Δεν υπάρχει αμφιβολία, πως το κοζανίτικο ιδίωμα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κοζάνης. Παρότι η χρήση του φθίνει με το πέρασμα των χρόνων, εξακολουθεί να διατηρείται ζωντανό μέσα από τις λαϊκές εκδηλώσεις, με αποκορύφωμα την Κοζανίτικη Αποκριά. Οι Φανοί, με τα σκωπτικά τραγούδια και τους αυτοσχέδιους διαλόγους, αλλά και οι θεατρικές παραστάσεις που διοργανώνονται, συμβάλλουν στη διατήρησή του, μεταφέροντάς το στις νεότερες γενιές μέσα από τη δύναμη του προφορικού λόγου και του τοπικού λαϊκού πολιτισμού.
Συγκεκριμένα, ο ρόλος του θεάτρου στην Κοζανίτικη Αποκριά είναι καθοριστικός, καθώς λειτουργεί ως φορέας σάτιρας, κοινωνικού σχολιασμού και γλωσσικής παράδοσης. Μέσα από τις παραστάσεις, το κοινό συνδέεται με τις ρίζες και την ιδιαίτερη πολιτιστική ταυτότητα της περιοχής.
Ωστόσο, η επιβίωσή του δεν είναι δεδομένη. Σε μια εποχή όπου τα τοπικά ιδιώματα τείνουν να υποχωρήσουν μπροστά στην ομογενοποίηση της γλώσσας, ανακύπτει ένα κρίσιμο ερώτημα: πώς μπορούμε να προστατεύσουμε και να διαδώσουμε τη γλωσσική μας κληρονομιά; Η παρουσία του ιδιώματος στην Αποκριά είναι σημαντική, αλλά μόνο τότε δεν αρκεί.
Ίσως μια πιο συστηματική προσπάθεια, με έμφαση στο θέατρο, την καταγραφή, την έρευνα και την εκπαίδευση, θα μπορούσε να καθοδηγηθεί απο ανθρώπους που δημιουργούν αυτές τις θεατρικές εκδηλώσεις. Πολλοί από αυτούς αφιερώνουν χρόνια στην προετοιμασία και τη διατήρηση της παράδοσης, αποτελώντας όχι απλώς ερασιτέχνες ηθοποιούς, αλλά ζωντανούς φορείς της τοπικής κουλτούρας. Με την εμπειρία και τη γνώση τους, μπορούν να συμβουλέψουν, μεταφέροντας τόσο τη γλώσσα όσο και το πνεύμα της Κοζανίτικης Αποκριάς στις επόμενες γενιές.
Όμως, αυτό που θα πρέπει να μας προβληματίσει είναι πως η διατήρηςη του γλωσσικού ιδιώματος δεν μπορεί να βασίζεται μόνο στην αγάπη όσων το μιλούν. Αν θέλουμε να το διατηρήσουμε ζωντανό, πρέπει να αναζητήσουμε την σωστή πολιτιστική διαχείριση ώστε να αποτρέψουμε τον κίνδυνο να χαθεί.
