Συνέντευξη στον Σπύρο Κουταβά
Η Βίκυ Γεροντοπούλου είναι μια νέα επιστήμονας που με αξιόλογη επιτυχία «τρέχει» φιλόδοξα πρότζεκτ της βιβλιοθήκης του Ιδρύματος Ωνάση, προγράμματα που φέρουν την καινοτομία, την πρωτοτυπία, που συνδέουν τις νέες τεχνολογίες και έχουν αγαπηθεί από νεανικό κοινό της Αθήνας. Για να γευθεί κανείς το νέκταρ του πολιτισμού μέσω των Βιωματικών εργαστήριων, των εκπαιδευτικών ξεναγήσεων και τις ενδιαφέρουσες θεματικές που αναδεικνύουν τον πνευματικό πλούτο της Ωνασείου Βιβλιοθήκης που είναι δωρεάν, θα πρέπει να μεριμνήσει εγκαίρως γιατί υπάρχουν μακροσκελής λίστες αναμονής.
Η αναφορά της Βίκυς Γεροντοπούλου για την νέα βιβλιοθήκη της Κοζάνης «να μην γίνει τόπος ενταφιασμού βιβλίων και τεκμηρίων αλλά «ένας ζωντανός χώρος που θα πρέπει να προσελκύσει με κάθε δυνατό τρόπο τους νέους» προκάλεσε τα θετικά σχόλια της αίθουσας.
Με την εμπειρία του πετυχημένου εγχειρήματος της Ωνασείου βιβλιοθήκης η Βίκυ Γεροντοπουλου δεν διστάζει να είναι απλόχερη στους νέους επιστήμονες που έχουν διάθεση να εργαστούν σκληρά. «φέρτε τους νέους κοντά στην βιβλιοθήκη, δώστε τους μια πρακτική άσκηση να εργαστούν εθελοντικά, δώστε τους προϋπηρεσία να ξεκινήσουν από δω και να κτίσουν κάτι πιο μεγάλο στην συνέχεια.»
Περιγράψτε μας τον οδικό χάρτη της διαδρομής της Ωνασείου Βιβλιοθήκης
Η βιβλιοθήκη μας αποκτήθηκε από τον κύριο Στάικο το 2009 και το 2013 ξεκίνησε το έργο της ψηφιοποίησης. Μπήκαμε σε Ευρωπαϊκό πρόγραμμα και είχαμε την τύχη να’χουμε αξιόλογους συνεργάτες που ολοκλήρωσαν το έργο της ψηφιοποίησης το 2016. Η ψηφιποίηση του υλικού έγινε σχεδόν αμέσως, ακολούθησε η τεκμηρίωση του υλικού και η καταλογογράφιση του. Στην συνέχεια δημιουργήσαμε με βάση αυτό το υλικό δύο εφαρμογές για «τάμπλετς» και «σμάρτφον» με στόχο να φέρουμε πιο κοντά μας τους μικρούς αναγνώστες. Θέλαμε οι μικροί μας αναγνώστες να είναι κοντά στην έννοια της βιβλιοθήκης και να βρίσκουν το υλικό μας μέσα από δύο εκπαιδευτικά παιχνίδια. Σε ότι αφορά το κομμάτι της ψηφιοποίησης για μας ήταν πολύ απλό θέμα και κράτησε μικρό χρονικό διάστημα. Αναθέσαμε το έργο στους επαγγελματίες του χώρου, και με ειδικά σκάνερ μπορέσουμε να ψηφιοποιήσουμε τα βιβλία χωρίς να τα καταστρέψουμε. Το όλο θέμα χειρίστηκε μια εξιδεικευμένη ομάδα εργασίας την οποία είχα την τύχη να συντονίζω. Με την βοήθεια του κ. Στάικου που είναι ο δωρητής της βιβλιοθήκης και ταυτόχρονα ο επιστημονικός μας σύμβουλος για την επέκτασή και τον εμπλουτισμό της, επιλέχθηκαν τα σημαντικότερα βιβλία που έπρεπε να ψηφιοποιήσουμε. Επιλέχθηκαν τεκμήρια όπως οικογένειες τυπογραφικών χαρακτήρων και κάποια σημαντικά βιβλία που έπρεπε να τα ψηφιοποιήσουμε ολόκληρα, τα κοσμήματα, τα πρωτογράμματα, τα επίτιτλα. Ολοκληρώσαμε σε τρία χρόνια την διαχείριση του υλικού και σήμερα έχουμε αυτά τα τεκμήρια διαθέσιμα για όλους τους Έλληνες στο διαδίκτυο.
Τι συνέργειες κάνατε για προσελκύσετε κόσμο αναγνώστες και φίλους στην βιβλιοθήκη;
Στην αρχή φοβόμαστε να ανοίξουμε την βιβλιοθήκη στο κοινό δεν ξέραμε πως θα αντιδράσει. Παρόλα αυτά δοκιμάσαμε το Ιούνιο 2016 να ενεργοποιήσομε αυτό το χώρο με μια έκθεση παράλληλα με την Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών που λεγόταν «ύπνος προτζεκτ». Παράλληλα λοιπόν με το χώρο της Στέγης άνοιξε και ο δικός μας χώρος ο οποίος έχει έργα τέχνης κυρίως Ελλήνων καλλιτεχνών και άνοιξε ώστε να υποδεχθεί και τα σύγχρονα έργα τέχνης που θα συνομιλούσαν με τα ήδη υπάρχοντα στα πλαίσια του προτζεκτ. Το προτζεκτ «έτρεξε» με μεγάλη επιτυχία, ο κόσμος ήρθε, σεβάστηκε απόλυτα το χώρο, του άρεσε πάρα πολύ ο χώρος μας και ήθελε να ξαναρθεί. Η διοίκηση το είδε αυτό και πήρε απόφαση να ανοίξει το χώρο στο κοινό για όλους, ακόμη και για παιδιά πέντε ετών η άτομα με αναπηρία.
Κάναμε το επιχειρηματικό σχέδιο για όλη την βιβλιοθήκη, στόχος ήταν να φτιάξουμε πολιτιστικές δράσεις και αυτές να τις κάναμε μέσα στην βιβλιοθήκη. Έτσι ανοίξαμε το χώρο μας κάναμε εκπαιδευτικά πρόγραμμα για ενήλικες για οικογένειες για άτομα με αναπηρία για ερευνητές για όλους τους πολίτες ώστε να έρθουν στο χώρο να μπουν στην βιβλιοθήκη.
Έρχονται;
Από το Νοέμβριο του 2016 έχουμε υλοποιήσει στην βιβλιοθήκη πάνω από πενήντα δράσεις ως Ωνάσειος βιβλιοθήκη και περίπου τριάντα δράσεις στο αρχείο Καβάφη που υπάρχει εντός της βιβλιοθήκης. Ο χώρος είναι μικρός και μπορούμε να υποδεχτούμε 100 άτομα . Να σας πως ότι υπάρχουν λίστες αναμονής για τους συμμετέχοντες στις δράσεις μας.
Δεν είναι και λίγο εκατό άτομα!
Είναι από τους μικρούς χώρους στο κέντρο της Αθήνας αλλά σου δίνει μια μαγεία, το κάναμε με τόσο αγάπη και τόσο μεράκι και υποδεχόμαστε τους ανθρώπους σαν να είναι οι υψηλοί προσκεκλημένοι μας και οι άνθρωποι το νοιώθουν αυτό που έρχονται στο χώρο μας.
Έρχονται στο χώρο και τι γίνεται μετά;
Έρχονται και εντυπωσιάζονται από τον χώροι μας χωρίς καν να έχουν συμμετάσχει σε κάποιο πρόγραμμα. Χωρίς να υποτιμήσω τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα ο χώρος από μόνος του είναι πολύ επιβλητικός. Περνούν λίγες στιγμές διπλά στα ιστορικά βιβλία, που είναι από τον 15ο έως το 19ο αιώνα και είναι βιβλία Ελληνικά που αποτυπώνουν όλη την ιστορία των Ελλήνων της διασποράς, όλους αυτούς τους αιώνες. Πραγματικά μαγεύονται και με αφορμή την έμπνευση που τους προξενούν αυτά τα βιβλία, κάθονται με μεγάλη ευχαρίστηση στα εκπαιδευτικά μας προγράμματα. Έχουμε αποκτήσει πολλούς φίλους μέσα σε τόσο λίγο διάστημα. Χαιρόμαστε πολύ όταν έρχονται μικρά παιδιά, σχολεία και κάνουμε ξεναγήσεις η γκρουπ από το εξωτερικό. Ναι!.. έρχονται γκρουπ από το εξωτερικό και χαιρόμαστε πάρα πολύ που έχει η βιβλιοθήκη αυτή την απήχηση.
Προξένησε εντύπωση η προτροπή στην ομιλία σας στο φόρουμ ιδεών να μην γίνει η νέα βιβλιοθήκη Κοζάνης αποθήκη τεκμηρίων και βιβλίων
Ναι, να μην γίνει τόπος ενταφιασμού βιβλίων. Ξέρετε αυτή είναι η μόνη μας ανησυχία. Να σας πω την εμπειρία μου, δεν είμαι βιβλιοθηκονόμος αλλά ιστορικός. Επομένως ενδιαφέρομαι όχι τόσο για το βιβλίο ως αντικείμενο αλλά πολύ περισσότερο για το περιεχόμενο του. Με το που βρέθηκα κοντά στην βιβλιοθήκη και συμμετείχα στο προτζεκτ της ψηφιοποίησης της, ήρθα σε επαφή με τα βιβλία, ήρθα πιο κοντά με το περιεχόμενο τους και βλέποντας αυτό το πλούτο που έχουμε αναρωτήθηκα πως είναι δυνατόν στην ηλικία που βρίσκομαι να βλέπω πρώτη φορά την χάρτα του Ρήγα ολοκληρωμένη και να μην την έχω δει ποτέ στην ζωή μου παρότι έχω περάσει από κλασσικές σπουδές και στο σχολείο ως μαθήτρια της 3ης δέσμης. Πραγματικά τρόμαξα με αυτή την απώλεια γνώσης και είπα ότι δεν είναι δυνατόν στα νέα παιδιά να μην δείχνουμε τέτοια πράγματα. Αυτό στάθηκε η αφορμή να αφιερώσουμε μια ημέρα πριν από την 25η Μαρτίου και να βλέπει ο κόσμος αυτούς τους θησαυρούς. Γιατί όπως και σεις εδώ στην Κοζάνη, έχουμε και μείς μια ιστορική βιβλιοθήκη που διαθέτει τεκμήρια προεπαναστατικά και θέλαμε να τα συνδέσουμε με την νέα γενιά και με τους γονείς τους. Επιθυμούμε να εκπαιδεύουμε και τους γονείς σε αυτή την διαδικασία. Να σας πως ότι ως μητέρα, τα παιδιά μου παρακολουθούν πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα αλλά είναι διαφορετικό πράγμα να το συνοδεύει ο γονιός, να παρακολουθεί και εκείνος. Μετά στο σπίτι να συζητούν για ότι είδαν και παρακολούθησαν, να ανταλλάσσουν απόψεις και κοινές εμπειρίες. Έτσι έχουμε δημιουργήσει κάποια προγράμματα που απαραίτητα οι γονείς πρέπει να συνοδεύουν τα παιδιά τους.
Είναι όρος ;
Ναι! είναι όρος και να σας πω ότι τα παρακολουθούν με μεγάλη χαρά. Αυτά τα προγράμματα αφορούν την ιστορία του βιβλίου, την ιστορία της γραφής, την ιστορία της τυπογραφίας, την ιστορία της χαρακτικής, την ιστορία της βιβλιοδεσίας. Τα παιδιά στην σημερινή εποχή έχουν πολύ καλή σχέση με την τεχνολογία και είναι κρίμα να μην γνωρίζουν την ιστορική εξέλιξη του βιβλίου και να πηγαίνουν κατευθείαν στο «τάμπλετ». Με αυτό το πνεύμα στήσαμε εάν κύκλο ώστε να φέρει τα παιδιά κοντά στην παράδοση, να αποτυπώσουν την ιστορική εξέλιξη και να δουν πως φτάσαμε στο «τάμπλετ» γιατί δεν ήταν έτσι απλή η μετάβαση. Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι στο εργαστήριο της βιβλιοδεσίας τα βάλαμε να διαλέξουν ανάμεσα σε ένα παραδοσιακό σημειωματάριο η μια θήκη τάμπλετς. Πίστευα ότι όλοι θα διαλέξουν τη θήκη ταμπλετ. Σας πληροφορώ ότι μοιράστηκαν οι προτιμήσεις. Είμαστε πενήντα- πενήντα δεν είμαστε ακόμη στην εποχή του ταμπλετ. Έχουμε ακόμη χρόνο, το βιβλίο είναι ακόμη ενεργό στις ζωές μας, δεν θα φύγει εύκολα. Τουλάχιστον στην δική μας γενιά.
Η εξέλιξη της τεχνολογίας βοηθά το έργο των βιβλιοθηκών υπάρχει όμως περίπτωση να λειτουργεί αποτρεπτικά στα παιδιά η στο αναγνωστικό κοινό ώστε να μην προσέρχονται στις βιβλιοθήκες, ένα τέτοιο επίδικο μήπως λειτουργεί ανταγωνιστικά, αισθάνεστε κάτι τέτοιο;
Εγώ καθόλου, είμαι υπέρ της νέας τεχνολογίας, την πιστεύω πάρα πολύ, εμείς κάνουμε πολλές χορηγίες στα σχολεία στέλνουμε βιβλία, υλικό σε απομακρυσμένες περιοχές. Είναι πολύ πιο εύκολο να στείλω cd από τα στείλω ένα «καράβι» βιβλία. Νομίζω ότι τα παιδιά στις περιοχές αυτές θα πρέπει να χρησιμοποιούν την νέα τεχνολογία, να κατεβάζουν πράματα από το διαδίκτυο, αντί να περιμένουν να τους στείλουν κάτι. Είμαι ιστορικός, βλέπω το βιβλίο ως εφεύρεση από την γέννηση της τυπογραφίας, την ιστορική εξέλιξη όταν τέλειωσε το χειρόγραφο και περάσαμε στην έκδοση του βιβλίου. Ήταν μια σημαντική ανακάλυψη μια σημαντική εξέλιξη που συμπίπτει ιστορικά με την άλωση της Κωνσταντινούπολης και την υποδούλωση των Ελλήνων. Οι Έλληνες χρησιμοποίησαν αυτή την εφεύρεση για να τυπώσουν βιβλία, να τα φέρουν πίσω στην Ελλάδα. Ήταν επανάσταση για εκείνη την εποχή να τα φέρεις μέσα στο αμπάρι ενός πλοίου στον Ελλαδικό χώρο. Επομένως βλέποντας το βιβλίο με την έννοια της ιστορικής εξέλιξης, δεν θεωρώ ότι μας απειλεί η τεχνολογία. Ίσα ίσα έχουμε να ωφεληθούμε πολύ και νομίζω ένας συνδυασμός είναι ότι καλύτερο.
Τα βιβλία τόσο στο παρελθόν όσο και σήμερα διασώθηκαν από δωρεές ευεργετών παρόλα αυτά οι ιδιώτες ευεργέτες δαιμονοποιήθηκαν στην κοινωνική ζωή, ποια η γνώμη σας για το θέμα;
Εάν δε υπήρχαν οι μεγάλοι ευεργέτες νομίζω δεν θα υπήρχε κράτος. Το γεγονός ότι δαιμονοποιήθηκαν δεν ξέρω πως προκύπτει αλλά υπάρχει μια μερίδα ανθρώπων που είναι πιο δύσπιστοι, δεν μπορούν να αποδεχθούν ότι το κράτος δεν μπορεί να υποστηρίξει κάποιες λειτουργίες που τις θεωρούσαν δεδομένες. Το γεγονός ότι τα μεγάλα ιδρύματα παρεμβαίνουν σε περιοχές δημοσίου δε σημαίνει ότι θέλουν να ελέγξουν την περιοχή εκείνη. Το κάνουν πάντα με την διάθεση του ευεργέτη, ότι πονάνε τον τόπο τους και θέλουν να προσφέρουν. Από την άλλη το λέω και για μας και για το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος όπου βλέπουμε αντίσταση από μια μερίδα ανθρώπων, που βασίζεται στο γεγονός οτι ευεργέτης όταν δίνει τα χρήματα του, θέλει να διασφαλίσει ότι δεν θα σπαταληθούν για άλλους σκοπούς. Για να μπορέσουμε να ελέγξουμε, βάζουμε κάποιες ρήτρες όπως οτι το έργο θα γίνει και εάν δεν γίνει η δεν λειτουργήσει θα πρέπει να επιστραφούν τα χρήματα. Είναι μια ρήτρα που σε εξαναγκάσει να μπεις στην διαδικασία ότι πρέπει να το ολοκληρώσεις αυτό το έργο για το καλό σου.
Υπάρχει διεθνής τάση μεγάλα ιδρύματα, ιδιώτες, οργανισμοί να εμπλέκονται να ενισχύουν τα γράμματα και τις τέχνες όπου δημόσιοι φορείς δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος
Εμείς όπου μπορούμε βοηθάμε. Το κάναμε με τις μαθητικές Ολυμπιάδες όπου μόλις μάθαμε ότι θα καταργηθούν πήραμε την πρωτοβουλία να ενισχύσουμε τη συμμετοχή των παιδιών. Είναι τρομερό να είχε καταργηθεί η συμμετοχή τους ενώ την ίδια στιγμή τα παιδιά αυτά επιστρέφουν πίσω με μετάλλια. Εμείς ενισχύουμε την αριστεία.
