Κείμενο: Τσιάρα Αφροδίτη *
Φωτογραφίες: Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Κοζάνης
Αξιοσημείωτη η παράσταση του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Κοζάνης Η Φάρμα των Ζώων.
«Διαβάζει» δημιουργικά το έργο συνδυάζοντας στοιχεία από το περιπατητικό και site specific θέατρο, αξιοποιεί τον χώρο και τα σώματα δημιουργώντας μια αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στους ηθοποιούς και τους θεατές. Ο σκηνοθέτης, Μάριος Κακουλλής και οι υπόλοιποι συντελεστές δεν φοβήθηκαν τον πειραματισμό. Έπαιξαν και κέρδισαν.
«Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά μερικά ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα»
Η Φάρμα των Ζώων του Τζώρτζ Όργουελ είναι ένα βιβλίο που λίγο πολύ όλοι γνωρίζουν την υπόθεσή του, ακόμα και αν δεν το έχουν διαβάσει. Το βιβλίο δημοσιεύτηκε το 1945 και έχει ως κεντρικό θέμα τη μετάβαση από την πρόσκαιρη ουτοπική ισότητα σε μια πολιτική κατάσταση ανελευθερίας, διαφθοράς και χειραγώγησης. Κύρια αιτία: η αδράνεια των καταπιεσμένων και η τυφλή υπακοή απέναντι σε πρόσωπα εξουσίας. Στο έργο λέξεις όπως ισότητα, χρησιμοποιούνται για χειραγώγηση, έτσι η αρχική φράση: «Όλα τα ζώα είναι ίσα» αλλάζει στη συνέχεια του έργου σε: «Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά μερικά ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα», χωρίς οι καταπιεσμένοι να μπορούν να διακρίνουν το νόημα μετά το αλλά. Η Φάρμα των Ζώων είναι μια πολιτική αλληγορία για κάθε μορφή ανθρώπινης κοινωνίας στην οποία απουσιάζει η ατομική κριτική σκέψη.
Η παράσταση ξεκινάει στον εξωτερικό χώρο του εργοστασίου με ένα παιχνίδι, το οποίο χαλαρώνει, ανακατεύει και φέρνει κοντά τους θεατές. Η τυχαιότητα και ο αυθορμητισμός του παιχνιδιού βοήθησε τους θεατές να περάσουν από το επίπεδο του πραγματικού σε ένα μεταβατικό και προσωρινό στάδιο, αυτό της παράστασης στο εσωτερικό του εργοστασίου, βοηθώντας τους να βιώσουν τον χώρο διαφορετικά.
Μια νέα «ανάγνωση» του έργου που όμοια δεν έχει υπάρξει
Η σκηνοθεσία νοηματοδοτήθηκε από τον χώρο προσφέροντας μια νέα «ανάγνωση» του έργου που όμοια δεν έχει υπάρξει. Τσιγκέλια, φούρνοι, σκάλες, διάδρομοι, μηχανές αξιοποιήθηκαν δημιουργικά για την παράσταση συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον. Τα εργοστάσια υπήρχαν την εποχή που γράφτηκε Η Φάρμα των Ζώων, παράλληλα είναι η κυρία μορφή παραγωγής αγαθών στις μέρες μας και όπως όλα δείχνουν θα είναι και στο μέλλον. Η σκηνοθεσία και η σκηνογραφία συνομιλούν, αξιοποιώντας τα στοιχεία που προσφέρει ο χώρος του εργοστασίου, με τους θεατές να ακολουθούν σε κάθε χώρο του εργοστασίου ανάμεσα σε στιγμές στάσης. Οι θεατές λαμβάνουν μέρος στο εγχείρημα, γίνονται τα «ζώα» της φάρμας και έτσι βιώνουν την εμπειρία της εμβύθισης στην παράσταση. Ωραίο σκηνοθετικό εύρημα, στο τέλος της παράστασης, η ενεργοποίησή μιας ακόμα αίσθησης· η μυρωδιά του καπνού από το τσιγάρο υποδηλώνει την αυτοκαταστροφική τάση του ηγέτη και της πολιτικής του.
Η δραματουργική επεξεργασία της Δανάης-Αρσενίας Φιλίδου φέρνει το κείμενο στο σήμερα και δένει με τον χώρο του εργοστασίου. Οι αναφορές στην πράσινη ανάπτυξη επίκαιρες, αντηχούν την ενεργειακή μετάβαση που συντελείται στην περιοχή.
Η συλλογική εμπειρία συναντά την ατομική
H όλη συνθήκη της παράστασης βιώνεται με δύο τρόπους, εξωτερικά και εσωτερικά. Η ενσώματη εμπειρία της εναλλαγής κίνησης και παύσης βοηθά τους θεατές να βιώσουν τον χώρο και να αλληλεπιδράσουν τόσο μεταξύ τους όσο και με τους ηθοποιούς. Η συλλογική εμπειρία συναντά την ατομική υπενθυμίζοντας το κύριο θέμα του έργου: την έλλειψη ατομικής κριτικής σκέψης.
Οι ηθοποιοί Παναγιώτης Δαβιδόπουλος, Κωνσταντίνος Κοζικόπουλος, Σίμος Κωστάκογλου, Αγγελική Σιτρά, Ανθή Χριστοθανοπούλου και οι συμμετέχοντες/ουσες, χαρισματικοί και δουλεμένοι απέδωσαν επάξια τους ρόλους τους σε έναν δύσκολο χώρο. Τα κοστούμια εύστοχα, βιομηχανικές φόρμες, ταιριάζουν με το χώρο του εργοστασίου. Ξεχωρίζουν οι μάσκες, μια ευφάνταστη διάτρητη δημιουργία της ταλαντούχας Έλενας Στίγκα. Οι μάσκες συνδέουν το φανταστικό και το πραγματικό, με τους ηθοποιούς να περνούν από τη ζωική στην ανθρώπινη υπόσταση μέσα σε μια συνεχόμενη εναλλαγή χρόνου, τόπου, μορφής. Η φάρμα και το εργοστάσιο καταλήγουν άρρηκτα δεμένα. Τέλος, το μόνο σίγουρο είναι πως χωρίς τη συγκεκριμένη μουσική επένδυση από Ecati δεν θα μπορούσε η παράσταση να έχει αυτό το αξιόλογο αποτέλεσμα. Οι φωτισμοί της Εύης Παπαμάρκου έδεναν με τη μουσική και συνέβαλαν καίρια στη δημιουργία ατμόσφαιρας.
Η Φάρμα των Ζώων κατάφερε να διεγείρει την αναστοχαστική μας σκέψη
Η Φάρμα των Ζώων κατάφερε με την εναλλακτική και πρωτοποριακή της παρουσίαση να ευαισθητοποιήσει, να διεγείρει την αναστοχαστική μας σκέψη και να προβληματίσει. Η θεατρική σύμβαση έξω από τον συμβατικό θεατρικό χώρο αποκτά έναν πολιτικό χαρακτήρα, καθημερινό, γνώριμο για να μας αποδείξει τελικά ότι οι μεγάλες αλλαγές ξεκινούν εκεί, στις μικρές και ασήμαντες γωνιές που ζούμε.
Μερικές σκέψεις ακόμα… Η παράσταση θα μπορούσε να αξιοποιηθεί σε μια πρόταση διδακτικής, θέτοντας ως κύριους στόχους, την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και του ορθού λόγου ως απαραίτητα εφόδια για τη δημιουργία σκεπτόμενων πολιτών. Οι στόχοι αυτοί περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Σπουδών για το μάθημα της Ιστορίας, μαζί με την απομάκρυνση από τη στείρα αποστήθιση και την καλλιέργεια δεξιοτήτων που αφορούν την αιτιότητα, τη συνέχεια, την αλλαγή των ιστορικών γεγονότων.
Ταυτότητα παράστασης:
Σκηνοθεσία: Μάριος Κακουλλής
Δραματουργία – Βοηθός Σκηνοθέτη: Δανάη- Αρσενία Φιλίδου
Μουσική: Ecati
Φωτισμοί: Εύη Παπαμάρκου
Σχεδιασμός – Κατασκευή Μασκών: Έλενα Στίγκα
Επιμέλεια Κοστουμιών: Μάριος Κακουλλής, Δανάη- Αρσενία Φιλίδου
Φωτογραφίες – Trailer Παράστασης: Δημήτρης Βαβλιαράς
Σχεδιασμός Πανό: Αναστάσης Γεωργούλας
Αφίσα Παράστασης: Ιωάννης Χαριτίδης
Ηθοποιοί: Παναγιώτης Δαβιδόπουλος, Κωνσταντίνος Κοζικόπουλος, Σίμος Κωστάκογλου, Αγγελική Σιτρά, Ανθή Χριστοθανοπούλου
Συμμετέχουν: Παναγιώτης Αραμπατζής, Νάγια Βούρκα, Χρήστος Δουδούραγας, Σωφρόνης Ευθυμιάδης, Φώφη Ζαγορίτου, Βασιλική Κόκκου, Καλούδα Κουκουλιάρα, Κώστας Κουνάβας, Βάια Λαμπροπούλου, Δήμητρα Σωτηροπούλου
Στην παράσταση συμμετέχει η Φιλαρμονική του Δήμου Κοζάνης “Πανδώρα” (6&11/4) και το Σύνολο Εγχόρδων του Δημοτικού Ωδείου Κοζάνης (12&13/4).
*Η Τσιάρα Αφροδίτη είναι Φιλόλογος και τελειόφοιτη της σχολής Θεάτρου ΑΠΘ
