 21ου αιώνα, και όπως ήταν αναμενόμενο έγινε βασικό θέμα συζήτησης σε αναγνώστες, βιβλιοφιλικά accounts στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και εκδοτικούς οίκους.

Έχοντας διανύσει τα 25 πρώτα χρόνια (2000 – 2024) του 21ου αιώνα και διαπιστώνοντας ότι η παραγωγή νέων βιβλίων σημειώνει διαρκώς αυξητικές τάσεις, οι NYT επιχείρησαν να καταρτίσουν έναν λογοτεχνικό κανόνα. Έναν αναγνωστικό «μπούσουλα» για τους καλοπροαίρετους και έναν «οδηγό αγοράς» για τους καχύποπτους.

Σε κάθε ανάλογη περίπτωση, η σοβαρότητα ενός τέτοιου εγχειρήματος κρίνεται όχι μόνο από το κύρος και το brand name του διοργανωτή αλλά κυρίως από τον τρόπο συλλογής των δεδομένων, τον αριθμό των συμμετεχόντων και την αντιπροσωπευτική επιλογή τους ως προς μια σειρά κριτηρίων, από όλο το φάσμα του εκάστοτε αντικειμένου.

Η μεθοδολογία

Το Book Review, το ένθετο των New York Times για τα βιβλία, σε συνεργασία με το Upshot –το τμήμα των Times που χρησιμοποιεί τις μεθόδους και τα εργαλεία της αναλυτικής δημοσιογραφίας για την επεξεργασία των δεδομένων– ζήτησε από εκατοντάδες ανθρώπους από τον χώρο του βιβλίου, να επιλέξει ο καθένας τα 10 καλύτερα [＊] βιβλία του 21ου αιώνα.

Οι μόνοι κανόνες: Κάθε βιβλίο έπρεπε να έχει εκδοθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, στα Αγγλικά, από την 1η Ιανουαρίου 2000 και μετά.

[＊] Για να προλάβουν τις πρώτες ενστάσεις, οι υπεύθυνοι της έρευνας διευκρινίζουν: «Αφήσαμε να ορίσει ο καθένας με τον δικό του τρόπο το “καλύτερο”. Για κάποιους, αυτό σήμαινε απλώς “αγαπημένο”. Για άλλους, σήμαινε βιβλία που θα διαρκέσουν για πολλές γενιές».

Οι μόνοι κανόνες: Κάθε βιβλίο έπρεπε να έχει εκδοθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, στα Αγγλικά, από την 1η Ιανουαρίου 2000 και μετά.

Η εικόνα που είχαμε για τις αγγλόφωνες χώρες, και ειδικά για τις Ηνωμένες Πολιτείες, ήταν ότι τα μεταφρασμένα βιβλία αποτελούσαν ένα πολύ μικρό κομμάτι στο σύνολο της βιβλιοπαραγωγής τους με αφορμή ότι [ή ως συνέπεια του ότι] το ενδιαφέρον των αναγνωστών επικεντρωνόταν στα βιβλία γραμμένα απευθείας στα αγγλικά.

Στον κανόνα του Book Review τα πράγματα είναι σαφέστατα: Βιβλία που έχουν εκδοθεί από τον 2000 και μετά, σε αμερικανικό εκδοτικό οίκο, στα αγγλικά – είτε είναι γραμμένα στα αγγλικά είτε μεταφρασμένα στα αγγλικά.

Ανταποκρίθηκαν 503 άτομα, μεταξύ των οποίων μυθιστοριογράφοι, συγγραφείς μη μυθοπλαστικών βιβλίων, ποιητές, ακαδημαϊκοί, εκδότες, δημοσιογράφοι, κριτικοί, μεταφραστές, βιβλιοπώλες, βιβλιοθηκάριοι και αρκετοί άλλοι (other literary luminaries).

Ο καθένας από τους 503 συμμετέχοντες, εκτός από τη δεκάδα που έδωσε, κλήθηκε να απαντήσει και σε μια σειρά ερωτήσεων όπου επέλεγε το βιβλίο που προτιμούσε μεταξύ δύο τυχαία επιλεγμένων τίτλων.

Κάποιοι από τους συγγραφείς που συμμετείχαν στην έρευνα ήταν οι εξής:

Stephen King, Min Jin Lee, Karl Ove Knausgaard, Bonnie Garmus, Curtis Sittenfeld, R. L. Stine, Nana Kwame Adjei‑Brenyah, Junot Díaz, Sarah Jessica Parker, Anthony Doerr, James Patterson, Stephen Graham Jones, Elin Hilderbrand, Jason Reynolds, Annette Gordon‑Reed, Rebecca Roanhorse, Marlon James, Roxane Gay, Jonathan Lethem, Sarah MacLean, Riley Sager, Ed Yong, Pico Iyer, Thomas Chatterton Williams, Paul Tremblay, Nick Hornby, Scott Turow, Daniel Alarcón, Honorée Fanonne Jeffers, Lucy Sante, Gary Shteyngart, Anand Giridharadas, Jenna Bush Hager, Jessamine Chan, Michael Robbins, Alma Katsu, Megan Abbott, Joshua Ferris, Ann Napolitano, John Irving, Tiya Miles, Jami Attenberg, Stephen L. Carter, Sarah Schulman, Elizabeth Hand, Dion Graham, Jeremy Denk, Morgan Jerkins, Michael Roth, Ryan Holiday, Stephanie Land, Douglas Preston & Mary Roach

Ο κατάλογος των 100 κορυφαίων βιβλίων προέκυψε έπειτα από την επεξεργασία των 10άδων και των δεδομένων που προέκυψαν από τις απαντήσεις στη σειρά των ερωτήσεων που ακολούθησαν.

Στατιστικά στοιχεία

Η λίστα των ΝΥΤ με τα 100 καλύτερα βιβλία του 21ου αιώνα δίνει ένα πλήθος στοιχείων με μια πιο προσεκτική ανάγνωση.

Πενήντα δύο [52] βιβλία, από τα εκατό, τα έγραψαν γυναίκες και τα υπόλοιπα σαράντα οκτώ [48] άντρες συγγραφείς.

Η λίστα δεν αφορούσε αποκλειστικά βιβλία μυθοπλασίας, αν και τελικά, αυτά ήταν που κυριάρχησαν.

• 70 βιβλία μυθοπλασίας
• 29 βιβλία μη μυθοπλασίας
• 1 ποιητική συλλογή

Εννέα συγγραφείς έχουν περισσότερα από ένα βιβλίο τους στη λίστα και αυτοί είναι οι εξής:

Από τα 100 βιβλία της λίστας, μετρήσαμε 15 τα οποία έχουν μεταφραστεί από άλλες γλώσσες στα αγγλικά. Αυτά είναι:

Ιταλικά

• Η υπέροχη φίλη μου, της Elena Ferrante
• Η ιστορία της χαμένης κόρης, της Elena Ferrante
• Μέρες εγκατάλειψης, της Elena Ferrante

Ισπανικά

• 2666, του Roberto Bolaño
• Οι άγριοι ντετέκτιβ, του Roberto Bolaño
• Η εποχή των τυφώνων, της Fernanda Melchor
• Όταν παύουμε να καταλαβαίνουμε τον κόσμο, του Benjamín Labatut

Γερμανικά

• Αούστερλιτς, του W.G. Sebald

Ιαπωνικά

• Ο τελευταίος Σαμουράι, της Helen DeWitt (μέρος του βιβλίου είναι στα Ιαπωνικά)

Γαλλικά

• Τα χρόνια, της Annie Ernaux
• Περσέπολις, της Marjane Satrapi

Δανέζικα

• Η τριλογία της Κοπεγχάγης, της Tove Ditlevsen

Κορεάτικα

• Η χορτοφάγος, της Han Kang

Ρωσικά

• Το τέλος του κόκκινου ανθρώπου, της Svetlana Alexievich

Νορβηγικά

• Το Άλλο Όνομα – Επταλογία I–II, του Jon Fosse

Εξετάζοντας τη διασπορά των βιβλίων ανά έτος κυκλοφορίας παρατηρούμε ότι το 2006 ήταν η χρονιά με τα περισσότερα βιβλία [7] στη λίστα, ενώ με τα λιγότερα [μόλις 1] το 2022. Αμέσως μετά πέντε ήταν οι χρονιές που έδωσαν από 6 βιβλία στη λίστα. Ακολουθεί αναλυτικά το πώς μοιράστηκαν τα βιβλία της λίστας ανά χρονιά.

Κλείνοντας, να σημειώσουμε ότι από τα 100 βιβλία της λίστας, στα ελληνικά έχουν μεταφραστεί 75 τίτλοι.

Οι 25 τίτλοι της λίστας που μένουν αμετάφραστοι, προέρχονται από 24 συγγραφείς. Οι 24 αυτοί συγγραφείς δεν είναι όλοι άγνωστοι στους Έλληνες αναγνώστες μιας και για 9 από αυτούς, κάποια άλλα βιβλία τους, που δεν υπάρχουν στη λίστα, έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά.

Ακολουθούν τα 20 πρώτα βιβλία της λίστας, 19 από τα οποία έχουν μεταφραστεί και στα ελληνικά. Ολόκληρη τη λίστα μπορείτε να τη δείτε εδώ.

H ΛΙΣΤΑ

1/ Η υπέροχη φίλη μου – Elena Ferrante
(Μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Πατάκη)

2/ The Warmth of Other Suns – Isabel Wilkerson

3/ Γουλφ Χολ – Hilary Mantel
(Μτφρ. Αθανάσιος Ζάβαλος, εκδ. Πάπυρος)

4/ Ο γνωστός κόσμος – Edward P. Jones
(Μτφρ. Σπύρος Τσούγκος, εκδ. Νεφέλη)

5/ Οι Διορθώσεις – Jonathan Franzen
(Μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Ψυχογιός)

6/ 2666 – Roberto Bolaño
(Μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδ. Άγρα)

7/ Υπόγειος σιδηρόδρομος – Colson Whitehead
(Μτφρ. Γιώργος Μπλάνας, εκδ. Ψυχογιός)

8/ Αουστερλιτς – W.G. Sebald
(Μτφρ. Ιωάννα Μεϊτάνη, εκδ. Άγρα)

9/ Μη μ’ αφήσεις ποτέ – Kazuo Ishiguro
(Μτφρ. Αργυρώ Μαντόγλου, εκδ. Ψυχογιός)

10/ Γκίλιαντ – Marilynne Robinson
(Μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Μεταίχμιο)

11/ Η σύντομη θαυμαστή ζωή του Όσκαρ Γουάο – Junot Díaz
(Μτφρ. Αλέξης Καλοφωλίας, εκδ. Λιβάνη)

12/ Η χρονιά της μαγικής σκέψης – Joan Didion
(Μτφρ. Ξένια Μαυρομμάτη, εκδ. Κέδρος)

13/ Ο Δρόμος – Cormac McCarthy
(Μτφρ. Αύγουστος Κορτώ, εκδ. Καστανιώτη)

14/ Περίγραμμα – Rachel Cusk
(Μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου, εκδ. Gutenberg)

15/ Πατσίνκο – Min Jin Lee
(Μτφρ. Βάσια Τζανακάρη, εκδ. Ίκαρος)

16/ Οι συναρπαστικές περιπέτειες των Κάβαλιερ και Κλέι – Michael Chabon
(Μτφρ. Μαρία Ακριβάκη, εκδ. Λιβάνη)

17/ Ο πουλημένος – Paul Beatty
(Μτφρ. Νίκος Α. Μάντης, εκδ. Καστανιώτη)

18/ Λήθη και Λίνκολν – George Saunders
(Μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Ίκαρος)

19/ Μην πεις λέξη: Βία και προδοσία στη Βόρεια Ιρλανδία – Η κρυφή ιστορία του IRA – Patrick Radden Keefe
(Μτφρ. Κωστής Πανσέληνος, εκδ. Μεταίχμιο)

20/ Το σβήσιμο – Percival Everett
(Μτφρ. Χίλντα Παπαδημητρίου, εκδ. Πόλις)

Τι και πώς ψήφισαν ορισμένοι από τους συμμετέχοντες

Οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να υποβάλουν έως 10 βιβλία. Ορισμένοι υπέβαλαν λιγότερα. Τα βιβλία που επιλέχθηκαν και εκδόθηκαν πριν από το 2000 αφαιρέθηκαν από τα ψηφοδέλτια.

STEPHEN KING

MIN JIN LEE

KARL OVE KNAUSGAARD

JUNOT DÍAZ

SARAH JESSICA PARKER

JONATHAN LETHEM

NICK HORNBY