Έρχεται η γιορτή των Χριστουγέννων και ανασύρουμε από τις αναμνήσεις μας και από τομ έρος που τοποθετούμε τις προσδοκίες μας, όμορφα χριστουγεννιάτικα οικογενειακά τραπέζια, χαρούμενους ανθρώπους να κάθονται γύρω τους, να έχουν ευχάριστη διάθεση και να συνδέονται μεταξύ τους με την ανταλλαγή δώρων ως ένδειξη αγάπης και γνήσιου ενδιαφέροντος.
Για κάθε μία όμως τέτοια ανάμνηση, υπάρχει μια άλλη κρυμμένη στα βαθύτερα στρώματα συνείδησης που αναφέρεται σε άλλα συνήθως επώδυνα συναισθήματα που μπορεί να πυροδοτήσουν οι γιορτές. Συναισθήματα που δεν ταιριάζουν με το «αποδεκτό» Πνεύμα Χριστουγέννων.
Αρκεί να σκεφτούμε πως για κάθε άτομο που ανεβάζει την ένταση στα χριστουγεννιάτικα τραγούδια, υπάρχει ένα άλλο που κλείνει αμέσως το ραδιόφωνο. Για κάθε άτομο που ετοιμάζει ένα εορταστικό τραπέζι, υπάρχει ένα άλλο που μετράει άδειες καρέκλες. Για κάθε άτομο που περιμένει εν αγωνιωδώς τις γιορτές υπάρχει κάποιο άλλο που τρομάζει στην ιδέα της υποχρεωτικής Χριστουγεννιάτικης χαράς. Για αυτόν τον δεύτερο τύπο ανθρώπου, οι διακοπές δεν είναι ούτε υπέροχες ούτε μαγικές, αλλά μια αναπόφευκτη αναμέτρηση με όλα τα αρνητικά συναισθήματα που έχουν συσσωρευτεί μέσα του και η γιορτή Των Χριστουγέννων μπορεί να λειτουργήσει ως πολύ αρνητικός καταλύτης.
Ένα σημαντικό στοιχείο των εορτών που ενισχύει τα επώδυνα συναισθήματα σχετίζεται με την εμπορικά υποκινούμενη επιμονή για ένα αίσθημα χαράς και ευτυχία, που στηρίζεται ή ενισχύεται από την χρήση, ή καλύτερα την κατάχρηση, των υλικών αγαθών. Στην πράξη αυτή η επιμονή έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Η αναγκαστική ευτυχία μας κάνει να νιώθουμε λυπημένοι, αναστατωμένοι και μόνοι, επειδή προσποιούμαστε συναισθήματά τα οποία δε νιώθουμε. Το να βάλουμε ένα ψεύτικο προσωπείο για να εντυπωσιάσουμε τους άλλους είναι τους αποδείξουμε πόσο καλοί είμαστε, μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε εντελώς ψεύτικοι. Η απομάκρυνση από τον πραγματικό μας εαυτό, συμπεριλαμβανομένων των συναισθημάτων μας, μας οδηγεί στην απόρριψη της πραγματικότητας, γεγονός που σχετίζεται με καταθλιπτική διάθεση.
Στο πλαίσιο των προσδοκιών που δημιουργεί η εμπορευματοποιημένη προσέγγιση Των Χριστουγέννων, αντί να μας εμπνέει να είμαστε ευγνώμονες για αυτά που έχουμε, μας υπενθυμίζει τι μας λείπει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ενίσχυσης του αισθήματος της ανεπάρκειας είναι οι Χριστουγεννιάτικες ταινίες, οι οποίες οδηγούν τους θεατές να συνειδητοποιήσουν τη δυσλειτουργία της οικογένειάς τους και την οικονομική απόκλιση σε σχέση με το ιδεατό που παρουσιάζεται.
Ένας δεύτερος, εξίσου σημαντικός παράγοντας που μπορεί να πυροδοτήσει τη χριστουγεννιάτικη μελαγχολία, είναι η αίσθηση μοναξιάς με την οποία έρχονται αντιμέτωποι άνθρωποι που ζούνε μόνοι τους, δεν έχουν ένα υποστηρικτικό δίκτυο ή βιώνουν έναν χωρισμό ή την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου. Αυτή η σχεδόν υποχρεωτική λοιπόν χαρά, έρχεται σε αντιδιαστολή με τα αισθήματα ενός ανθρώπου που είναι θλιμμένος και θέλει να ζήσει το πένθος του.
Μία άλλη προσέγγιση της προέλευσης της καταθλιπτικής διάθεσης των Χριστουγέννων, δίνει λιγότερη έμφαση στα ίδια τα Χριστούγεννα και περισσότερο στην εποχή του χρόνου. Η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή, που συνήθως αναφέρεται ως εποχιακή κατάθλιψη,τείνει να εμφανίζεται κατά τους φθινοπωρινούς μήνες και συχνά διαρκεί μέχρι την άνοιξη.
Το χειμώνα, τα μειωμένα επίπεδα ηλιακής ακτινοβολίας διαταράσσουν τον κιρκάδιο ρυθμό και μειώνουν τα επίπεδα σεροτονίνης του ατόμου, οδηγώντας σε αύξηση της κυκλοθυμίας που συχνά φτάνει σε κρεσέντο γύρω από τις τόσο απαιτητικές διακοπές.
Τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει να χρησιμοποιείται ο όρος Christmas blues για να περιγράψει αυτό το αίσθημα μελαγχολίας και καταθλιπτικής διάθεσης που εμφανίζεται την εποχή των Χριστουγέννων. Επειδή η κατανόηση και η προσέγγιση της κοινωνίας μας για τις ψυχικές ασθένειες αλλάζει με πολύ γρήγορους ρυθμούς, είναι δύσκολο να πούμε πόσο καιρό υπάρχει το Christmas Blues ως αποδεκτός όρος .
Μία από τις πρώτες αναφορές αυτού του όρου συγκεκριμένα είναι σε ένα άρθρο των New York Times του 1985 με τον τίτλο,
“Αντιμετώπιση της κατάθλιψης κατά τη διάρκεια των διακοπών”. Προφανώς δεν έχουμε να κάνουμε με “επίσημη” ψυχιατρική διαταραχή, όμως σύμφωνα με τις πρόσφατες έρευνες, τα Christmas Blues επηρεάζουν ολοένα και περισσότερους ανθρώπους. Σε πρόσφατη έρευνα στο περιοδικό Psychiatric Times, το 67% των ατόμων που είχαν διαγνωστεί με κατάθλιψη ανέφεραν πιο έντονα συμπτώματα την περίοδο των Χριστουγεννιάτικων διακοπών. Αν και το Christmas Blues επηρεάζει ορισμένα άτομα περισσότερο από άλλα, σχεδόν όλοι βιώνουν τουλάχιστον κάποιο βαθμό αρνητικών συναισθημάτων κατά τη διάρκεια των διακοπών, είτε προκαλούνται από πράγματα όπως το άγχος της προετοιμασίας περίτεχνων συγκεντρώσεων είτε από την απογοήτευση και την ματαίωση που βιώνουν σε σχέση με τις προσδοκίες που είχαν.
Και αφού τέθηκε το πλαίσιο μορφής και εκδήλωσης της μελαγχολίας των Χριστουγέννων, τι μπορούμε να κάνουμε για να νιώσουμε καλύτερα;
Στην αντιμετώπιση μιας κατάστασης που πυροδοτεί αρνητικά συναισθήματα, ακρογωνιαίο λίθο στη μείωση της έντασης αποτελεί η διατήρηση ρουτίνας. Τι κι εάν το πνεύμα Των Χριστουγέννων επιβάλλει την αλλαγή προγράμματος! Η διατήρηση της ρουτίνας δημιουργεί ένα αίσθημα ασφάλειας και σιγουριάς σε μια κατάσταση τόσο απαιτητική σε επίπεδο ψυχολογικής ενέργειας. Όταν μάλιστα η ρουτίνα αυτή περιλαμβάνει πράξεις αυτοφροντίδας όπως η γυμναστική, δημιουργούνται σταθερές βάσεις ψυχικής ενδυνάμωσης και τίθεται το θεμέλιο για εστίαση στο παρόν.
Η εστίαση στο παρόν βοηθά να διαλύσουμε τα φαντάσματα του παρελθόντος και να αποφύγουμε το αίσθημα της απουσίας ελέγχου που σχετίζεται με το μέλλον. Το μέρος στο οποίο είναι πιο δύσκολο να είσαι δυστυχισμένος είναι συχνά η παρούσα στιγμή. Τι είναι στην πραγματικότητα εντάξει αυτή τη στιγμή; Τι, ακριβώς, μπορείς να δεις, να μυρίσεις, να ακούσεις ή να γευτείς που είναι ωραίο; Είσαι σε ένα ωραίο δωμάτιο, με ωραία μουσική και ωραίο φαγητό; Αυτά δεν είναι πράγματα για τα οποία πρέπει να χαίρεσαι; Αυτή είναι ουσιαστικά η ενσυνειδητότητα, μια πρακτική επίγνωσης των αμέσων σκέψεων και συναισθημάτων που πολλοί θεραπευτές χρησιμοποιούν στο πλαίσιο θεραπείας λόγω της αποτελεσματικότητάς της στη βελτίωση της ψυχικής ευεξίας του ατόμου.
Το κυριότερο όμως όλων στη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων είναι να είμαστε ειλικρινής με τον εαυτό μας και το πως νιώθουμε. Με το να αρνούμαστε πως νιώθουμε,εγκλωβιζόμαστε στη κατάσταση αυτή και φυσικά δεν μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε.
Αποδεχόμαστε τα συναισθήματα μας, όχι για να μείνουμε στάσιμοι σ΄ αυτά αλλά γιατί αν και παράδοξο, μπορούμε να αλλάξουμε αφότου πρώτα αποδεχθούμε τον εαυτό μας ακριβώς όπως είναι με τα συναισθήματα του. Σε έναν κόσμο που ο καθένας μπορεί να είναι αυτό που θέλει, εσύ αποφάσισε να είσαι ο εαυτός σου!
