Επιμέλεια συνέντευξης: Τάνια Ώττα
Η Ειρήνη Ν. Ρέρα , ψυχολόγος MSc. , μιλά στο Together και μας δίνει χρήσιμες συμβουλές στο πώς να διαχειριστούμε όλοι μας, με ψυχραιμία και δημιουργικότητα, την πολυήμερη παραμονή μας στο σπίτι λόγω της έξαρσης του κορωνοϊού.
Αντιλαμβανόμενοι ότι με αυτόν τον τρόπο προφυλάσσουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας από τον ιό που έχει χτυπήσει την παγκόσμια κοινότητα, η παραμονή στο σπίτι δεν είναι μία μορφή φυλάκισης αλλά μία ευκαιρία ποιοτικής εκμετάλλευσης του χρόνου με την οικογένεια και τον εαυτό μας.
Η ερμηνεία και κατανόηση της ανθρώπινης φύσης απασχόλησε τον άνθρωπο από τα αρχαία χρόνια, οι οποίοι προσπαθούσαν να εξηγήσουν τα όνειρα, την ψυχική ασθένεια, τα συναισθήματα και τις φαντασιώσεις.
Εκτός από την επιρροή που ασκεί στην ψυχική μας υγεία, η ψυχολογία εφαρμόζεται σε θέματα που αφορούν την υγεία και την καθημερινή ζωή μας, την ενίσχυση των τρόπων ζωής μας, την αυτοβοήθεια, την παραγωγικότητα και την εξέλιξη σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο.
Κ. Ρέρα ποια , κατά τη γνώμη σας, είναι η σημασία της ψυχολογίας στην κατανόηση της ανθρώπινης φύσης και στην επίδειξη της ανάλογης συμπεριφοράς από το οικείο περιβάλλον;
Η ανθρώπινη φύση αποτελεί αναμφίβολα ένα τομέα που εμπίπτει σε αρκετά πεδία έρευνας, όπως της κοινωνιολογίας, της ανθρωπολογίας, της ηθικής, της φιλοσοφίας, της παιδαγωγικής και της ψυχολογίας. Ο ρόλος της επιστήμης της ψυχολογίας στην κατανόηση της ανθρώπινης μας φύσης είναι εξαιρετικά πολύτιμος. Συγκεκριμένα, η μελέτη του ανθρώπινου ψυχισμού, της προσωπικότητας, των κοινωνικών σχέσεων αλλά και των στάσεων/συμπεριφορών που έχουμε απέναντι στα κοινωνικά φαινόμενα αλλά και προβλήματα αποδεικνύει ότι δεν είμαστε μονοδιάσταστοι. Η ανθρώπινή μας φύση αποτελείται από το συνοθύλευμα τόσο της ιδιοσυγκρασίας μας όσο και των κοινωνικών μας αλληλεπιδράσεων. Το οικείο μας περιβάλλον μας καθορίζει ενώ ταυτόχρονα το καθορίζουμε και εμείς με τη σειρά μας, με βάση τον τύπο της προσωπικότητας που έχουμε αναπτύξει και τον τρόπο που επιλέγουμε να αντιδράσουμε στις εκάστοτε κοινωνικές συνθήκες. Το πιο ενδιαφέρον και γοητευτικό κομμάτι της ψυχολογίας στην κατανόηση της ανθρώπινης φύσης είναι η μοναδικότητα του κάθε ατόμου, παρ΄όλες τις κοινές κοινωνικές επιρροές, καθώς όπως αναφέρει και ο A.Jacquard, «Ο καθένας μας είναι μοναδικός, εξαιρετικός, και δεν αναπαράγει κανέναν από τους γονείς ή τους προγόνους του. Είναι το αποτέλεσμα μιας δημιουργίας και όχι μιας “αναπαραγωγής”». Άρα η αντίδρασή μας, αποτελεί προσωπική επιλογή, με όλο το αίσθημα ελευθερίας αλλά και προσωπικής ευθύνης που μπορεί αυτό να περικλείει.
Τις τελευταίες μέρες βιώνουμε μία δύσκολη κατάσταση ως ανθρωπότητα λόγω της εξάπλωσης του κορωνοϊού. Άλλοι μιλούν για επιπόλαιες συμπεριφορές και ανευθυνότητα κι άλλοι για συμπεριφορές πανικού και υπερβολής. Τι φταίει και υπάρχει αυτή η σύγχυση στον κόσμο;
Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών αποτελούν μία περίοδο κρίσης για όλους μας και σηματοδοτεί ουσιαστικά τη μετάβασή μας από μία γνωστή σε μία άγνωστη κατάσταση ζωής. Κάθε κρίση προκαλεί έντονα συναισθήματα και συνοδεύεται από μία κατάσταση απειλής που βιώνει το άτομο και καθιστά αναγκαία την άμεση δράση εκ μέρους του. Ο κάθε άνθρωπος σε καταστάσεις κρίσεως ενεργοποιεί τις δικές του μορφές ψυχικής άμυνας με σκοπό να διαχειριστεί το στρες και να αντέξει τα νέα δεδομένα. Κάποιοι λοιπόν πανικοβάλλονται με αποτέλεσμα να δρουν παρορμητικά, ενώ κάποιοι άλλοι αρνούνται να αναγνωρίσουν τη σημαντικότητα της κατάστασης γιατί προφανώς φοβούνται ότι δεν μπορούν να την διαχειριστούν. Οι πληροφορίες που μας βομβαρδίζουν διαρκώς από τα ΜΜΕ και το αίσθημα απειλής που αιωρείται στην ατμόσφαιρα, επιτείνουν το στρες που έτσι και αλλιώς υπάρχει.
Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι να ενημερωθούμε σωστά και να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας ώστε να ανεχτούμε το στρες και να αναζητήσουμε καινούργιους τρόπους επίλυσης της κρίσης. Είναι σημαντικό να μην υπερβάλλουμε ούτε με να το να επικεντρωνόμαστε μόνο στα αρνητικά ούτε με το να αντιμετωπίζουμε υπερφίαλα και επιφανειακά μια τέτοια κατάσταση.
Τα παιδιά αυτές τις ημέρες , εκτός από το σχολείο θα στερηθούν και τις διάφορες δραστηριότητες στις οποίες συμμετέχουν, αθλητικές,καλλιτεχνικές κλπ. Τι θα συμβουλεύατε τους μικρούς και μεγάλους φίλους μας λοιπόν ως προς την διαχείριση αυτής της κατάστασης;
Είναι σημαντικό να έχουμε στο μυαλό μας ότι ως γονείς αποτελούμε πρότυπα συμπεριφοράς για τα παιδιά μας και το πώς αυτά θα αντιδράσουν εξαρτάται από την αντίδραση που εμείς δείχνουμε στις τωρινές συνθήκες . Τα παιδιά αντιδρούν τόσο στο τι λέμε όσο και στο πώς το λέμε, δηλαδή στη γλώσσα του σώματος μας. Προσέχουμε λοιπόν τις συνομιλίες που έχουμε με άλλους για το θέμα. Μιλάμε πάντα ήρεμα. Ακολουθούμε τις οδηγίες προστασίας και λειτουργούμε σαν θετικό πρότυπο για τα παιδιά.
Αν εμείς βιώσουμε θετικά αυτήν την αλλαγή, θα το περάσουμε αυτό και στα παιδιά μας. Σημαντικό είναι να τους δώσουμε εναλλακτικές επιλογές για δραστηριότητες εντός σπιτιού και να τους δείξουμε πόσο απολαμβάνουμε το χρόνο μαζί τους, παρά να παραπονιόμαστε για το τι θα μπορούσαμε να κάνουμε τώρα αν ήμασταν έξω.
Διδάσκουμε λοιπόν πρώτα απ’ όλα στα παιδιά μας τις καθημερινές ενέργειες για τη μείωση της εξάπλωσης του ιού και τους κανόνες υγιεινής. Διατηρούμε όσο γίνεται τις ρουτίνες (π.χ. ωράριο ύπνου) και ενημερώνουμε για τις αλλαγές που θα έρθουν. Με αυτόν τον τρόπο του δίνουμε την αίσθηση ελέγχου που χρειάζεται. Αναρωτηθείτε, ποιο παιδί δε θα ήθελε να περάσει παραπάνω χρόνο παίζοντας με τους γονείς του;
Στην περίπτωση των εφήβων, αξιοποιούμε τις μέρες αυτές για να έρθουμε πιο κοντά μέσα από κοινές δραστηριότητες, συζητήσεις και ενδιαφέρουσες ταινίες που μπορεί να αποτελέσουν έναυσμα για ωφελιμο διάλογο.
Οι γονείς πως θα πρέπει να συμπεριφέρονται απέναντι στα παιδιά τους που αρνούνται να μείνουν στο σπίτι και θέλουν κάποια έξοδο;
Καταρχήν, προσπαθούμε ως γονείς να καταλάβουμε τι γνωρίζει ήδη το παιδί για την κατάσταση και τις αλλαγές που συμβαίνουν. Πολλές φορές η σιωπή και η άγνοια αναστατώνουν τα παιδιά και προκαλούν αντιδράσεις. Επιτρέπουμε σε ένα παιδί να κάνει ερωτήσεις, απάνταμε με ψυχραιμία και το καθησυχάζουμε. Αν δεν ενδιαφέρεται να συζητήσει, δεν επιμένουμε. Δεν αποφεύγουμε τις δύσκολες ερωτήσεις. Απαντάμε με βάση την ηλικία του παιδιού, στη γλώσσα του και αν χρειαστεί μέσα από μία ιστορία-παραμυθάκι. Αξιοποιούμε τη ζωγραφική και το συμβολικό παιχνίδι για να επικοινωνήσουμε με ένα παιδί μικρότερης ηλικίας.
Ξαναγινόμαστε μικροί και μπαίνουμε στον κόσμο των παιδιών μας ,παίζοντας μαζί τους δημιουργικά παιχνίδια. Παρακάτω ακολουθούν 14 προτεινόμενες δραστηριότητες που μπορούμε να κάνουμε μέσα στο σπίτι με τα παιδιά μας:
- Μικροί ντετέκτιβ
Μπορείτε να βρείτε μια μικρή ιστορία ανάλογα με την ηλικία του παιδιού σας, να ντυθείτε με γυαλιά και μπουφάν και να ψάχνετε μέσα στο σπίτι στοιχεία για την εξιχνίαση του μυστηρίου.
- Survivor
Μετακινήστε καναπέδες και καρέκλες, δημιουργείστε εμπόδια, φτιάξτε στόχους και φροντίστε να υπάρχει ένα μικρό έπαθλο.
- Χειροτεχνίες
Χρησιμοποιήστε ανακυκλώσιμα υλικά, χαρτόνια, γλωσσοπίεστρα, μπογιές, καλαμάκια, χάρτινα πιάτα και δημιουργήστε μαζί με το παιδί, ό,τι αυτό επιθυμεί.
- Δημοσιογράφος
Μπορείτε να δώσετε ένα θέμα στο παιδί και να του ζητήσετε να γράψει ένα μικρό κείμενο ή να γράψει ερωτήσεις (πράγματα που θα ήθελε να μάθει για εσάς) και να σας πάρει συνέντευξη.
- Κόμικς
Φτιάξτε μαζί με το παιδί μια ιστορία και αποδώστε την με μορφή κόμικς (διαμορφώστε το χαρτί σε τετράγωνα και κόψτε συννεφάκια, για να τοποθετήσετε τα λόγια).
- Μαγειρική
Συμπεριλάβετε το παιδί στην καθημερινή προετοιμασία και παρασκευή του φαγητού, αναθέτοντάς του πράγματα ανάλογα με την ηλικία του (πλύσιμο λαχανικών, κοπές, ανακάτεμα, χρόνος ψησίματος).
- Ράψιμο
Κόψτε πατρόν από κάποιο ζώο, χρησιμοποιήστε παλιές κάλτσες ή παλιά ρούχα, κουμπιά και βελόνες για παιδιά και φτιάξτε μαζί ένα παιχνίδι.
- Φυτεύω μυρωδικά
Προμηθευτείτε σπόρους ή ρίζες από μυρωδικά, δώστε στο παιδί χώμα και γλαστράκια και αναθέστε του τη φύτευση των μυρωδικών με όσο το δυνατόν λιγότερη καθοδήγηση.
- Σχολείο στο σπίτι
Εκτυπώστε από το διαδίκτυο εκπαιδευτικό υλικό και δώστε το στο παιδί να το μελετήσει και να σας το εξηγήσει, παίρνοντας τον ρόλο του δασκάλου.
- Πειράματα
Διαμορφώστε έναν χώρο του σπιτιού σαν εργαστήριο, με γάντια, γυαλιά, ποδιά και δοσομετρητές και δώστε στα παιδιά οδηγίες και τα ανάλογα υλικά για να κάνουν πειράματα.
- Κολλάζ με οικογενειακές φωτογραφίες
Βρείτε παλιές οικογενειακές φωτογραφίες και ζητήστε από το παιδί να σας διηγηθεί τι θυμάται και να τις κολλήσει σε ένα χαρτόνι με χρονολογική σειρά.
- Χαμένος θησαυρός
Κρύψτε κάπου μέσα στο σπίτι ένα μικρό δωράκι, γράψτε μικρούς (εύκολους) γρίφους που θα οδηγούν το παιδί πιο κοντά στη λύση.
- Μουσική «δωματίου»
Δώστε στο παιδί αντικείμενα του σπιτιού και προσπαθήστε να παίξετε μουσική, να δημιουργήσετε διαφορετικούς ήχους και να διασκεδάσετε. Εναλλακτικά μπορείτε να φτιάξετε τα δικά σας μουσικά όργανα με ανακυκλώσιμα υλικά.
- Θεατρική παράσταση
Ζητήστε από το παιδί να πάρει ότι ρούχα θέλει από τη ντουλάπα σας, να διαμορφώσει το δωμάτιο του όπως χρειάζεται και είτε να αυτοσχεδιάσει είτε να το κατευθύνετε εσείς, να παίξει όποιον ρόλο επιθυμεί.
Πηγή : www.psygrams.com
Πιστεύετε ότι ο βομβαρδισμός πληροφοριών από το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζουν το άτομο στη συμπεριφορά του και στη λήψη αποφάσεων;
Αναμφισβήτητα διανύουμε μία ψηφιακή εποχή όπου τα Social Media και το διαδίκτυο αποτελούν τις βασικές πηγές πληροφόρησής μας σε καθημερινή βάση, με αποτέλεσμα να επηρεάζουν τις γνωστικές αντιλήψεις μας, τα συναισθήματά μας και την καταναλωτική συμπεριφορά μας. Σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι 9 στους 10 Έλληνες επισκέπτεται το διαδίκτυο με οποιαδήποτε συχνότητα καθημερινά. Γενικά, ο μέσος όρος χρόνος σύνδεσης στο internet φτάνει τις 3,5 ώρες την ημέρα, στο σύνολο των χρηστών όλων των ηλικιών. Στις νεότερες όμως ηλικίες (18-34 ετών) ξεπερνά τις 4 ώρες, ενώ στις μεγαλύτερες ηλικίες (έως 74 ετών) αποτυπώνεται στις 2 περίπου ώρες. Επομένως, το κινητό τηλέφωνο σίγουρα δεν αποτελεί αποκλειστικά και μόνο ένα μέσο για τηλεφωνική επικοινωνία. Αποτελεί ένα πολυχρηστικό μέσο για τον Έλληνα, ενώ σχεδόν το 60% του ελληνικού κοινού δηλώνει ότι τα social media αποτελούν βασικό κομμάτι της καθημερινότητάς τους.
Είναι πολύ σημαντικό να περιορίσουμε την υπερβολική έκθεσή μας στις αλλεπάλληλες ειδήσεις για τον COVID-19. Ο καταιγισμός των αναρτήσεων ενισχύει το άγχος και τον πανικό στους ανθρώπους, ενώ θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι συχνά το διαδίκτυο μεταφέρει ανακριβείς πληροφορίες με σκοπό να επιτύχει ανεβασμένη επισκεψιμότητα. Τέλος, είναι καλό να παραμένουμε ενημερωμένοι αλλά να συμβουλευόμαστε μόνο επίσημες οδηγίες από αξιόπιστες πηγές.
Το επόμενο διάστημα ο κόσμος θα παραμείνει σπίτι του προκειμένου να προφυλαχθεί από τον κορωνοϊό. Τα σχολεία θα παραμείνουν κλειστά για αρκετές ημέρες, ενώ πολλοί γονείς βρίσκονται σε άδεια στο σπίτι τους. Πως θα πρέπει να διαχειριστεί ο κόσμος αυτόν τον εγκλεισμό, ώστε να μην επηρεαστεί η ψυχολογία του αρνητικά , με ότι αυτό συνεπάγεται;
Για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού στη χώρα μας ανακοινώνονται ολοένα και αυστηρότερα μέτρα πρόληψης και προστασίας, με την καραντίνα να είναι ένα από αυτά. Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι η καραντίνα, ιδίως σε μεγάλα διαστήματα, επιδρά αρνητικά στην ψυχολογία των ανθρώπων και μάλιστα μακροπρόθεσμα. Συγκεκριμένα, ψυχολογικές διαταραχές όπως συμπτώματα μετατραυματικού στρες, κατάθλιψη, κατάχρηση ουσιών, αισθήματα θυμού και φόβου. Ενώ άτομα με ήδη βεβαρημένο ιστορικό ψυχιατρικών διαταραχών και όσοι απασχολούνταν στον τομέα της υγείας φαίνεται να έχουν μεγαλύτερες ψυχολογικές επιπτώσεις από τον αποκλεισμό.
Επιπρόσθετοι στρεσογόνοι παράγοντες σε περιόδους απομόνωσης φαίνεται να είναι η έλλειψη σε προμήθειες βασικών αγαθών όπως τα τρόφιμα, το νερό και είδη ένδυσης καθώς και το οικονομικο πλήγμα, ο κοινωνικός στιγματισμός λόγω της κατάστασης υγείας αλλά και η ελλιπής ενημέρωση εκ μέρους των φορέων δημόσιας υγείας σχετικά με τον σκοπό της καραντίνας και των κατευθυντήριων γραμμών που θα ακολουθηθούν
Ενδιαφέρον δείχνει το αποτέλεσμα ερευνών ως προς το θετικό αντίκτυπο που μπορεί να έχει στον ασθενή η εθελούσια απομόνωση, όταν έχει γνώση της αλτρουιστικής του πράξης μέσα από τη λεπτομερή πληροφόρηση για το καλό που προσφέρει στη δημόσια υγεία και την προστασία των συνανθρώπων του.
Είναι καλό να έχουμε στο μυαλό μας ότι σε όλες τις καταστάσεις υπάρχουν και θετικές πλευρές καθώς «ουδέν κακόν αμιγές καλού». Έτσι και στην περίπτωση μας, που παραμένουμε και θα παραμένουμε σπίτι με σκοπό να διαφυλάξουμε την υγεία του εαυτού μας και όσων αγαπάμε, μπορούμε να επωφεληθούμε από όσα θετικά προκύπτουν.
Η περίοδος λοιπόν που διανύουμε είναι μια ευκαιρία να συνδεθούμε με τα παιδιά και να ενισχύσουμε σημαντικές δεξιότητες ζωής. Διδάσκουμε τη σημασία της πρόληψης, ενισχύουμε την αίσθηση της ατομικής ευθύνης, επενδύουμε στον σεβασμό για τους συνανθρώπους και τις ευάλωτες ομάδες, υπενθυμίζουμε στα παιδιά τους κανόνες υγιεινής, διδάσκουμε την αξιολόγηση των πληροφοριών που μεταφέρονται και ενισχύουμε την ψύχραιμη και μεθοδική αντιμετώπιση σε συνθήκες κρίσης.
Επίσης, αντιμετωπίζουμε το χρονικό διάστημα που έρχεται ως μία πολύτιμη ευκαιρία να ξεκουραστούμε, να φροντίσουμε τους εαυτούς μας, να έρθουμε κοντά με τους ανθρώπους που αγαπάμε, να γνωρίσουμε ξανά ο ένας τον άλλον, να χτίσουμε καινούργιες αναμνήσεις, να διαβάσουμε νέα βιβλία εμπλουτίζοντας τους ορίζοντές μας, να ακούσουμε όμορφες μουσικές, να δούμε αγαπημένες ταινίες, να κοιμηθούμε αρκετά, να κουβεντιάσουμε.
Οι μέρες που διανύουμε λοιπόν, εκτός από περίοδος κρίσης είναι αναμφίβολα μία ευκαιρία να απολαύσουμε το χρόνο που τόσο πολύ μας λείπει στην έντονη καθημερινότητά μας, μέσα στο αέναο κυνήγι των υποχρεώσεων.
Εάν κάποιος παρουσιάζει συμπτώματα της ίωσης και τεθεί σε καραντίνα, πως θα πρέπει να αντιμετωπίσει ο ίδιος την απομόνωσή του και πως το οικείο περιβάλλον;
Με ψυχραιμία και υπευθυνότητα. Ας μην ξεχνάμε ότι όλα τα μέτρα απομόνωσης παίρνονται πρώτα απ’ όλα για την ασφάλειά μας. Επιπλέον , μπορεί να μη χάσει την επαφή του με τον υπόλοιπο κόσμο μέσω των τηλε-κλήσεων ή της χρήσης διαδικτύου. Όσον αφορά το οικείο περιβάλλον του ασθενούς, είναι καλό να παραμένει υποστηρικτικό, και σε πρακτικό αλλά και σε ψυχολογικό επίπεδο, στηρίζοντας έμπρακτα τον πάσχοντα. Το να τηρούμε τους κανόνες του ΕΟΔΥ και να έχουμε υπομονή, εξασφαλίζει την προστασία μας. Εξάλλου, «μπόρα είναι και θα περάσει»!
Πιστεύετε ότι η ψυχολογία παίζει ρόλο στην αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας;
Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι η κακή ψυχολογία συνδέεται με προβλήματα υγείας. Συγκεκριμένα, σύγχρονες μελέτες έδειξαν ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ άγχους και αυτοάνοσων νοσημάτων όπως είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ψωρίαση, ο θυρεοειδής, η σκλήρυνση κατά πλάκας, νόσος του crohn και ο διαβήτης τύπου Ι.
Όταν δεν έχουμε καλή ψυχολογία ή βιώνουμε έντονο στρες, η άμυνα του οργανισμού πέφτει και ο ίδιος ο οργανισμός επιτίθεται στα υγιή κύτταρα, μειώνοντας τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και την καλή λειτουργία της καρδιάς. Σε μία έντονη συναισθηματική φόρτιση το σώμα αντιδρά με πονοκέφαλο, πόνο στο στομάχι, ταχυκαρδία, τρέμουλο.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, καταλαβαίνουμε ότι η διατήρηση της διάθεσης ας, του χιούμορ μας και η ανάπτυξη προσωπικών τρόπων στρατηγικής απέναντι στο στρες και το άγχος, είναι βασικής σημασίας. Ακολουθούμε καλή διατροφή, φροντίζουμε για ένα ποιοτικό ύπνο, απομακρύνουμε ο,τιδήποτε μας φορτώνει με επιπλέον στρες, επικοινωνούμε με τους ανθρώπους που μας χαλαρώνουν, ακούμε μουσική, νιώθουμε ευγνωμοσύνη για όσα έχουμε, δίνουμε και παίρνουμε αγάπη από την οικογένειά μας, αφιερώνουμε χρόνο στα παιδιά μας, βάζουμε στόχους και γενικότερα επιδιώκουμε να θωρακίσουμε την ψυχική μας υγεία. Ας θυμόμαστε ότι η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση είναι καλύτερη από τη θεραπεία!
Όσοι συνάνθρωποί μας παραμένουν στην εργασία τους αυτές τις ημέρες που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτήν την κατάσταση, δεδομένης της ανησυχίας τους μήπως εκτεθούν στον ιό και κινδυνέψει η ζωή τους;
Η ασφάλεια είναι το πρώτο μας μέλημα για να προστατέψουμε τη σωματική μας υγεία αλλά και την ψυχική μας ευημερία. Αν το είδος της εργασίας μας, μας επιτρέπει να εργαζόμαστε με βάση την εισήγηση της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Υγείας, τότε τηρούμε πιστά όλους τους κανόνες υγιεινής στο εργασιακό μας ωράριο. Αν ακολουθούμε τις οδηγίες, τότε νιώθουμε περισσότερο ενδυναμωμένοι.
Πώς επηρεάζει ο COVID-19 την ψυχολογία των ατόμων ευπαθών ομάδων και τρίτης ηλικίας;
Τα ηλικιωμένα άτομα καθώς και τα άτομα οποιασδήποτε ηλικίας που πάσχουν από κάποιο χρόνιο νόσημα (χρόνια αναπνευστικά προβλήματα, καταστάσεις ανοσοκαταστολής, καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη κ.ο.κ.) ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για εμφάνιση σοβαρής νόσου και επιπλοκών.
Καθώς λοιπόν τα χρόνια περνούν και ο άνθρωπος διανύει την τρίτη ηλικία το σώμα αδυνατεί και ανταποκρίνεται λιγότερο σε καταστάσεις που πυροδοτούν στρες και άγχος, όπως αυτή η περίοδος κρίσης που διανύουμε. Πέρα από το ότι τα άτομα αυτά έρχονται καθημερινά αντιμέτωπα με τον κίνδυνο να νοσήσουν ή να έχουν εκτεθεί στον ιό, έχουν να αντιμετωπίσουν και τις καταιγιστικές ενημερώσεις από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, που εντείνουν τη συναισθηματική τους φόρτιση, καθώς αναπαράγουν καθημερινά την αρνητική διάσταση των γεγονότων.
Ένας παράγοντας που επηρεάζει σημαντικά την ψυχολογική κατάσταση των ηλικιωμένων είναι ο φόβος για το άγνωστο, ο οποίος επιφέρει υψηλά επίπεδα συναισθηματικής δυσφορίας και παρατηρείται πιο έντονος στα άτομα της τρίτης ηλικίας. Οι άνθρωποι σε αυτές τις περιπτώσεις αναζητούν διαβεβαιώσεις με στόχο να μειώσουν το άγχος και την αμφιβολία. Για παράδειγμα μπορεί να επισκέπτονται συχνά τους γιατρούς για να βεβαιωθούν ότι δεν πάσχουν από τον ιό ή να αναζητούν επιβεβαιώσεις από την οικογένεια και οικείους ότι παραμένουν ασφαλείς.
Επιπλέον, φαίνεται ότι έχουν έντονη την ανησυχία και τον φόβο του θανάτου. Το αίσθημα της απώλειας κυριαρχεί και οι ίδιοι γίνονται πιο ευάλωτοι σε αρνητικές σκέψεις. Η πιο σημαντική τους ανάγκη όμως είναι να μην αισθάνονται μόνοι. Η μοναξιά είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που προκαλεί έντονο άγχος και στρες, επιβαρύνοντας την κατάσταση της υγείας τους.
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε για να σταθούμε δίπλα τους σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες είναι να προσπαθήσουμε να τους αφιερώσουμε λίγο περισσότερο από τον χρόνο μας. Πέρα από τη διευκόλυνση σε πρακτικά ζητήματα αυτήν την περίοδο, όπως τα ψώνια, μπορούμε με τη χρήση της τεχνολογίας ή με ένα απλό τηλέφωνο -για να αποφύγουμε να θέσουμε την υγεία τους σε κίνδυνο- να τους δείξουμε ότι και εμείς, αλλά και η οικογένειά μας, είμαστε δίπλα τους και τους σκεφτόμαστε. Οι άνθρωποι αυτοί δεν μας είναι άγνωστοι. Είναι οι γονείς μας, άτομα του συγγενικού μας περιβάλλοντος, άτομα που μας φρόντισαν και τώρα χρειάζονται τη δική μας φροντίδα, άτομα που μας αγαπούν και τα αγαπάμε.
Όλο αυτό που βιώνουμε αυτές τις μέρες είναι κάτι πρωτόγνωρο για όλους μας. Αντί να επηρεαζόμαστε από αναληθή δημοσιεύματα και ανυπόστατες φήμες , τι θα πρέπει να κάνουμε λοιπόν για να αποφύγουμε τον πανικό και τις άστοχες ενέργειες προκειμένου να προφυλαχθούμε από τον ιό και να αντιμετωπίσουμε αυτήν την κατάσταση με σοβαρότητα και υπευθυνότητα;
Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει όπως είπαμε και παραπάνω, να ενημερωνόμαστε μέσα από επίσημες οδηγίες και αξιόπιστες πηγές, να φιλτράρουμε τις πληροφορίες που δεχόμαστε και να μην πέφτουμε στην παγίδα της αναπαραγωγής μόνο των αρνητικών διαστάσεων. Θα πρέπει δηλαδή να έχουμε υπόψη μας ότι συχνά το διαδίκτυο και τα ΜΜΕ μεταφέρουν ανακριβείς πληροφορίες, αρνητικά διαστρεβλωμένες με σκοπό την ανεβασμένη επισκεψιμότητα.
Ακολουθούμε τις οδηγίες του Υπουργείου Υγείας και του ΕΟΔΥ με υπευθυνότητα, προστατεύουμε την οικογένειά μας παραμένοντας σπίτι και δεν χάνουμε την αισιοδοξία μας! Επικοινωνούμε και ζητάμε στήριξη αν τη χρειαστούμε από φιλικά πρόσωπα που αγαπάμε και είναι διατεθειμένα να σταθεί δίπλα μας χωρίς επικριτική διάθεση και στάση.
Τέλος είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι μέσα από μία κρίση γινόμαστε πιο δυνατοί και το άγνωστο γίνεται γνωστό. Έτσι λοιπόν, όταν κάτι παρόμοιο εμφανιστεί στη ζωή μας έχουμε λιγότερες δυσκολίες στο να το αντιμετωπίσουμε.
Δεν πρέπει όμως να παραβλέπουμε και εκείνες τις περιπτώσεις όπου η ψυχολογική κρίση δεν είναι εφικτό να αντιμετωπιστεί χωρίς τη βοήθεια ειδικού. Είναι σημαντικό σε αυτές τις περιπτώσεις να μην υπερεκτιμάμε τις δυνατότητές μας και να είμαστε δεκτικοί στη βοήθεια που μπορεί να παρέχει ένας ειδικός ψυχικής υγείας, στην περίπτωση αυτή μέσω τηλε-επικοινωνίας.
Σας ευχαριστούμε πολύ για τις χρήσιμες συμβουλές σας και την επιστημονική σας άποψη.
Ρέρα Ειρήνη, Ψυχολόγος ΑΠΘ, MSc
Η Ειρήνη Ν. Ρέρα σπούδασε Ψυχολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης το 2007. Το 2010 συνέχισε τις μεταπτυχιακές σπουδές της στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Τορίνο, στο πεδίο της Σχολικής Ψυχολογίας, όπου αποφοίτησε με Άριστα. To 2017 ολοκλήρωσε το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών της Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ. στον τομέα της Παιδοψυχοπαθολογίας. Έκανε το 2011 Κλινική Εκπαίδευση στην Α’ Ψυχιατρική Κλινική του Α.Π.Θ. του Γ.Ν.Θ. Παπαγεωργίου, ενώ έχει ειδίκευση στην Αθλητική Ψυχολογία (Diploma in Sport Psychology for Peak Performance, Ashworth College, USA). Από το 2013 εργάζεται στα Τμήματα Υποδομής και Ανάπτυξης της ΠΑΕ ΠΑΟΚ από το 2013, όπου ασχολείται με την ψυχολογική υποστήριξη των αθλητών και πραγματοποιεί συνεδρίες με παιδιά και εφήβους αθλητές αλλά και γονείς για θέματα που άπτονται του αθλητισμού αλλά και της ψυχολογίας γενικότερα. Επιπλέον εργάζεται στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων σε σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
Η κα. Ρέρα συνεργάζεται με Συλλόγους Γονέων διαφόρων σχολείων, Ακαδημίες Ποδοσφαίρου και άλλους φορείς, παραδίδοντας σεμινάρια- διαλέξεις γύρω από θέματα ψυχολογίας που απασχολούν τους γονείς αλλά και τα παιδιά. Επίσης αρθρογραφεί στον ηλεκτρονικό και έντυπο τύπο, ενώ μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον παρουσιάζει γι’ αυτήν ο τομέας της «Θετικής Ψυχολογίας», γύρω από τον οποίο γράφει άρθρα σε διεθνή περιοδικά και πραγματοποιεί παρουσιάσεις σε διεθνή συνέδρια. Πιστεύει ότι η εξερεύνηση και η ενίσχυση των θετικών χαρακτηριστικών κάθε ατόμου αποτελεί το κλειδί για την επίτευξης της κορυφαίας αθλητικής επίδοσης, την πρόληψη και αντιμετώπιση ψυχικών ασθενειών, αλλά και την κατάκτηση της ατομικής ευτυχίας. Μαζί με μία ομάδα γιατρών και ψυχολόγων συμμετέχει στο www.psygrams.com .
Στοιχεία επικοινωνίας : τηλ:6937469945, email: eirinirera@hotmail.com, fb: Ειρήνη Ρέρα, Ψυχολόγος
