Σιδηρά Ι. Αναστασίου (Ειδικευόμενου ιατρού Παθολογίας/401 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών)
Έχει τύχει σίγουρα σε πολλούς από εμάς, vα νοιώσουμε κάψιμο στο στήθος που συχνά ανεβαίνει ως το λαιμό, μετά από την κατανάλωση κάποιων φαγητών ή μετά από ένα μεγάλο γεύμα. Ως Γαστροοισοφαγική Παλινδρομική Νόσος (ΓΟΠΝ) ορίζεται η παλινδρόμηση γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο, που μπορεί να φτάσει ως τον φάρυγγα και τις αναπνευστικές οδούς και προκαλεί συμπτώματα ή βλεννογονικές βλάβες που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Η ΓΟΠΝ αποτελεί ένα από τα συχνότερα καθημερινά γαστρεντερολογικά προβλήματα. Σύμφωνα με μελέτες το 25% του γενικού πληθυσμού παγκοσμίως εμφανίζουν οπισθοστερνικό καύσο καθημερινά, ενώ το 43% εμφανίζουν το ίδιο σύμπτωμα μια-δυο φορές την εβδομάδα.Επιπλέον, 15-30% του γενικού πληθυσμού έχουν χρόνια τυπικά συμπτώματα η νόσος δε είναι συχνότερη στις δυτικές κοινωνίες.
Πώς προκαλείται
Όταν τρώμε, η τροφή ταξιδεύει από το στόμα στο στομάχι μέσω ενός σωλήνα, ο οποίος ονομάζεται οισοφάγος. Στο χαμηλότερο τμήμα του οισοφάγου υπάρχει μια βαλβίδα (ο Κατώτερος Οισοφαγικός Σφιγκτήρας) που ανοίγει όταν τρώμε και κλείνει έπειτα έτσι ώστε το οξύ που παράγει το στομάχι να μην γυρίσει πίσω στον οισοφάγο. Όταν η βαλβίδα δεν δουλεύει καλά, ή όταν δεν είναι στην σωστή της θέση γιατί το στομάχι έχει εισχωρήσει στο θώρακα (διαφραγματοκήλη) το οξύ (αλλά και άλλες ουσίες όπως η χολή) ανεβαίνουν και ερεθίζουν τον οισοφάγο και προκαλούν συμπτώματα όπως κάψιμο ή πόνο.Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση εμφανίζεται όταν ο Κατώτερος Οισοφαγικός Σφιγκτήρας δεν λειτουργεί σωστά επιτρέποντας στα οξέα να κυλήσουν προς τα πίσω και να κάψουν το κατώτερο τμήμα του οισοφάγου. Αυτό ερεθίζει τον οισοφάγο, προκαλώντας καούρες και ενδεχομένως βλάβη στον οισοφάγο
Κάποιοι άνθρωποι γεννιούνται με αδύνατο Κατώτερο Οισοφαγικό Σφιγκτήρα. Σε άλλους, εντούτοις, λιπαρές και πικάντικες τροφές,τα μεγάλα γεύματα, κάποια είδη φαρμάκων, εφαρμοστά ρούχα, κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ, πολύ έντονη άσκηση ή απότομες αλλαγές στη στάση του σώματος (απότομο σκύψιμο ή ξάπλωμα) μπορεί να προκαλέσουν ατονία του Κατώτερου Οισοφαγικού Σφιγκτήρα, δημιουργώντας έτσι παλινδρόμηση των οξέων.Επίσης ,η νόσος είναι συχνή σε άτομα παχύσαρκα.
Αυτές οι ανωμαλίες οδηγούν σε ένα φάσμα παθήσεων που κυμαίνονται από συμπτώματα μόνο όπως «καούρα» – οπισθοστερνικός καύσος, άλγος κλπ…, έως και βλάβη του ιστού του οισοφάγου με ή χωρίς απώτερες επιπλοκές, συμπεριλαμβανομένης της κακοήθειας ή νόσου των αεραγωγών.
Συμπτώματα
.Οι «καούρες» συνήθως δεν αποτελούν σημαντικό πρόβλημα για την υγεία μας.
Παρ’ όλο που η λέξη «καούρα» συχνά χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια ποικιλία προβλημάτων του πεπτικού συστήματος, στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τους ιατρικούς όρους είναι ένα σύμπτωμα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.Περιγράφεται σαν ένα οξύ αίσθημα καψίματος στην περιοχή μεταξύ των πλευρών ή ακριβώς κάτω από τον αυχένα.Πολλοί ενήλικες εμφανίζουν αυτό το δυσάρεστο συναίσθημα τουλάχιστον μία φορά τον μήνα. Όμως, αν εμφανίζουν πιο συχνά από 2-3 φορές την εβδομάδα, μπορεί να πάσχουνε από (ΓΟΠΝ) και είναι απαραίτητο να δούνε τον γαστρεντερολόγο.
Επίσης,ο οπισθοστερνικός καύσος είναι χαρακτηριστικό της νόσου
Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι εμετοί, δυσκολία στην κατάποση και χρόνιος βήχας ή άσθμα.
Επιπλοκές
Συχνότερη επιπλοκή της νόσου είναι η οισοφαγίτιδα που σε περίπου 5% των ασθενών με χρόνιες καούρες οδηγεί σε οισοφάγο Barrett’s. Από αυτούς 0.5% ανά έτος θα εμφανίσει καρκίνο οισοφάγου.
Διάγνωση
Η διάγνωση τίθεται μετά από επίσκεψη στο γαστρεντερολόγο ο οποίος στα πλαίσια της εξέτασης μέσα απο την ενδοσκόπηση θα πάρει τ απεικονιστικά ευρήματα που είναι χαρακτηριστικά της νόσου όπως:
- Βλεννογονική βλάβη κατά την ενδοσκόπηση σε ασθενή με τυπικά συμπτώματα.
- Οισοφάγος Barrett τεκμηριωμένος με βιοψία,
- Πεπτική στένωση με επιβεβαιωμένη απουσία κακοήθειας, ή
- Σε απουσία ενδοσκοπικής επιβεβαίωσης: Θετική pH – μέτρια.
Θεραπεία
- Αλλαγές στον τρόπο ζωής: σε πολλές περιπτώσεις, η αλλαγή της διατροφής και η τακτική λήψη αντιόξινων φαρμάκων μπορεί να μειώσει την συχνότητα και την ένταση των συμπτωμάτων. Η απώλεια βάρους, η μείωση του καπνίσματος και της κατανάλωσης του αλκοόλ και οι αλλαγές στον τρόπο διατροφής και ύπνου μπορούν, επίσης, να βοηθήσουν.
- Φαρμακευτική αγωγή: Εάν τα συμπτώματα επιμένουν μετά από αυτές τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, τότε ενδεχομένως θα χρειαστεί να ακολουθηθεί κάποια φαρμακευτική αγωγή. Η λήψη αντιόξινων εξουδετερώνει τα οξέα του στομάχου και η συστηματική λήψη φαρμάκων μειώνει την ποσότητα των οξέων, που παράγονται στο στομάχι. Και οι δυο τρόποι μπορεί να είναι αποτελεσματικοί για την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Οι ασθενείς μόλις διακόψουν την αγωγή τους υποτροπιάζουν, δηλαδή ξεκινάει πάλι το κάψιμο ή ο πόνος.Τελευταίες μελέτες δείχνουν πως η χρόνια λήψη αυτών των φαρμάκων δεν είναι τόσο ασφαλής καθώς μπορεί να προκαλέσει οστεοπόρωση ,άνοια και μικροβιακές λοιμώξεις.Από την άλλη πλευρά, η φαρμακευτική αγωγή αντιμετωπίζει μεν τα συμπτώματα και επουλώνει την οισοφαγίτιδα, δεν θεραπεύει όμως αιτιολογικώς κανέναν από τους επιμέρους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς της νόσου. Η φυσική ιστορία της νόσου δείχνει ότι ενώ το 48% των παλινδρομικών ασθενών που ζητούν ιατρική συμβουλή παρουσιάζει νόσο με επιμένουσα- αυτοπεριοριζόμενη που δεν απαιτεί μακροχρόνια θεραπεία. Ένα άλλο 30% παρουσιάζει επιμένουσα αλλά μη επιδεινούμενη νόσο, με διαλείπουσα κλινική εκδήλωση που χρήζει διαλείπουσας συντηρητικής-αντιόξινης αγωγής. Το υπόλοιπο 22% των ασθενών χαρακτηρίζεται από επιμένοντα και επιδεινούμενα συμπτώματα, που επιβάλουν συνεχή και εντονότερη θεραπευτική παρέμβαση. Αυτή η ομάδα των ασθενών περιλαμβάνει τους υποψηφίους για χειρουργική θεραπεία..
- Χειρουργική αντιμετώπιση: Ασθενείς, οι οποίοι δεν ανταποκρίνονται καλά στην συντηρητική (αλλαγές του τρόπου ζωής) ή στην φαρμακευτική αγωγή, ή οι οποίοι χρειάζονται συνεχώς φάρμακα για να αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα, θα πρέπει να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση.Για το λόγο αυτό και ιδίως σε νέους ασθενείς ή σε ασθενείς με οισοφάγο Barrett’s προτείνεται η αποκατάσταση του μηχανικού προβλήματος που προκαλεί την παλινδρόμηση.Η χειρουργική θεραπεία είναι αποτελεσματική εναλλακτική λύση σε σχέση με την συντηρητική αγωγή, και θα πρέπει να επιχειρείται σε επιλεγμένους ασθενείς από κατάλληλα ειδικευμένους χειρούργους. Η αποκατάσταση μπορεί να γίνει είτε χειρουργικά (λαπαροσκοπική αποκατάσταση κατά Nissen και θολοπλαστική) είτε ενδοσκοπικά.
Η ΓΟΠΝ είναι μια συχνή καθημερινή νοσολογική οντότητα από τα συμπτώματα της οποίας υποφέρει μεγάλο μέρος του πληθυσμού..Σωστές συνθήκες υγειινής όπως αποφυγή άμεσης κατάκλυσης μετά απά ένα γεύμα σε συνδυασμό με κατάλληλη αγωγή περιορίζουν τα συμπτώματα.Σε κάθε περίπτωση ο γαστρεντερολόγος είναι αυτός που μπορεί να διαχειριστεί και να κατευθύνει τον ασθενή για την παρακολούθηση κι υποχώρηση των συμπτωμάτων
