Αν είχες απέναντί σου τον πιο έξυπνο άνθρωπο στον κόσμο, τι θα τον ρωτούσες; Πως θα ένιωθες; Ο Ευάγγελος Κατσιούλης είναι ένας απλός, ειλικρινής, και αληθινός άνθρωπος σαν όλους τους άλλους, αλλά σίγουρα με ξεχωριστή και σπάνια οπτική. Αυτό δεν το αποδεικνύει κανένας τίτλος αλλά η προσωπικότητά και τα έργα του. Πολυσχιδής και πολυπράγμων, ορίζει την χαρισματικότητα και την ευφυΐα, ομολογεί τι είναι αυτό που τον εξιτάρει αυτόν τον καιρό, αν νιώθει ευλογημένος και ευτυχισμένος και μας εκμυστηρεύεται το μυστικό που θα κάνει τη ζωή μας καλύτερη… Μεταξύ άλλων είναι Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής, Ψυχίατρος με ειδίκευση στην Ψυχοφαρμακολογία, απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ και τόσα άλλα που μας προκαλούν θαυμασμό και ενδιαφέρον, αλλά και προβληματισμούς για το αχαρτογράφητο του ανθρώπινου μυαλού.
Έχετε κατακτήσει τον τίτλο του πιο έξυπνου ανθρώπου στον κόσμο με δείκτη IQ 205, σύμφωνα με τον παγκόσμιο διαγωνισμό Cerebrals Society. Αλήθεια πως τα πάτε με τους τίτλους; Βάζετε ταμπέλες στον εαυτό σας;
Είναι το τελευταίο που θα έκανα. Μπορεί μια ταμπέλα να είναι και πολύ λανθασμένη, μπορεί να είναι και πολύ μερική. Συνήθως, αποφεύγω τους τίτλους με άλλα λόγια. Ήταν μια γνωστική δοκιμασία, ένας παγκόσμιος διαγωνισμός στον οποίο συμμετείχαν αρκετοί, είχα μια πολύ καλή επίδοση συγκριτικά ίσως την καλύτερη, δεν σημαίνει όμως κάτι αυτό γιατί δεν συμμετείχαν προφανώς όλοι οι άνθρωποι απλά κάποιοι ενδιαφερόμενοι από τους οποίους είχα καλύτερη επίδοση. Αυτή η επίδοση αν την γενικεύσουμε σε όλες τις γνωστικές δοκιμασίες, η αλήθεια είναι πως μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κάποιο υψηλότερο ποσοστό που και πάλι σχετικό είναι αφού δεν συμμετείχαν όλοι, ούτε όλοι ενδιαφέρονται για μια τέτοιου είδους δοκιμασία. Δεν υπάρχει όμως κάποια καταγεγραμμένη υψηλότερη επίδοση επισήμως.Ναι αποτελεί ένα τίτλο, αποτελεί μια ένδειξη ότι κάτι μπορεί να υπάρχει εκεί πέρα, όποτε μπορεί κάποιος να το αξιοποιήσει για μένα αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον κομμάτι.
Μολονότι έχετε κερδίσει επάξια τον τίτλο, καταφέρατε να μην εγκλωβιστείτε σ’αυτόν. Μας έχετε αφήσει την αίσθηση ενός ανθρώπου που βρίσκεται σε μια διαρκή αναζήτηση.
Το έχω κάνει κομμάτι της καθημερινότητας μου και ένα εργαλείο που μπορώ να χρησιμοποιώ. Προσπαθώ να προσεγγίσω τα μυστήρια της ανθρώπινης ψυχής, προσπαθώ κιεγώ από την πλευρά μου να καταλάβω και τους ανθρώπους και τα προβλήματα που μπορεί να τους απασχολούν, να τους βοηθήσω. Ταυτόχρονα, αυτή η διαδικασία είναι και πολύ επικερδής και για τον άνθρωπο που μπορεί να σκέφτεται για άλλες ζωές. Είναι όλα αυτά εμπειρίες που μπορεί να είχα ή μπορεί να μην έχω ή μπορεί να έχω στο μέλλον που για μένα είναι ένα γνωστικό όπλο. Μπορεί να βρω απάντηση σε θέματα και σε προβλήματα που μπορεί άμεσα να μην τα έχω ζήσει εγώ σαν άνθρωπος, αλλά σίγουρα με εμπλουτίζει η διαδικασία.
Πόσο χρήσιμος μπορεί να σταθεί ένας τόσο έξυπνος άνθρωπος στη κοινωνία;
Την πρώτη ερώτηση θα την απαντήσει μάλλον η κοινωνία αν και στην εποχή μας σημασία έχει κατά ποσό κάποιος μπορεί να βρει μια θέση μεταξύ άλλων ή μια θέση μέσα στην κοινωνία χωρίς αναγκαστικά αυτή η θέση να προϋπάρχει. Μπορεί να σχηματίσουμε εμείς μια θέση μονοί μας. Να δημιουργήσουμε τους λόγους που θα μας κάνει η κοινωνία αποδεκτούς ή να μας χρειάζεται, όταν λέω κοινωνία εννοώ οποιαδήποτε κοινωνική ομάδα. Αν σκεφτούμε πως εξυπνάδα είναι μια ποιότητα που μπορεί να συμμετέχει στο να σκεφτεί κάποιος, να ανακαλύψει, να ανιχνεύσει, να εφεύρει τέτοιους λογούς, ώστε η κοινωνία να τον αποδεχτεί, τότε ένας έξυπνος άνθρωπος λογικά θα προσπαθούσε να δημιουργήσει τους λόγους για τους οποίους να γίνει αποδεκτός από την κοινωνία. Τώρα αν η κοινωνία όντως τον χρειάζεται ή αυτό είναι μια ανάγκη που αυτός δημιούργησε στους άλλους ανθρώπους, αυτό θα το ανακαλύψει ο καθένας από την πλευρά του.
Αλήθεια, συνδέεται άμεσα η ευφυΐα με την αυτοκαταστροφή; Αν όντως συνδέεται, πόσο λεπτή είναι αυτή η διαχωριστική γραμμή;
Είναι η ηλεκτρική ενέργεια πάντα καλή; Παράγουμε ηλεκτρισμό αλλά τον χρησιμοποιούμε και για να παράγουμε και όπλα. Σημασία έχει πως θα αξιοποιήσεις ένα εργαλείο, πως θα σταθείς απέναντι στη δυναμική που μπορεί να σου προσφέρει. Μπορεί να τη χρησιμοποιήσεις για καλό μπορεί και για το ανάποδο. Έχει να κάνει με την προσωπικότητα που έχει ο καθένας παρά με το ίδιο το εργαλείο όπως και με την θεώρηση της ζωής που έχει ο καθένας για το ποιος είναι ο ίδιος, ποιοι είναι οι άλλοι πως μπορεί να συνεργαστεί με τους άλλους ή πως αποφάσισε πως δεν μπορεί να τα βρει με τους άλλους.
Εν τέλει, είναι ευλογία ή κατάρα να αντιλαμβάνεσαι αυτόν τον κόσμο περισσότερο από τους γύρω σου;
Όλοι τον αντιλαμβάνονται διαφορετικά. Πάνω σ’αυτό η επιστήμη της ψυχολογίας έχει κάνει πολλά πειράματα και θεωρίες έχουν δημιουργηθεί από το ποσό διαφορετική μπορεί να είναι αντίληψη ακριβώς της ίδιας κατάστασης. Μια απλή εικόνα μπορεί στον καθένα να βγάλει άλλη αποτύπωση. Αν είναι ευλογία ή κατάρα, έχει τα θετικά έχει και τα αρνητικά του να καταλαβαίνεις περισσότερα ή σε μεγαλύτερο βάθος. Από τη δική μου την πλευρά και πώς εγώ εννοώ και πως εγώ αντιλαμβάνομαι μερικές φορές λύνω πολλά προβλήματα, μερικές φορές μπορεί να ανακαλύπτω περισσότερα, τα όποια μετά θα πρέπει να τα λύσω, θα πρέπει να αναλογιστώ κατά ποσό θα πρέπει να ασχοληθώ με τη λύση τους. Από τη μια είναι καλό από την άλλη μπορεί να κάνει τα πράγματα πολύπλοκα.
Πως ορίζετε τον χαρισματικό άνθρωπο και πως το ευφυή;
Η χαρισματικότητα είναι μια ταμπέλα που δίνει η κοινωνία ή ο κόσμος όλος σε συγκεκριμένα άτομα, σε συγκεκριμένες ιδιότητες ή ικανότητες που αποδεδειγμένα είναι πιο ενισχυμένες συγκριτικά με το μέσο όρο. Δηλαδή εάν ο άνθρωπος αυτός σε σχέση με τους άλλους έχει ένα ταλέντο, μια ικανότητα, έχει μια φυσική γειτνίαση μεγαλύτερη με ένα πεδίο, πιο ενισχυμένη αντίληψη και αυτό τον χρήζει χαρισματικό από την κοινωνία. Το κομμάτι της ευφυΐας είναι πιο σαφές, έχει να κάνει με τις γνωστικές ικανότητες που έχει κάποιος, πως μπορεί να αντιληφθεί, τι βάθος έχει αυτή η αντίληψη, με πόση ταχύτητα επεξεργάζεται τα δεδομένα, αυτό αποτυπώνεται με τη στάση απέναντι σε κάποιες δοκιμασίες που μπορεί να είναι αξιόπιστες και κατηγοριοποιημένες. Αν όλοι ήταν έξυπνοι δεν θα υπήρχε εξυπνάδα σαν όρος εάν όλοι ήταν χαρισματικοί δε θα υπήρχε η χαρισματικότητα σαν έννοια. Επομένως, η χαρισματικότητα είναι ευρύτερη έννοια από την εξυπνάδα, η εξυπνάδα εμπερικλείεται μες στη χαρισματικότητα.
Ποιος είναι ο δικός σας οδηγός επιβίωσης;
Να νιώσω πιο γεμάτος, πιο χαρούμενος, και να ικανοποιήσω ανάγκες, και μάλλον να γελάω λίγο περισσότερο…
Μεταξύ άλλων είστε και Ψυχίατρος με ειδίκευση στην Ψυχοφαρμακολογία, πείτε μας ποιο χάπι μπορεί τελικά να θεραπεύσει την ψυχή;
Το happy end…αστειεύομαι! Τα χάπια δεν είναι η λύση απλά είναι ένα εργαλείο με συγκεκριμένη χρήση, όταν η κατάσταση δεν είναι διαχειρίσιμη και ξεφεύγει από την ικανότητα του καθενός να επέμβει πάνω στην απάντηση του σε μια δεδομένη συνθήκη, ναι τότε μπορούμε να αξιοποιήσουμε κάποια φάρμακα. Είμαστε τυχεροί με αυτή την έννοια, κάποια φάρμακα έχουν ανακαλυφθεί και έχουν επίδραση στην ψυχική μας σφαίρα. Ο εγκέφαλος είναι ένα εύπλαστο όργανο, δημιουργεί εικόνες, εντυπώσεις, διαμορφώνει στόχους, θέσεις, θέλουμε να μας ικανοποιεί. Δεν μπορούμε όμως να ελέγξουμε πλήρως τις καταγραφές του. Άλλα πιο βαριά και άλλα πιο ελαφριά, ο στόχος είναι όχι να καταστείλουμε έναν άνθρωπο αλλά να τον βοηθήσουμε να βρει μια θέση στη ζωή του και μια θέση στους ανθρώπους που έχει γύρω του.
Άγχος, κατάθλιψη, κρίσεις πανικού είναι μερικές από αυτές. Για να τις αντιμετωπίσουμε όμως, θα πρέπει πρώτα να τις εντοπίσουμε. Πως;
Άλλες φορές τις εντοπίζουμε εμείς, άλλες φορές τις εντοπίζουν οι άλλοι γύρω μας, άλλες πάλι φαίνεται από την ίδια τη ζωή πως κάτι δεν πάει καλά. Όταν δεν μπορούμε να συσχετιστούμε με τους άλλους, όταν απομακρύνονται οι άνθρωποι από μας, όταν δεν είμαστε ήρεμοι, όταν δεν μπορούμε να κοιμηθούμε, όταν διαπιστώνουμε πως έχουμε άλλη ζωή από αυτήν που θα θέλαμε να έχουμε, όταν δεν την χαιρόμαστε… Υπάρχουν ενδείξεις, προειδοποιήσεις ότι κάνουμε λάθος χειρισμούς εκεί μπορούμε να συνεργαστούμε με έναν άνθρωπο που μπορεί να μας βοηθήσει για να αναθεωρήσουμε τα δεδομένα.
Με το πέρασμα του χρόνου οι ψυχικές ασθένειες και διαταραχές έπαψαν να είναι ταμπού, σήμερα οι άνθρωποι μιλάνε με λιγότερες ενοχές για το πρόβλημά τους. Το διαπιστώνετε και εσείς ο ίδιος;
Η κοινωνία διαφοροποιήθηκε και διαφοροποιείται, δικαιολογημένα αφού διαφοροποιούνται και οι ανάγκες. Είναι πιο απαιτητικές οι συνθήκες σε σχέση με παλαιότερα. Αφορά περισσότερο και απασχολεί περισσότερο η ψυχική σφαίρα. Υπάρχει μεγαλύτερη ενημερότητα στα θέματα ψυχικής υγείας, υπάρχει έντονη η κινητικότητα της πληροφορίας και οι άνθρωποι είναι περισσότερο ενήμεροι.
Λέμε πως το σημαντικότερο στη ζωή είναι να είμαστε υγιής και να μην στεναχωριόμαστε για μικροπράγματα, παρόλαυτα η δύναμη της καθημερινότητας μας φθείρει. Πως μπορούμε να το διαχειριστούμε;
Έχει να κάνει με την στάση ζωής που έχει ο καθένας, πως μπορεί να επαναπροσδιορίζει αυτά που απαιτούν από αυτόν εγρήγορση, ετοιμότητα, χρειάζεται να έχει υπόψιν του πως δεν περνάνε όλα από το χέρι μας. Θα πρέπει να ξεδιαλύνουμε τι μας αφορά και τι δεν μας αφορά στην καθημερινότητα πως μπορούμε να επιβληθούμε εμείς στις καθημερινές προκλήσεις.
Τι είναι αυτό που λείπει για να κάνει τη ζωή μας απλούστερη, ουσιαστικότερη και κατά συνέπεια πιο ευτυχισμένη;
Η αυτογνωσία! Αν ξέραμε ποιοι είμαστε θα ξέραμε και τι μας λείπει. Η ζωή που κάνουμε έχει να κάνει με το ποιοι νομίζουμε ότι είμαστε. Όλα ξεκινάνε από τον εαυτό μας!
Τι θα λέγατε να κλείσουμε την κουβέντα μας με μια εικόνα, αυτήν που φέρνετε συχνά στον νου σας.
Ένα ηλιοβασίλεμα σε ένα ερημικό νησί, καλοκαίρι. Αυτή εικόνα σημαίνει ολοκλήρωση, ηρεμία, γέμισμα για μένα. Και ναι την φέρνω αρκετά συχνά στον νου μου!
