Ο Wagner Schwartz έλαβε την πρώτη απειλή θανάτου δύο μέρες αφού παρουσιάστηκε γυμνός στο έδαφος μπροστά από ένα μουσείο στο Σάο Πάολο. Ήταν Οκτώβριος 2017 και ο βραζιλιάνος καλλιτέχνης είχε προσκαλέσει ανθρώπους από το ακροατήριό του, το οποίο απαρτίζονταν και από παιδιά, να προσαρμόσουν το σώμα του: να μετακινήσουν τα χέρια, τα πόδια ή το κεφάλι του. Αυτό ήταν μέρος ενός χορευτικού κομματιού που ονομάζεται LaBête, ένα έργο που είχε παρουσιαστεί πολλές φορές στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Έτσι βρέθηκε στο στόχαστρο των δεξιών και ευαγγελιστών χριστανικών ομάδων.
Κατά τη διάρκεια της παράστασης, ένα τετράχρονο κορίτσι, με την ενθάρρυνση της μητέρας του, σήκωσε το χέρι του και έπειτα το πόδι του, ενώ ένα άλλο άγγιξε το κεφάλι του. Αυτά τα στιγμιότυπα τραβήχτηκαν σε βίντεο και ανέβηκαν στο Facebook. «Οι δημιουργοί της σελίδας», λέει ο Schwartz, «έγραψαν στο βίντεο ότι το μουσείο ενθαρρύνει την παιδεραστία και ότι είμαι παιδεραστής. Έτσι όσοι άνθρωποι δεν με γνωρίζουν ή το έργο θωρούμαστε απειλή».
Ευαγγελιστές ακτιβιστές και μέλη του κινήματος BrasilLivre, μια ομάδα που ισχυρίζεται ότι είναι φιλελεύθεροι, συγκεντρώθηκαν έξω από το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, ενώ 100.000 άνθρωποι υπέγραψαν μια αίτηση καταγγέλλοντας το έργο. Ένα δημοφιλές μιμίδιο απεικονίζει το πρόσωπο του Schwartz με τρεις σφαίρες και τη λεζάντα «Η παιδοφιλία έχει θεραπεία».
Ο Schwartz είναι ένας από τους πολλούς καλλιτέχνες στη Βραζιλία, οι οποίοι αποτέλεσαν μια πρώιμη ένδειξη για το μεταβαλλόμενο κλίμα της χώρας. Η πρόσφατη νίκη του Jair Bolsonaro στις προεδρικές εκλογές είναι ένας εφιάλτης . Αναφέρεται ότι επικρατεί εκβιασμός από ένα στρατιωτικό καθεστώς, στο οποίο επικρατεί η καταγγελία για την ομοφοβία και η μισογυνιστική ρητορική του, καθώς επίσης υποσχέθηκε ότι η Βραζιλία θα πρέπει να καθαρίσει από τους «κομμουνιστές».
Ο Regina Vater, ένας καλλιτέχνης με έδρα το Ρίο ντε Τζανέιρο, είναι αρκετά μεγάλος για να θυμάται ότι το προηγούμενο στρατιωτικό καθεστώς της Βραζιλίας. «Ποτέ δεν πίστευα ότι θα ζήσω ξανά κάτι σαν δικτατορία», λέει. «Η κατάσταση που βρισκόμαστε τώρα είναι εχθρική προς τον πολιτισμό. Υπάρχει ένα πέπλο δημοκρατίας, αλλά είναι εξαπάτηση».
Ένας Τούρκος καλλιτέχνης ανησυχεί ότι τέτοιες πρωτοβουλίες έχουν συμβολική αξία. «Η άνοδος του Ερντογάν στην Τουρκία ήταν το χειρότερο πράγμα που βίωσα ποτέ», αναφέρει ο καλλιτέχνης, ο οποίος ζούσε στο Σάο Πάολο. «Ωστόσο, βλέπω τρομακτικές ομοιότητες εδώ. Δεν νομίζω ότι οι βραζιλιάνοι είναι έτοιμοι ή έχουν συνειδητοποιήσει πόσο άσχημα είναι τα πράγματα. Οι άνθρωποι σκέφτονται με όρους δημοκρατικών διαδικασιών και του δικαιώματος διαμαρτυρίας».
Η λογοκρισία επικρατεί στο Σάο Πάολο και όπως αναφέρει ο Wagner Schwartz ο καλλιτεχνικός κόσμος πρέπει να αντιδράσει. «Η διατήρηση της θέασης είναι βασική, ειδικά στην τέχνη που ασχολείται με το φύλο ή τη σεξουαλικότητα. Ο Schwartz επιστρέφει στη Βραζιλία και πρόκειται να διοργανώσει ένα νέο αυτοβιογραφικό έργο σε μια αίθουσα στο Ρίο με άλλους καλλιτέχνες που για να δοθεί ένα τέλος στην παρενόχληση και λογοκρισία της τέχνης. Renata Carvalho, Elisabete Finger (η μητέρα ενός από τα παιδιά που συμμετείχαν στην παράσταση) και ο θεατρολόγος Maikon K που συνελήφθη από την στρατιωτική αστυνομία μετά από την γυμνή παράσταση στο Εθνικό Μουσείο της Βραζιλία. «Η τέχνη που κάνω είναι αυτή που διαταράσσει τον αυταρχικό διάλογο», λέει. « Η Βραζιλία δεν θα σταματήσει να είναι η χώρα στην οποία ζω και εργάζομαι».
Ο Claudio Bueno, επιμελητής μια νέας LGBT έκθεσηςστο Μουσείο Σεξουαλικής Ποικιλομορφίας στο Σάο Πάλο, αντανακλά αυτή τη στάση. «Συζητήσαμε αν πρέπει να συμπεριλάβουμε τα ονόματα των καλλιτεχνών που θα συμμετάσχουν στην έκθεση», λέει, «Τους εκθέτουμε σε κίνδυνο, ειδικά οι τρανς καλλιτέχνες που είναι μια ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα. Αλλά αποφασίσαμε ότι δεν μπορούμε να κρυφτούμε, δεν θα εξαφανιστούμε. Πρέπει να αντισταθούμε», τονίζει.
