Με αφορμή την ψήφιση του Συμφώνου Συμβίωσης, έχει αναζωπυρωθεί η κουβέντα για την ομοφυλοφιλία, σαν να είναι αυτό το πρόβλημα. Όμως, σύμφωνα με το Συμβούλιο της Ευρώπης (2013), «Το έγκλημα μίσους που υποκινείται λόγω του διαφορετικού σεξουαλικού προσανατολισμού και την ταυτότητα φύλου είναι παραβίαση των ΒΑΣΙΚΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ. Κάποια μέλη κράτη ακόμη ελλείπονται νόμων που είτε άμεσα είτε έμμεσα απαγορεύουν τις διακρίσεις που αφορούν στον σεξουαλικό προσανατολισμό και στην ταυτότητα φύλου.»
Στο άρθρο αυτό θα κουβεντιάσουμε μέσα από έρευνες και στοιχεία για το ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ πρόβλημα, την ομοφοβία και συγκεκριμένα το αντίκτυπο της ομοφοβίας στη ζωή, τη συμπεριφορά και την ψυχολογία των εφήβων. Θα ήμασταν άραγε περήφανοι ως κοινωνία αν ξέραμε ότι στο όνομα μιας αυθαίρετης ηθικής μισοί από τους έφηβους που έχουν δεχτεί ομοφοβικό εκφοβισμό (θα εξηγηθεί παρακάτω ο όρος) έχουν προσπαθήσει να δώσουν τέλος στη ζωή τους;
Οι πάγιες αντιλήψεις της κοινωνίας, έχουν ως αποτέλεσμα τη μεγάλη δυσκολία των εφήβων με ομόφυλο προσανατολισμό στην καθημερινή τους ζωή στο σχολείο και στο ευρύτερο περιβάλλον. Γίνονται θύματα έντονων πράξεων εκφοβισμού και βίας, αποκλείονται από τις συναναστροφές και βιώνουν την απόρριψη. Αποτέλεσμα αυτού είναι να απομονώνονται κοινωνικά, να πλήττεται η σχολική τους επίδοση, να έχουν αυξημένες αυτοκτονικές τάσεις. Σε δεύτερο επίπεδο, ας μη ξεχνάμε ότι η εφηβεία είναι η περίοδος της ζωής που θέτουμε στον εαυτό μας το ερώτημα «Τί τύπου σεξουαλικότητα έχω;» Η προβαλλόμενη αυτή κοινωνική προκατάληψη, εμποδίζει τους εφήβους να ανακαλύψουν τη σεξουαλικότητά τους και τους γεμίζει ενοχές και άμυνες.
Τι είναι ομοφοβία και τι ομοφοβικός εκφοβισμός;
Στο σημείο αυτό καλό είναι να ξεκαθαρίσουμε κάποιους όρους. Η ομοφοβία σήμερα ορίζεται ευρέως ως προκατάληψη, διάκριση, παρενόχληση ή πράξεις βίας ενάντια στις σεξουαλικές μειονότητες συμπεριλαμβανομένων των λεσβιών , των ομοφυλόφιλων ανδρών, αμφισεξουαλικών και διαφυλικών ατόμων. Όπως και στον ρατσισμό ή σεξισμό η ομοφοβία έχει να κάνει με τη στοχοποίηση συγκεκριμένου πληθυσμού ή ατόμων με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Η ομοφοβία είναι συχνά η ώθηση προς τις διακρίσεις και μπορεί να εκφραστεί μέσω θεσμών ή και ανεπίσημα. Η θεσμική ομοφοβία έχει να κάνει με τον κρατικό μηχανισμό απαγορεύοντας ουσιαστικά τα άτομα ΛΟΑΤ (Ακρωνύμιο των λέξεων Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφισεξουαλικά και Τρανσεξουαλικά Άτομα) να απολαμβάνουν τα ΙΔΙΑ νομικά δικαιώματα με τα ετερόφυλα άτομα. Η ανεπίσημη ομοφοβία αν και δεν υποθάλπεται από το επίσημο κράτος ασκεί κοινωνική πίεση προς τα ΛΟΑΤ άτομα με συγκεκριμένες συμπεριφορές και στάσεις.
Ο εκφοβισμός στη βάση του αντιληπτού σεξουαλικού προσδιορισμού ή της ταυτότητας φύλου, είναι ένα συγκεκριμένο είδος και ορίζεται ως «ομοφοβικός εκφοβισμός» .Οι μελέτες δείχνουν πως δεν είναι μόνο τα ΛΟΑΤ νέα άτομα που υφίστανται ομοφοβικό εκφοβισμό αλλά επίσης και οι μαθητές που θεωρούνται πως δεν εναρμονίζονται στις υπάρχουσες νόρμες και στερεότυπα σε σχέση με το φύλο τους ακόμη κι αν οι ίδιοι δεν αυτοπροσδιορίζονται ως ΛΟΑΤ. Έτσι λοιπόν ο ομοφοβικός εκφοβισμός είναι μια μορφή βίας με βάση το φύλο.
Το ομοφοβικό μας σχολείο
Η συνάφεια του σεξουαλικού προσανατολισμού με τα ποσοστά εγκατάλειψης του σχολείου εμφανίζεται να είναι υψηλή. Σύμφωνα με μελέτη του American Psychological Association (2014), ενώ είναι δύσκολο να γίνουν ακριβείς στατιστικές μελέτες για τους ομοφυλόφιλους, λεσβίες αμφισεξουαλικούς και διαφυλικούς μαθητές, υπολογίζεται πως σχεδόν το ένα τρίτο των ΛΟΑΤ είναι το λογικό ποσοστό εγκατάλειψης του σχολείου.
Σύμφωνα με έρευνα του Kosciw & Greytak (2010) ο κύριος λόγος εγκατάλειψης του σχολείου των ΛΟΑΤ μαθητών φαίνεται πως είναι το εχθρικό κλίμα που δημιουργείται από τον συνεχή εκφοβισμό και παρενόχληση από τους συμμαθητές τους εξαιτίας του σεξουαλικού τους προσανατολισμού. Σχεδόν 9 στους 10 ΛΟΑΤ μαθητές (86,2%) έχουν υποστεί παρενόχληση στο σχολείο.
Έρευνα που διεξήχθη στην Βόρεια Ιρλανδία (ShOut Report) έδειξε ότι από τα άτομα που δέχτηκαν ομοφοβικό εκφοβισμό στο σχολείο
- 69% διέκοψαν τη φοίτηση τους
- 65% πέτυχαν λιγότερα από τα αναμενόμενα
- 53% χρησιμοποίησαν συνταγογραφημένα αντικαταθλιπτικά
- 54% ανέφεραν πως κάνανε απόπειρα αυτοκτονίας
Όσοι ξέρουν το σωστό, πράττουν το σωστό;
Αρκετοί μαθητές ξέρουν ότι να δέχεσαι βία λόγω του φύλου σου είναι κακό. Λίγοι όμως θα υπερασπιστούν τα θύματα αυτού, λόγω των κοινωνικών αντιλήψεων ή του φόβου να μη χαρακτηριστούν οι ίδιοι ομοφυλόφιλοι.
Η διάσταση αυτή μεταξύ στάσης και εκδηλούμενης συμπεριφοράς αντικατοπτρίζεται σε έρευνα του Drake (2003) διάρκειας 3 μηνών και σε δείγμα 1000 μαθητών γυμνασίων στην περιοχή του Northamptonshire στην Αγγλία σχετικά με τον ομοφοβικό εκφοβισμό :
- 65% των μαθητών στην ερώτηση τι σκέπτονται για τον ομοφοβικό εκφοβισμό απάντησαν πως ‘είναι ηλίθιος και θα πρέπει να σταματήσει’. Παρόλα αυτά μόνο το 13% γνώριζε την ύπαρξη πολιτικών και κανόνων σε σχέση με το θέμα μέσα στο σχολείο τους
- 64% των μαθητών είπαν πως είδαν συμμαθητές τους να εκφοβίζονται και να παρενοχλούνται
- μόνο το 20% από αυτούς το κατήγγειλαν στον υπεύθυνο καθηγητή ή γυμνασιάρχη
Να σημειωθεί εδώ ότι οι μαθητές μόνο στο φόβο μήπως είναι οι ίδιοι ομοφυλόφιλοι ή μήπως χαρακτηριστούν από τους άλλους ως ομοφυλόφιλοι, μπορεί να γίνουν θύτες εκφοβισμού (The Rainbow Project, Youthnet Network, 2008).
Αν αναρωτιέστε γιατί αναφερόμαστε μόνο σε ξενόγλωσσες έρευνες, ο λόγος είναι απλός: Δεν υπάρχει έρευνα στο συγκεκριμένο πεδίο στην χώρα μας, ενδεικτικό της άποψης ότι παρά τη γενική παραδοχή του δικαιώματος κάθε ανθρώπου στην ελεύθερη διάθεση και σεξουαλική ταυτότητα, αποτελεί ένα ταμπού στην ελληνική κοινωνία με βαθιές ρίζες.
Τελειώνοντας, αναρωτιόμαστε πραγματικά αν αξίζει ένας άνθρωπος, ένας έφηβος αυτή τη συμπεριφορά. Αναρωτιόμαστε για το ρόλο μας σε αυτό , ως μέλη μιας κοινωνίας. Και τέλος, θα θέλαμε να πάτε πίσω, στα χρόνια της εφηβείας σας. Να σκεφτείτε την ανάγκη σας για αποδοχή από τον κύκλο των συνομηλίκων, την ντροπή σας όταν κάποιοι συμμαθητές σας σας «ξεχώριζαν». Τώρα θέλουμε να σκεφτείτε αν θα «επιλέγατε» να είστε ομοφυλόφιλοι. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι κομμάτι του εαυτού, είναι αυτό που είμαστε. Ο ρατσισμός βάσει του φύλου ίσως είναι από τους χειρότερους, γιατί επιτίθεται κατευθείαν στο ΕΙΝΑΙ του άλλου.
Π. Βασιλειάδου
