Χρειάστηκε να περάσουν κάτι λιγότερο από 7 μήνες για να φτάσουμε στη διαβόητη «Earth Overshoot Day» (Ημέρα Υπέρβασης της Γης), το σημείο δηλαδή στο οποίο ως ανθρωπότητα έχουμε καταναλώσει ήδη το σύνολο της παραγωγής πόρων που ήταν εφικτή στον πλανήτη μέσα σε έναν χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι έως το τέλος του έτους θα καταναλώνουμε πόρους με πίστωση, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνουν οι οργανώσεις Global Footprint Network και WWF.
«Κατά τη διάρκεια των 156 ημερών που απομένουν (ως το τέλος της χρονιάς), η κατανάλωσή μας σε ό,τι αφορά τους ανανεώσιμους πόρους θα συνίσταται στην ανάλωση φυσικού κεφαλαίου του πλανήτη», εξήγησε η Λετίσια Μάιγ του Global Footprint Network κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου. Ο υπολογισμός αυτός δεν συμπεριλαμβάνει καν τις ανάγκες των υπόλοιπων ειδών που ζουν στη Γη, όπως διευκρινίστηκε. «Πρέπει να αφήσουμε χώρο στα άγρια είδη» τόνισε η Μάιγ.
Για να αντιληφθεί κανείς την έκταση της υπερκατανάλωσης, θα χρειαζόταν 1,75 φορά ο πλανήτης Γη για να καλυφθούν οι ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού, σύμφωνα με αυτόν τον δείκτη, που δημιούργησαν ερευνητές στις αρχές των χρόνων του 1990 και δεν έχει πάψει να επιδεινώνεται έκτοτε.
Η ημέρα της υπέρβασης έρχεται ολοένα και πιο γρήγορα τα τελευταία 50 χρόνια: Το 1970 ήταν η 29η Δεκεμβρίου. Το 1980 η 4η Νοεμβρίου, το 1990 η 11η Οκτωβρίου, το 2000 η 23η Σεπτεμβρίου και το 2010 η 7η Αυγούστου. Το 2020 ήταν μία εξαίρεση της τάσης επιδείνωσης, αφού τα σκληρά lockdown για την αντιμετώπιση της πανδημίας καθυστέρησαν την άφιξή της κατά 3 εβδομάδες σε σχέση με το 2010. Πολύ γρήγορα όμως επανήλθε στο προηγούμενο επίπεδο — και συνέχισε να επισπεύδεται.
Το σύστημα τροφίμων «έχει τρελαθεί»
Το οικολογικό αποτύπωμα αυτό υπολογίζεται με βάση έξι διαφορετικές κατηγορίες, «τις καλλιέργειες, τους βοσκότοπους, τους απαραίτητους δασικούς χώρους για τα δασικά προϊόντα, τις ζώνες αλιείας, τις οικοδομημένες εκτάσεις και τις δασικές εκτάσεις που είναι απαραίτητες για την απορρόφηση του (διοξειδίου του) άνθρακα που εκπέμπεται από την καύση ορυκτών καυσίμων» και συνδέεται άρρηκτα με τον τρόπο ζωής και την κατανάλωση, ειδικά στις πλούσιες χώρες.
Για παράδειγμα, αν όλη η ανθρωπότητα ζούσε όπως οι Γάλλοι, η ημέρα της υπέρβασης θα καταγραφόταν ακόμα νωρίτερα, την 5η Μαΐου 2022.
Οι WWF και Global Footprint Network επικρίνουν ειδικά το σύστημα παραγωγής τροφίμων.
«Το σύστημα τροφίμων μας έχει τρελαθεί, κάνει υπερκατανάλωση φυσικών πόρων και δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του αγώνα εναντίον της φτώχειας από τη μια και της επιδημίας των υπέρβαρων και των παχύσαρκων ανθρώπων από την άλλη, σχολιάζει ο Πιερ Κανέ του γαλλικού παραρτήματος της WWF.
«Το οικολογικό αποτύπωμα των τροφίμων είναι σημαντικό: η παραγωγή τροφής κινητοποιεί όλες τις κατηγορίες του αποτυπώματος, ιδίως αυτή των καλλιεργειών (που είναι απαραίτητες για να τραφούν τα ζώα και οι άνθρωποι) και του άνθρακα (η γεωργία είναι τομέας που εκπέμπει μεγάλες ποσότητες αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου)», διευκρινίζουν οι δύο ΜΚΟ.
«Συνολικά, το μισό και πλέον βιολογικό δυναμικό του πλανήτη (το 55%) χρησιμοποιείται για να τραφεί η ανθρωπότητα», τονίζουν ακόμη. Στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 63% των καλλιεργήσιμων γαιών συνδέεται άμεσα με την κτηνοτροφία», σημειώνει για παράδειγμα.
Βασιζόμενες σε επιστημονικές συστάσεις, οι οργανώσεις καλούν να μειωθεί η κατανάλωση κρέατος στις πλούσιες χώρες. «Αν μπορούσαμε να μειώσουμε την κατανάλωση κρέατος κατά το ήμισυ, θα μπορούσαμε να απωθήσουμε την ημέρα της υπέρβασης κατά 17 ημέρες», εκτιμά η κυρία Μάιγ.
«Ο περιορισμός της σπατάλης τροφίμων θα επέτρεπε να απωθηθεί η υπέρβαση για 13 ημέρες, αυτό δεν είναι αμελητέο», συμπληρώνει η ίδια, καθώς το ένα τρίτο των τροφίμων σπαταλιέται σε παγκόσμια κλίμακα.
