Γράφει ο Γρηγόριος Κων. Αδαμίδης
Δικηγόρος, Μ.Δ.Ε.
Την 26η Φεβρουαρίου 2020, ημέρα διεξαγωγής ημερίδας της Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας με αποκλειστικό θέμα τον νέο κορωνοϊό, ανακοινώθηκε επισήμως στην Ελλάδα για πρώτη φορά η ύπαρξη επιβεβαιωμένου φορέα. Έκτοτε μέχρι σήμερα βιώνουμε και στη Χώρα μας τη νέα πανδημία του κορωνοϊού του 2019, του επιστημονικά επονομαζομένου κορωνοϊού σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου τύπου 2 με τη διεθνή ονομασία SARS-COV-2 (Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2), που προκαλεί τη λεγομένη οξεία αναπνευστική νόσο (ασθένεια του κορωνοϊού 2019), που εν συντομία αποκαλείται διεθνώς COVID-19 (Corona virus disease 2019). Μάλιστα η πανδημία αυτή έχει ήδη κηρυχθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως «Έκτακτη Ανάγκη Δημόσιας Υγείας Διεθνούς Ενδιαφέροντος» ακριβώς λόγω των δυνητικών επιπτώσεων του ιού αυτού στην περίπτωση εξάπλωσής του σε κράτη με ασθενέστερα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης. Στο πλαίσιο αυτό τους τελευταίους περίπου εννέα μήνες βομβαρδιζόμαστε καθημερινώς και αδιαλείπτως από αριθμούς, πίσω από τους οποίους κρύβονται ανθρώπινες ζωές.
Κατά τη διάρκεια αυτήν έχει παρατηρηθεί ότι η αρχική αντίδρασή μας, ο αιφνιδιασμός και αγωνία μας, μετατρέπεται σταδιακά σε ψυχρότητα, ακριβώς εξ αιτίας της οποίας αντιμετωπίζουμε τους δυσθεώρητους και μακάβριους αριθμούς της πανδημίας ως κάτι λίγο-πολύ αναμενόμενο. Πάρα πολλοί καταλήγουν να τηρούν τα μέτρα προφύλαξης, αποκλειστικά και μόνον για να παραμείνουν οι ίδιοι ασφαλείς, αδιαφορώντας για τους συμπολίτες τους, λησμονώντας, όμως, ότι πίσω από τους απρόσωπους αυτούς αριθμούς υπάρχουν στην ουσία πραγματικοί άνθρωποι, που μέσα σε αυτήν τη ρευστή συγκυρία κάποιαν στιγμή μπορούν να «εναλλαχθούν» είτε με εμάς τους ιδίους είτε και με αγαπημένα μας πρόσωπα. Συνειδητοποιούμε, δηλαδή, ότι η ενσυναίσθησή μας για τον πόνο και την απώλεια των άλλων στην ουσία κατακρημνίζεται, όσο ο αριθμός των θυμάτων αυξάνεται. Και, ενώ αρχικά «παλεύουμε» μέσα μας να νοιαζόμαστε για τον συνάνθρωπο, αρχίζει, καθώς αυξάνονται τα νούμερα, να «ξεθωριάζει» αναλογικά και η συμπόνια μας.
Σε τούτο δε το πλαίσιο είναι δύσκολο για μερικούς άλλους να συμμορφώνονται στα διάφορα ενδεδειγμένα και προτεινόμενα μέτρα προφύλαξης και προστασίας έναντι του κορωνοϊού και δη επί μακρόν, ιδίως όταν, παρ’ ότι βιώνουν το προσωπικό κόστος των απαγορεύσεων και λοιπών μέτρων, δεν διαισθάνονται εν τέλει ένα άμεσο όφελος. Με άλλα λόγια, κάποιοι άνθρωποι μπροστά στην καθημερινή αύξηση των αριθμών των νοσούντων και θανόντων από κορωνοϊό δεν αποκομίζουν κάποιο συναισθηματικό αντίκτυπο παρά μόνον καλούνται να αντεπεξέλθουν στην αδυσώπητη τρικυμία, που συναποτελούν ο κορωνοϊός, η εντεινόμενη οικονομική κρίση, η εργασιακή ανασφάλεια, η βίαιη αλλαγή του τρόπου κοινωνικοποίησης και διάφορες άλλες πηγές άγχους. Αδιαμφισβήτητες είναι, λοιπόν, οι επιπτώσεις της ανησυχίας τόσο για την πανδημία του νέου κορωνοϊού όσο και για εκείνην των οικονομικών συνεπειών του, με αποτέλεσμα η μία τρόπον τινά να τροφοδοτεί την άλλην και ούτως να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.
Έτσι, για παράδειγμα, η υγειονομική κρίση συνεπάγεται κατά τη λογική πορεία των πραγμάτων την οικονομική δυσπραγία κάποιων επιχειρήσεων και την παύση λειτουργίας άλλων, ενώ οι πλέον άνεργοι συνάνθρωποί μας κατά την απεγνωσμένη προσπάθειά τους για επιβίωση ενδεχομένως δεν θα τηρήσουν τα γνωστά μέτρα προφύλαξης κατά της εξάπλωσης της νόσου. Και άπαντα ταύτα την ίδια στιγμή που η αβεβαιότητα για την πορεία του άρτι αφιχθέντος χειμώνα, για τις πιθανότητες αποτελεσματικότητας του επικειμένου και περιζήτητου εμβολίου, καθώς και η συχνά ανεπαρκής δραστικότητα των υφισταμένων ουσιών για τη θεραπεία του νέου ιού προκαλούν τέτοιες ανθρώπινες αντιδράσεις, όπως είναι η άρνηση, οι θεωρίες συνωμοσίας και πάντως η φαινομενική αποσόβηση του ενεστώτος προβλήματος, μόνον και μόνον για να επιτευχθεί η παροδική ψυχική ανακούφιση.
Εν τούτοις, η επίπλαστη αυτή ηρεμία διαταράσσεται, οσάκις κάποιος εγγύτερος, έστω και απλώς χωροταξικά, νοσεί. Και τότε διάφορες παρανοϊκής ποιότητας σκέψεις γεννώνται και το άγχος και ο τρόμος θολώνουν την κρίση. Ο έως προ ολίγου αγαπημένος Άλλος, είτε είναι συγγενής είτε φίλος είτε απλώς γνωστός, μετατρέπεται σε έναν ακόμη εν δυνάμει φορέα του ιού αυτού, που έχει ως κύρια χαρακτηριστικά την υψηλή μεταδοτικότητα και επιθετικότητα. Η απουσία σύνεσης και ψυχικής σταθερότητας, η οποία, σημειωτέον, συχνά υποδαυλίζεται και από κάποια Μ.Μ.Ε., μεταλλάσσουν τον ανθρώπινο φόβο σε καχυποψία, της οποίας, αν επιβεβαιωθεί, έπονται το μίσος και ο φθόνος για αυτόν τον Άλλον. Υπό αυτές τις συνθήκες κλυδωνίζονται η ψυχική συγκρότηση των ατόμων, η ανθεκτικότητα του κοινωνικού ιστού, οι ίδιες οι ανθρώπινες σχέσεις, τα όρια της ατομικής και συλλογικής ευθύνης και πλείστα άλλα «δεδομένα». Και άπαντα ταύτα, διότι δεν μπορεί να αποδεχθεί ο μέχρι πρότινος «αλώβητος» και σε κάθε περίπτωση εγωιστής και φίλαυτος μετανεωτερικός άνθρωπος την κατάρρευση της ψευδαίσθησής του περί της δήθεν παντοδυναμίας του, καθώς η συνεχής πρόοδός του σκοντάφτει τελικώς σε ισχυρά προσκόμματα από κάτι, που προς το παρόν διαφεύγει την Επιστήμη.
Προκειμένου, όμως, να αποφύγουμε όλα τα ανωτέρω, οφείλουμε κατ’ αρχάς να αφουγκραστούμε τα ίδια τα συναισθήματά μας και εν συνεχεία να σκεφτούμε λογικά πώς δύναται καθείς μας να συμπεριφερθεί, ούτως ώστε να σταματήσει την επέλαση της σύγχρονης πανδημίας. Έτσι, σε περιπτώσεις όξυνσης, όπου ζει κανείς στα άκρα, όπως σήμερα, δέον να βρίσκει τη μέση οδό, προκειμένου να αισθανθεί καλλίτερα και έπειτα να συσπειρωθεί μαζί με τους συνανθρώπους του σε συλλογικούς στόχους, όπως η κοινή αντιμετώπιση του σύγχρονου «αόρατου εχθρού». Μόνον μέσω της ορθής και εμπεριστατωμένης ενημέρωσης, της συλλογικής δράσης για το κοινό καλό, καθώς και της γενικώς λογικής και καθαρής σκέψης είναι, λοιπόν, δυνατόν να έλθει ξανά στο προσκήνιο η ελπίδα και το φως της προόδου και εξέλιξης.
Και ναι μεν την ανθρώπινη φύση διέπουν δύο αρνητικά χαρακτηριστικά, η καχυποψία, ιδίως υπό το κράτος πρωτοφανών για τις γενιές μας συνθηκών, και η διαρκής προσπάθεια για την ανεύρεση κάποιου υπαιτίου, μολαταύτα, στα θετικά γνωρίσματά της, όπως έχουν αποδειχθεί και από την ίδια την ιστορία, εντάσσεται η ικανότητά του ανθρώπου για προσαρμοστικότητα και γρήγορη επανάκτηση του ελέγχου, ιδίως δε εν προκειμένω για την κατάστρωση στρατηγικών διέλευσής μας από τις συμπληγάδες της κορύφωσης της πανδημίας και των παρελκομένων της χωρίς, τελικώς, σημαντική βλάβη της ανθρωπότητας. Η σημερινή συγκυρία συνιστά αναμφίβολα μίαν πρώτης τάξεως ευκαιρία ανάκτησης όλων εκείνων των αξιών της ύπαρξής μας, κατανόησης του σκοπού της, καθώς και ουσιαστικότερης προσέγγισης του συνανθρώπου μας, στο μέτρο που ό,τι αυτήν την περίοδο βιώ-νουμε θα αποκαλύψει την επικράτηση είτε του σθένους μας απέναντι στους ιδίους τους εαυτούς μας, τις επιλογές μας και τις εκάστοτε συγκυρίες είτε τη ροπή μας προς τη ναρκισσιστική αναδίπλωση στους εαυτούς μας. Είθε, όπως ο από-λογισμός στη μετά κορωνοϊό εποχή επισφραγίσει την κατάρρευση του συγχρόνου δυτικού ναρκισσιστικού πολιτισμού.
Και κάποιες σκέψεις ένεκα των ημερών: όντως τα φετινά Χριστούγεννα, που έχουν ήδη εκ των προτέρων χαρακτηρισθεί «μοναχικά», θα αποτελέσουν για πολλούς μίαν εντελώς άγνωστη και πρωτόγνωρη εμπειρία, που ανατρέπει όλα τα ειθισμένα, μιας και οι εν ευρεία εννοία οικογένειες δεν θα καταφέρουν να συναντηθούν και να ενωθούν στο κοινό εορταστικό τραπέζι. Τούτο, όμως, είναι ήδη κάτι γνώριμο για αρκετούς συνανθρώπους μας, που εν όψει προσωπικών, επαγγελματικών και άλλων υποχρεώσεων και καταστάσεων έχουν ήδη βιώσει όσα θεωρούμε συνέπειες της λεγομένης νέας πραγματικότητας και στερηθεί το ως άνω αυτονόητο για τους υπολοίπους. Με αυτούς, λοιπόν, στη σκέψη μας και την υπομονή της παροδικής πανδημίας σύμμαχό μας θα κατορθώσουμε να περάσουμε και τις φετινές εορτές όσο το δυνατόν πιο χαρούμενα και ελπίζω έτσι να προσπαθήσουμε να ξαναβρούμε εντός μας την απολεσθείσα ανθρωπιά και να αλλάξουμε πορεία, οδεύοντας προς μίαν καλλίτερη προοπτική και εκδοχή του εαυτού μας! Ας γίνει, λοιπόν, φέτος η ψυχή μας η φάτνη, όπου θα γεννηθεί η αγάπη και η ελπίδα μας για έναν από κάθε άποψη ομορφότερο κόσμο! Και ναι μεν έχουμε ίσως κουραστεί απλώς να δεχόμαστε εθιμοτυπικές ευχές, που πιθανώς δεν θα πραγματοποιηθούν, αλλά ουδόλως πρέπει να τις απορρίπτουμε, καθώς η αξία τους είναι ανεκτίμητη και η ύπαρξή τους στόχος, τον οποίον αργά ή γρήγορα θα κατακτήσουμε, αρκεί να διαθέτουμε υγεία και να τον ποθούμε. Ας μην αγνοήσουμε, λοιπόν, το Πνεύμα των Χριστουγέννων, που ήδη βρίσκεται προ των πυλών!
Καλά Χριστούγεννα σε όλους μας και ευτυχισμένο το νέο έτος! Ευχή μας ο φετινός σάκος του άι Βασίλη να κρύβει για καθέναν αναμνήσεις του χθες, που θα τον κάνουν πιο εύρωστο, αλλά και έναν κόσμο, που θα τον οδηγεί σε υπέροχα αύριο.
Χρόνια πολλά σε όλον τον κόσμο!
