H θερμοκρασία στην Ευρώπη έχει αυξηθεί περισσότερο από το διπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου τα τελευταία 30 χρόνια, μετατρέποντας την Γηραιά ήπειρο σε καμίνι.
Καθώς η τάση της θέρμανσης ανεβαίνει, η υπερβολική ζέστη, οι φωτιές, οι πλημμύρες και άλλες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα επηρεάσουν την κοινωνία, τις οικονομίες και τα οικοσυστήματα, σύμφωνα με μια νέα έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO).
H έκθεση για την κατάσταση του κλίματος στην Ευρώπη, που εκπονήθηκε με την Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής της Ευρωπαϊκής Ένωσης Copernicus, παρέχει πληροφορίες για την άνοδο της θερμοκρασίας, τους καύσωνες της ξηράς και της θάλασσας, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, την αλλαγή των προτύπων βροχοπτώσεων και την υποχώρηση του πάγου και του χιονιού.
Γιατί η θερμοκρασία στην Ευρώπη αυξάνεται επικίνδυνα
Η θερμοκρασία στην Ευρώπη έχει αυξηθεί σημαντικά την περίοδο 1991-2021, με μέσο ρυθμό περίπου +0,5 °C ανά δεκαετία. Ως αποτέλεσμα, οι αλπικοί παγετώνες έχασαν 30 μέτρα σε πάχος πάγου από το 1997 έως το 2021. Το στρώμα πάγου της Γροιλανδίας λιώνει και συμβάλλει στην επιτάχυνση της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Το καλοκαίρι του 2021, η Γροιλανδία είδε ένα φαινόμενο τήξης και την πρώτη καταγεγραμμένη βροχόπτωση στο υψηλότερο σημείο της.
Το 2021, τα έντονα καιρικά και κλιματικά φαινόμενα οδήγησαν σε εκατοντάδες θανάτους, που επηρέασαν άμεσα περισσότερους από μισό εκατομμύριο ανθρώπους και προκάλεσαν οικονομικές ζημιές που ξεπερνούν τα 50 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Περίπου το 84% των γεγονότων ήταν πλημμύρες ή καταιγίδες.
Στην έκθεση αναφέρεται ότι ανεξάρτητα από την εξέλιξη της υπερθέρμανσης του πλανήτη, οι θερμοκρασίες στην Ευρώπη πιθανότατα θα συνεχίσουν να αυξάνονται με ρυθμούς πάνω από τις μεταβολές της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας.
Ο λόγος για τον οποίο η θερμοκρασία στην Ευρώπη αυξάνεται με μεγαλύτερους ρυθμούς από ότι σε άλλες ηπείρους είναι το ότι μεγάλο μέρος της βρίσκεται στην Αρκτική και την υπό-Αρκτική, που θερμαίνεται ταχύτερα στη Γη.
«Η Ευρώπη είναι η ζωντανή απόδειξη ενός κόσμου που θερμαίνεται και μάς υπενθυμίζει ότι ακόμη και οι καλά προετοιμασμένες κοινωνίες δεν είναι ασφαλείς από τις επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων», σημειώνει ο επικεφαλής του WMO, Πέτρι Ταάλας.
«Φέτος, όπως και το 2021, μεγάλα τμήματα της Ευρώπης έχουν πληγεί από καύσωνες και ξηρασία, που τροφοδοτούν πυρκαγιές», τόνισε ενώ συμπλήρωσε ότι θα συνεχίσουν να αυξάνονται «η συχνότητα και η ένταση των ακραίων φαινομένων».
Το μεταβαλλόμενο κλίμα προκαλεί και άλλες ανησυχίες για την υγεία, καθώς στην έκθεση υπογραμμίζεται ότι: «Η κλιματική αλλαγή, σε συνδυασμό με την αστικοποίηση και τη γήρανση του πληθυσμού στην περιοχή θα επιδεινώσει περαιτέρω, την ευπάθεια στη ζέστη».
Σημειώνεται ακόμη πως έχει ήδη αρχίσει να αλλάζει η παραγωγή και η διανομή γύρης και σπόρων, που φαίνεται να οδηγούν σε αύξηση των αλλεργιών. Πάνω από το 24% των ενηλίκων που ζουν στην περιοχή της Ευρώπης υποφέρουν από αλλεργίες, συμπεριλαμβανομένου του σοβαρού άσθματος, ενώ το ποσοστό μεταξύ των παιδιών κυμαίνεται μεταξύ 30-40% και παρουσιάζει αυξητική τάση.
Τα μελλοντικά σενάρια
Οι καιρικές συνθήκες, το κλίμα και οι καταστροφές που σχετίζονται με το νερό προβλέπεται να αυξηθούν στο μέλλον, σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Έκθεση Αξιολόγησης της Κλιματικής Αλλαγής.
Συγκεκριμένα, εκτίμησε ότι:
- Ανεξάρτητα από τα μελλοντικά επίπεδα υπερθέρμανσης του πλανήτη, οι θερμοκρασίες θα αυξηθούν σε όλες τις ευρωπαϊκές περιοχές με ρυθμό που θα υπερβαίνει τις μεταβολές της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας.
- Η συχνότητα και η ένταση των ζεστών ακραίων περιστάσεων, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων καυσώνων, έχουν αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες και προβλέπεται να συνεχίσουν να αυξάνονται ανεξάρτητα από το σενάριο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Τα κρίσιμα όρια που σχετίζονται με τα οικοσυστήματα και τον άνθρωπο προβλέπεται να ξεπεραστούν για υπερθέρμανση του πλανήτη κατά 2 °C και άνω.
- Οι παρατηρήσεις έχουν εποχιακό και περιφερειακό μοτίβο που συνάδει με την προβλεπόμενη αύξηση των βροχοπτώσεων το χειμώνα στη Βόρεια Ευρώπη. Προβλέπεται μείωση των βροχοπτώσεων το καλοκαίρι στη Μεσόγειο που επεκτείνεται και στις βόρειες περιοχές. Οι ακραίες βροχοπτώσεις και οι πληθωρικές πλημμύρες προβλέπεται να αυξηθούν σε επίπεδα υπερθέρμανσης του πλανήτη που ξεπερνούν τους 1,5°C σε όλες τις περιοχές εκτός από τη Μεσόγειο.
Επιπτώσεις στην υγεία
Η υγεία των Ευρωπαίων πολιτών επηρεάζεται, όπως είναι φυσικό, από την κλιματική αλλαγή με πολλούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένων των θανάτων και των ασθενειών από ολοένα και συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα (καύσωνες), της αύξησης των ζωονόσων και των ασθενειών που μεταδίδονται από τα τρόφιμα, το νερό και τους φορείς και ζητήματα ψυχικής υγείας.
Τα πιο θανατηφόρα ακραία φαινόμενα στην Ευρώπη είναι οι καύσωνες, ιδιαίτερα στη δυτική και τη νότια Ευρώπη. Ο συνδυασμός της κλιματικής αλλαγής, της αστικοποίησης και της γήρανσης του πληθυσμού στην περιοχή δημιουργεί, και θα επιδεινώσει περαιτέρω, την ευπάθεια στη ζέστη.
Τα παιδιά είναι τα πιο ευάλωτα άτομα στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής από τους ενήλικες, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Σύμφωνα με τον Δείκτη Κλιματικού Κινδύνου για τα Παιδιά της UNICEF (CCRI), σχεδόν 125 εκατομμύρια παιδιά στην Ευρώπη ζουν σε χώρες «μέσου έως υψηλού» κινδύνου.
Μειώθηκαν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου
Ωστόσο, δεν είναι όλα κακά νέα. Αν και οι θερμοκρασίες αυξάνονται, η Ευρωπαϊκή Ένωση κατάφερε να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 31% την περίοδο 1990 – 2020, ενώ στοχεύει σε μείωση 55% έως το 2030.
Φωτογραφία: Egor Gordeev/Unsplash
