Έλενα Ζαρδέλη
(Μηχ. Μηχανικός/MSc Βιώσιμα ενεργειακά συστήματα)
Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα κατασκευαστικά έργα στην πρόσφατη ιστορία της χώρας μας. Το 2006, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος ανακοίνωσε τα σχέδιά του για τη χρηματοδότηση της δημιουργίας του ΚΠΙΣΝ, το οποίο περιλαμβάνει την κατασκευή και τον πλήρη εξοπλισμό νέων κτιριακών εγκαταστάσεων για την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (22.000 μ²) και την Εθνική Λυρική Σκηνή (28.000 μ²), καθώς και τη δημιουργία του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος (170.000 μ²).
Η σύλληψη, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του έργου επικεντρώνονται σε έναν βασικό στόχο: το ΚΠΙΣΝ να αποτελέσει έναν ανοιχτό και φιλόξενο χώρο, με κοινωνική δυναμική που θα δημιουργήσει θετικά οφέλη για το κοινωνικό σύνολο, την οικονομία, τα πολιτιστικά και εκπαιδευτικά ερεθίσματα στη χώρα μας, έχοντας, ταυτόχρονα, ως γνώμονα το περιβάλλον, την προστασία και την ανάπτυξή του.
Η ιδέα για το ΚΠΙΣΝ άρχισε να διαμορφώνεται το 1998, η κατασκευή του ξεκίνησε το Φθινόπωρο του 2012 και ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2016.
Με θέα προς το παραλιακό μέτωπο της Αθήνας, 4,5 χμ νότια του κέντρου της πόλης, σχεδιασμένο ώστε να έχει τις ελάχιστες δυνατές επιπτώσεις στο περιβάλλον, το ΚΠΙΣΝ επιδιώκει να γίνει φάρος περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και καινοτομίας. Η αρχιτεκτονική μελέτη φέρει την υπογραφή του διεθνούς φήμης αρχιτέκτονα Renzo Piano ενώ , η διεθνώς αναγνωρισμένη εταιρία τεχνικών συμβούλων Arup ανέλαβε τη μελέτη των Ηλεκτρομηχανολογικών (Η/Μ) Εγκαταστάσεων.
Για να δούμε λοιπόν τα βασικά χαρακτηριστικά που συνέβαλαν στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα του έργου.
Τα μέτρα που εφαρμόστηκαν αποσκοπώντας στην ενεργειακά αποδοτική εξυπηρέτηση αυτού του συγκροτήματος πολιτισμού, παιδείας και ψυχαγωγίας περιλαμβάνουν:
- Εφαρμογή παθητικών τεχνικών και βιοκλιματικού σχεδιασμού με σκοπό τη μείωση των ενεργειακών αναγκών των εγκαταστάσεων
- Εγκατάσταση ενεργειακά αποδοτικών συστημάτων και υλικών
- Εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές
Οι πρωτοβουλίες για την ενεργειακή αποδοτικότητα στις εγκαταστάσεις των κτιρίων και τους χώρους του ΚΠΙΣΝ θα οδηγήσουν στον περιορισμό των ετήσιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 2,750 τόνους και, παράλληλα, στη μείωση των λειτουργικών δαπανών κατά €600.000 ετησίως. Οι πρωτοβουλίες αυτές περιλαμβάνουν ένα φωτοβολταϊκό (ενεργειακό) στέγαστρο 10.000 τ.μ., καθώς και τελευταίας τεχνολογίας θερμομόνωση.
To Ενεργειακό Στέγαστρο:
Το στέγαστρο δεσπόζει πάνω από το κτίριο της Λυρικής Σκηνής και εκτείνεται πέρα από την περίμετρό του. Αποτελεί καινοτόμο κατασκευαστικό και μηχανικό επίτευγμα, στηρίζεται σε 30 λεπτούς μεταλλικούς στύλους και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα ενεργειακά στέγαστρα στην Ευρώπη. Καλύπτει σημαντικό μέρος των καθημερινών ενεργειακών απαιτήσεων των κτηρίων. Περίπου 2 GWh ανά έτος η ηλεκτρική ενέργεια που παράγει, συμβάλλοντας στο στόχο των μηδενικών εκπομπών CO2.
Επιπροσθέτως, οι βέλτιστες πρακτικές στη χρήση του νερού εξασφαλίζουν τη χρήση αποκλειστικά μη πόσιμου νερού για την άρδευση των 210.000 τ.μ. του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος. Ήδη, το Πάρκο έχει ενισχύσει την τοπική βιοποικιλότητα και το οικοσύστημα με πολλαπλούς τρόπους. Για παράδειγμα:
- 450 δέντρα και 280.000 θάμνοι μεσογειακών ειδών διαμορφώνουν ένα βιώσιμο οικοσύστημα
- Τα φυτεμένα δώματα καλύπτουν 17.000 τ.μ. της έκτασης του Πάρκου
- Αποτέλεσμα των πρωτοβουλιών αυτών είναι η επιστροφή πλήθους πτηνών και εντόμων στην περιοχή της Καλλιθέας για πρώτη φορά έπειτα από αρκετά χρόνια.
Μέσω των περιβαλλοντικά καινοτόμων σχεδίων και πρακτικών, το έργο έλαβε την πλατινένια πιστοποίηση LEED ως Πράσινο Κτήριο, την υψηλότερη δυνατή διάκριση για περιβαλλοντικά και βιώσιμα κτήρια. Αποτελεί την πρώτη διάκριση αυτού του είδους στην Ελλάδα, καθώς και την πρώτη για έργο τέτοιας κλίμακας στην Ευρώπη. Η αξιολόγηση LEED είναι σύστημα πιστοποίησης κτιριακών εγκαταστάσεων που αναπτύχθηκε από το Αμερικανικό Συμβούλιο για «Πράσινες» Κτιριακές Εγκαταστάσεις (U.S. Green Building Council – USGBC). Το σύστημα παρέχει πιστοποίηση ότι ένα κτίριο έχει σχεδιαστεί και κατασκευαστεί με βάση τις αρχές της αειφόρου δόμησης, με περιβαλλοντικά καινοτόμες πρακτικές αποσκοπώντας στην εξοικονόμηση ενέργειας, την ορθολογική χρήση του νερού, τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, τη βελτίωση της ποιότητας του εσωτερικού περιβάλλοντος, την ορθολογική διαχείριση των πόρων και την αντιμετώπιση των επιπτώσεών τους.
Προκειµένου να ικανοποιηθούν οι ανάγκες του σήµερα, χωρίς ταυτόχρονα να υπονοµεύεται η δυνατότητα για τις µεταγενέστερες γενιές να παρέχουν κάλυψη των δικών τους αναγκών, κρίνεται απαραίτητο να εστιάσουμε στην οικονοµική ανάπτυξη και την περιβαλλοντική προστασία.
Αυτό το εντυπωσιακό οικολογικό και αρχιτεκτονικό επίτευγμα αποτελεί ένα ‘’οικολογικό τοπόσημο’’,όπως έχει χαρακτηριστεί απο τον ίδιο τον δημιουργό του.
«Φυσικοί πόροι, εξοικονόμηση ενέργειας, να παρατηρήσουμε τον αέρα, να πιάσουμε τον ήλιο. Όλα αυτά τα στοιχεία βρίσκονται στο DNA του ΚΠΙΣΝ στην Αθήνα από την αρχή του έργου» δήλωσε ο αρχιτέκτονας του έργου, Renzo Piano.
Aποστολή του έργου είναι να γίνει ένας τόπος για τους ανθρώπους, τις τέχνες και το περιβάλλον…
