Λίγο-πολύ έχει συμβεί σε όλους μας. Ενα ταξίδι που δεν τολμήσαμε γιατί το θεωρήσαμε υπερβολή, ένα γλυκό που δεν αγγίξαμε επειδή κάποιος μάς είπε ότι παχύναμε. Οι ενοχές της εργαζόμενης μητέρας, του πατέρα του Σαββατοκύριακου, του παιδιού που δεν φροντίζει αρκετά τους ηλικιωμένους γονείς του. Από τα πιο μικρά ως τα πιο μεγάλα υπάρχει πάντοτε χώρος να φωλιάσει κάπου μέσα μας η ενοχή. Πώς την ξεπερνάμε;
Οι ενοχές είναι ένα πολύτιμο συναίσθημα που μας βοηθά να διατηρήσουμε τον έλεγχο και να ρυθμίσουμε τη συμπεριφορά μας. Σε έναν βαθμό είναι επιθυμητές γιατί μας υπενθυμίζουν τις υποχρεώσεις μας. Είναι χρήσιμες όταν έχουν να κάνουν με τον προσδιορισμό μας, με το ποιοι είμαστε (με την ακεραιότητά μας, με την τιμιότητά μας). Οταν όμως έχουν να κάνουν με τις επιλογές μας, είναι ένα βαρύ φορτίο από το οποίο πρέπει να απαλλαγούμε.
Το προφίλ του ενοχικού
Eνοχικός είναι ο άνθρωπος που διστάζει να θέσει όρια φοβούμενος ότι έτσι θα χάσει την αποδοχή των άλλων. Παραμελεί τις ανάγκες του αφού βάζει το «πρέπει» πάνω από το «θέλω». Μοιάζει να αγνοεί ότι το «Ναι» δεν αποτελεί μονόδρομο και ότι υπάρχει και η επιλογή του «Οχι». Εχει μια προθυμία να αναλάβει ακόμα και ευθύνες που δεν του αναλογούν. Τα ενοχικά συναισθήματα δυσχεραίνουν τη ζωή του και του αφαιρούν τη χαρά. Εχει τιμωρητική στάση απέναντι στον εαυτό του και αυτολογοκρίνεται αυστηρά αν νιώσει ότι δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των άλλων αφού επιζητεί απεγνωσμένα την επιδοκιμασία τους. Είναι πάντα διαθέσιμος σε φίλους που τον χρειάζονται (people-pleasing) και κάνει μεγάλες εκπτώσεις στις απόψεις του προκειμένου να μην προκαλέσει αισθήματα δυσαρέσκειας σε αυτούς που τον ενδιαφέρουν.
Ολος ο χρόνος του περιστρέφεται γύρω από το να φροντίζει τους άλλους και αναλαμβάνει περισσότερες δεσμεύσεις από αυτές που μπορεί να αντέξει. Το «όχι» του είναι σπάνιο και είναι συνυφασμένο με την ενοχή, πράγμα που τον καθιστά έρμαιο των επιθυμιών των άλλων. Εμπλέκεται σε σχέσεις αυτοθυσίας και παραιτείται από οποιαδήποτε διεκδικητική συμπεριφορά. Εχει ξεχάσει πως το να αγαπά τον εαυτό του είναι σημαντικότερο από το να είναι πάντοτε προσβάσιμος στους άλλους. Λειτουργεί κάτω από το πρίσμα των ενοχών – ασυνείδητα συνήθως –, οι οποίες και καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τη διάθεσή του.
Πώς μπορούμε να οριοθετήσουμε τον εαυτό μας και να πούμε το πολυπόθητο «όχι»;
- Θέτω προτεραιότητες και βάζω φρένο στο πόσο θα προσφέρω (είμαι διαθέσιμος από τις 3 ως τις 5). Αναλογίζομαι πώς μεταφράζεται το «ναι» μου και τι επιπτώσεις θα έχει στη ζωή μου.
- Κάθε φορά που βρίσκομαι σε δίλημμα και δεν ξέρω αν θα πρέπει να απαντήσω καταφατικά ή αρνητικά, κάνω στον εαυτό μου τις εξής ερωτήσεις: Πόσο θα αυξήσει τα επίπεδα του άγχους μου αυτή η προθυμία μου; Τι θα πρέπει να θυσιάσω; Τι κόστος θα έχει για εμένα;
- Είμαι πειστικός στο «όχι» μου αλλά και ενσυναισθητικός. (Αυτή την περίοδο έχω αναλάβει υπερβολικά πολλές δεσμεύσεις και θα ήμουν ασυνεπής αν αναλάμβανα μία ακόμα.)
- Αποτυπώνω με λόγια τα συναισθήματά μου αφού αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος να αποφύγω τη φθορά. Αυτό προϋποθέτει να είμαι προετοιμασμένος να πάρω το ρίσκο ότι αυτό που θα πω μπορεί να μην αρέσει και να γίνω δυσάρεστος. Θα έχω όμως επικοινωνήσει την αλήθεια μου.
Είναι θέμα ισορροπίας
Η εποχή που διανύουμε επιτάσσει να είμαστε σε διαρκή εγρήγορση, να είμαστε μόνιμωσ ικανοί να αντεπεξέλθουμε στις προκλήσεις. Χρειάζεται όμως να αποδεχθούμε και να αγαπήσουμε τον εαυτό μας με τα τρωτά του σημεία και να καλλιεργήσουμε τον αυτοσεβασμό μας. Ετσι θα ελαχιστοποιήσουμε και τις ενοχές.
It’s all about balance!
Ειρήνη Ορφανού, συμβουλευτική ψυχολόγος MSc
Πηγή: vita.gr / antikleidi.com
