Ντίνα- Στάμος
Στην πόλη της Κοζάνης, στο πλαίσιο του Εργαστηρίου για τις «Περιαστικές Καλλιέργειες» που διοργάνωσε και υλοποίησε η ΑΡΣΙΣ Κοζάνης, δημιουργήθηκε πρόσφατα μια ομάδα με σκοπό τη δημιουργία περιαστικού λαχανόκηπου. Ο βασικός πυλώνας της κοινωνικής αυτής δομής είναι η αξιοποίηση ενός περιαστικού τεμαχίου καλλιεργήσιμης γης, με στόχο την πλήρη και ετήσια κάλυψη των διατροφικών αναγκών των οικογενειών που λαμβάνουν μέρος στο εγχείρημα.
Η σύσταση της συγκεκριμένης ομάδας πολιτών βασίζεται στην από κοινού αντίληψη των συμμετεχόντων πως η πρόσβαση σε ποιοτική, επαρκή και υγιεινή διατροφή είναι ανθρώπινο δικαίωμα, έχοντας ως γνώμονα όχι μόνο την ατομική, αλλά και την κοινωνική ευημερία. Η δραστηριοποίηση στην παραγωγή της τροφής δεν περιορίζεται στη διαδικασία της παραγωγής κηπευτικών, αλλά εναπόκειται σε αξίες όπως η ευρύτερη διατροφική αυτάρκεια, η δημιουργικότητα του «πράττειν», η συλλογικότητα και η αλληλεγγύη.
Η έννοια της διατροφικής αυτάρκειας και η περιβαλλοντική αναβάθμιση ανεκμετάλλευτων εκτάσεων στηρίζονται στην οικολογική βιωσιμότητα, στις μικρές αποστάσεις και στους τοπικούς φυσικούς πόρους, αποσκοπώντας στη μεγαλύτερη αυτοδυναμία των περιοχών.
Η παραγωγή προϊόντων από τους καλλιεργητές και η παροχή υπηρεσιών από τους εθελοντές μέσα στα πλαίσια της δομής, προσβλέπει στην ενίσχυση της συλλογικότητας και της ανταποδοτικότητας με πολιτισμικά, περιβαλλοντικά, οικολογικά και εκπαιδευτικά χαρακτηριστικά, τα οποία προάγουν το τοπικό και συλλογικό συμφέρον και την ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής, την ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου και της συνεργασίας, την ενδυνάμωση και εμψύχωση των κοινωνικά ευπαθών ομάδων του πληθυσμού και την άρση των φαινομένων περιθωριοποίησης.
Δικαίωμα συμμετοχής στο λαχανόκηπο έχει οποιοσδήποτε κάτοικος του δήμου Κοζάνης (έλληνας, ομογενής ή μετανάστης) επιθυμεί να πάρει μέρος στη διαδικασία παραγωγής και αποδέχεται τις βασικές αρχές και τον κανονισμό λειτουργίας της δομής.
Οι αποφάσεις λαμβάνονται από τη Γενική Συνέλευση με αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες – δεν κρίνεται απαραίτητη η ύπαρξη Διοικητικού Συμβουλίου.
Η Γενική Συνέλευση αποτελείται από 18 καλλιεργητές, 5 εκπροσώπους κοινωνικών φορέων (που διαθέτουν μερίδιο στο λαχανόκηπο) και 7 εθελοντές. Η ολομέλεια της Γενικής Συνέλευσης συνεδριάζει κάθε 15 μέρες, ορίζει μέλη, υπευθύνους, βάρδιες για τις ανάγκες που θα προκύψουν (εκπαιδευτικές, διανομής του κοινωνικού μερίσματος, καθαριότητας, καταγραφή ελλείψεων σε αναλώσιμα, δράσεις ευαισθητοποίησης και συνεργασίας κ.τ.λ.) και διαχειρίζεται τα λειτουργικά θέματα που προκύπτουν. Στη συνέλευση συζητούνται ζητήματα καθημερινής φύσεως που αφορούν τη δομή, την αξιολόγηση της λειτουργίας ή τη δικτύωση με κοινωνικές δομές.
Τα μέλη, οι καλλιεργητές και οι εθελοντές διαφυλάσσουν τον κανονισμό λειτουργίας και τις αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης έχοντας ως γνώμονα τις ορθές πρακτικές καλλιέργειας, τη συνεργατικότητα, και την ανταποδοτικότητα προς την κοινωνία.
Η δομή προβλέπεται να λειτουργήσει για όσο διάστημα εκπληρώνει τους στόχους της. Η δυνατότητα υλοποίησης παρόμοιων εγχειρημάτων και επέκτασης τους σε άλλους τομείς της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας (π.χ. μεταποίηση προϊόντων και οικοτεχνία) βρίσκεται μέσα στον οραματισμό και στους σκοπούς της.
Πέρα από την κάλυψη των διατροφικών αναγκών των μελών του λαχανόκηπου καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, όπως προαναφέρθηκε, βασικός στόχος του εγχειρήματός είναι και η ανταποδοτικότητα προς την κοινωνία.
Γι’ αυτό το λόγο κρίθηκε αναγκαία:
- η καλλιέργεια της κοινωνικότητας μεταξύ των μελών, των εθελοντών και της ευρύτερης κοινωνίας, καθώς και η ανάπτυξη της συνεργασίας και της προσφοράς μέσω της εμπλοκής των καλλιεργητών στην οργάνωση και στη λειτουργία του περιαστικού λαχανόκηπου,
- οι δράσεις ευαισθητοποίησης της τοπικής κοινωνίας μέσα από την ενίσχυση της κοινωνικά υποστηριζόμενης γεωργίας,
- η απόδοση κοινωνικού μερίσματος 15% -20% της εβδομαδιαίας παραγωγής, μία συγκεκριμένη μέρα της εβδομάδας κυκλικά σε όλες τις κοινωνικές δομές (ανεξάρτητες κοινωνικές δομές, δομές του δήμου ή της εκκλησίας, όπως παιδικοί σταθμοί, συσσίτια ή όπου υπάρχει ανάγκη) που θα εκδηλώσουν ενδιαφέρον.
Ο περιαστικός λαχανόκηπος δημιουργήθηκε σε ιδιόκτητο τεμάχιο 3 στρεμμάτων στην περιοχή «Λούνες» του δήμου Κοζάνης. Ο χώρος απέχει 3 χιλιόμετρα από την πόλη της Κοζάνης και είναι προσβάσιμος ακόμη και με ποδήλατο.
Η γη είναι κατανεμημένη σε ισομερή τεμάχια των 100 τ.μ., αφορά 10 κατοίκους της πόλης και 5 κοινωνικές δομές και αποσκοπεί στην ενίσχυση των νοικοκυριών, κυρίως αυτών που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, αλλά και στην εξασφάλιση προϊόντων. Στην πράξη, οι 10 κάτοικοι που ανέλαβαν τα αντίστοιχα ισομερή τεμάχια επέλεξαν να μοιράζονται τα κομμάτια τους με περισσότερους ανθρώπους. Σήμερα, συμμετέχουν στο λαχανόκηπο 18 καλλιεργητές.
Λαμβάνοντας υπ’ όψη πως το ορεινό κλίμα της Κοζάνης δεν επιτρέπει τη διατροφική αυτάρκεια κηπευτικών για όλο το χρόνο κρίθηκε απαραίτητη η παραχώρηση 100 τ.μ. για τον κάθε καλλιεργητή, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας μικρού θερμοκηπίου 24 τ.μ..
Επίσης, κρίθηκε απαραίτητη η δημιουργία τεσσάρων κοινόχρηστων χώρων:
- χώρος συγκέντρωσης των μελών και της Γενικής Συνέλευσης,
- αποδυτήρια και αποχωρητήρια,
- θερμοκήπιο για τα σπορεία και χώρος για τα κοινόχρηστα εργαλεία,
- χώρος απορριμμάτων και κομπόστ.
Αναφορικά στα προϊόντα του λαχανόκηπου ισχύουν τα εξής:
- Η παραγωγή των προϊόντων του λαχανόκηπου ακολουθεί αυστηρά ορθές καλλιεργητικές πρακτικές
- οι σπόροι, τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα είναι εγκεκριμένα βιολογικά και σε καμιά περίπτωση γενετικά τροποποιημένα
- προτιμάται, όπου είναι δυνατόν, η καλλιέργεια τοπικών και παραδοσιακών ποικιλιών.
Τέλος, είναι σημαντικό να τονίσουμε πως για τους πολίτες που δεν έχουν καμία εμπειρία πάνω στην παραγωγή της τροφής και στη δημιουργία θερμοκηπίου, υπάρχει η δυνατότητα να λάβουν τεχνογνωσία από εθελοντές της δομής ή τα μέλη της Γενικής Συνέλευσης στα πλαίσια της αυτοδιαχείρισης και της συνεργατικότητας.
info
Στον περιαστικό λαχανόκηπο, υπάρχουν προς διάθεση κομμάτια γης. Oποια/ος ενδιαφέρετε να πάρει μέρος στο εγχείρημα, να μπει στην ομάδα και να καλλιεργεί το δικό της/ου κομμάτι γης, ή να ενημερωθεί περαιτέρω για τη συλλογικότητα, μπορέι να επικοινωνήσει με τους εξής τρόπους:
Τ.2461049799
F. facebook.com/Arsis.Kozanis/
Μ. infokoz@arsis.gr
