Θεόδωρος Θεοδουλίδης, Πρύτανης Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας
«Το ΠΔΜ θα αποτελέσει τον κεντρικό πυρήνα στην ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου οικοσυστήματος καινοτομίας, με εξειδίκευση στην καθαρή ενέργεια και στις περιβαλλοντικές τεχνολογίες».
Συνέντευξη: Τάνια Ώττα
Στην εποχή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, την οποία διανύουμε, η επένδυση στο τρίγωνο της γνώσης εκπαίδευση-έρευνα-καινοτομία αποτελεί την κινητήριο δύναμη για την ανάπτυξη των τοπικών και εθνικών οικονομιών. Τα Πανεπιστήμια και ιδιαίτερα τα περιφερειακά δεν είναι απλά φορείς που συντελούν στη οικονομική ευμάρεια μίας περιοχής. Είναι φορείς που προωθούν την έρευνα και την καινοτομία, που μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας βρίσκονται σε συνεργασία με τις τοπικές επιχειρήσεις για την προώθηση της επιχειρηματικότητας, που υποστηρίζουν την ανάπτυξη του τοπικού ανθρώπινου δυναμικού και συμβάλουν στην κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα της περιοχής στην οποία εδρεύουν.
Συνεπώς, ο ρόλος ενός εκπαιδευτικού ιδρύματος στη διαμόρφωση πολιτικών και στρατηγικών ώστε μία περιοχή, όπως η Δυτική Μακεδονία, να περάσει σε νέες βέλτιστες πρακτικές και σε καινοτομίες που θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας και την ενίσχυση της απασχόλησης είναι όχι μόνο σημαντικός αλλά και καθοριστικός, σύμφωνα με τον Πρύτανη κ. Θεόδωρο Θεοδουλίδη.
Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της προσέγγισης αυτής αφού έχει ήδη αναγνωριστεί ως βασικός πυλώνας ανάπτυξης και στρατηγικός εταίρος για τη μετάβαση της περιφέρειάς μας στη νέα εποχή.
- Ποιο θα είναι το αποτύπωμα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας στην μεταλιγνιτική εποχή;
Καθ’ όλη τη διαδικασία διαμόρφωσης του master plan, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας αποτέλεσε βασικό συνομιλητή με τη Συντονιστική Επιτροπή ΣΔΑΜ ώστε να διαμορφωθεί ο ρόλος που μπορεί να επιτελέσει τόσο ως φορέας ανάπτυξης όσο και ως φορέας επανακατάρτισης του προσωπικού. Καταφέραμε να αναγνωριστεί το Πανεπιστήμιο μέσα στο master plan, ως ένας από τους στρατηγικούς εταίρους στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση του νέου αναπτυξιακού μοντέλου της περιοχής. Μέσα από 3 εμβληματικές δράσεις, το Πανεπιστήμιο θα αποτελέσει τον κεντρικό πυρήνα στην ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου οικοσυστήματος καινοτομίας, με εξειδίκευση στην καθαρή ενέργεια και στις περιβαλλοντικές τεχνολογίες.
Πρώτη είναι η δημιουργία του Πεδίου Ενεργειακής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΠΕΝΕΤ), το οποίο θα συνεισφέρει στην έρευνα και στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών στο πεδίο της καθαρής ενέργειας.
Δεύτερη είναι η επανακατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού και η αναβάθμιση των δεξιοτήτων του, η οποία θα αναληφθεί από το Κέντρο Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ) του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.
Τρίτη εμβληματική δράση είναι η «Ανάπτυξη εξειδικευμένης Ζώνης Καινοτομίας στη Δυτική Μακεδονία για Καθαρή Ενέργεια και Περιβαλλοντικές Τεχνολογίες», η οποία θα υλοποιηθεί σε σύμπραξη με το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΚΕΤΑ) κατά τα πρότυπα των διεθνών Innovation Zones.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι ο σχεδιασμός της ανάπτυξής και οι στόχοι του Πανεπιστημίου είναι εναρμονισμένοι με τους στόχους της Περιφέρειας. Σχεδιάζουμε ένα πλήρως ψηφιοποιημένο Πανεπιστήμιο, στη κατεύθυνση του στόχου της ψηφιοποιημένης Περιφέρειας. Μετατρέπουμε το Ίδρυμα σε ένα Πράσινο Πανεπιστήμιο μηδενικού ενεργειακού αποτυπώματος, κατ’ αναλογία με το στόχο της Πράσινης Περιφέρειας. Δημιουργούμε ένα κοινωνικά ευαίσθητο πανεπιστήμιο, με ανθρωποκεντρικά χαρακτηριστικά που δίνουν έμφαση στις φιλικές υποδομές προς ΑΜΕΑ, κατά τον αντίστοιχο στόχο της Περιφέρειας και σημασία στη μέριμνα για την ψυχική και σωματική υγεία των φοιτητών και των εργαζομένων.
Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά περιγράφουν τη δημιουργία ενός Civic University ή Πανεπιστημίου των Πολιτών, στα ελληνικά. Ενός Πανεπιστημίου στο οποίο υπάρχει αίσθηση του σκοπού, ισχυρή αίσθηση του τόπου, ενεργός σύνδεση με τον κόσμο, την τοπική κοινωνία και τη χώρα. Αυτό είναι το Πανεπιστήμιο στο οποίο στοχεύουμε.
- Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας βρίσκεται σε στάδιο υλοποίησης ευρωπαϊκών και εθνικών προγραμμάτων. Ποια είναι αυτά και πως μπορούν να βοηθήσουν στην τοπική οικονομία και απασχόληση;
Στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας υλοποιούνται μέσω του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) περισσότερα από 700 εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης, εκπαίδευσης, κατάρτισης και καινοτομίας. Με προϋπολογισμό έργων που ξεπερνά τα 15 εκατομμύρια ευρώ, το Π.Δ.Μ. μετατρέπει τη γνώση σε καινοτόμα προϊόντα και προωθεί την οικονομική ανάπτυξη και την αριστεία. Μέσω των προγραμμάτων αυτών απασχολούνται ήδη 450 νέοι επιστήμονες ενώ ο αριθμός αυτός αναμένεται να φτάσει στους 550 με τα 2 προγράμματα Περιφερειακής Αριστείας που θα εκπονηθούν στο ίδρυμα.
Εκτός όμως από τα ερευνητικά έργα που υλοποιούνται με ευρωπαϊκή ή εθνική χρηματοδότηση, το Πανεπιστήμιο ενισχύει, με εσωτερική χρηματοδότηση, προγράμματα για την υποστήριξη και ενδυνάμωση των ερευνητικών δραστηριοτήτων της ακαδημαϊκής κοινότητας, την επιβράβευση της έρευνας και της αριστείας στο Π.Δ.Μ., τη χορήγηση ανταποδοτικών υποτροφιών σε φοιτητές καθώς επίσης και τη βράβευση των φοιτητών με τις καλύτερες επιδόσεις σε κάθε Τμήμα.
Ο ΕΛΚΕ όμως δεν περιορίζεται μόνο στην υποστήριξη της βασικής έρευνας. Μέσω του «Γραφείου Αξιοποίησης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων» παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη για την επιχειρηματική ωρίμανση των ερευνητικών αποτελεσμάτων, για την προστασία της πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας και για την ίδρυση επιχειρήσεων τεχνολογικής βάσης (τεχνοβλαστών).
Είναι σαφές λοιπόν ότι το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας λειτουργεί ως μοχλός ανάπτυξης για την περιοχή συντελώντας στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, στη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης για νέους επιστήμονες και προωθώντας τις δράσεις εξωστρέφειας τόσο του Ιδρύματος όσο και της περιφέρειας.
- Πως μπορεί να συνδράμει το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας στην προβολή και πιστοποίηση των ιδιαίτερων τοπικών προϊόντων και στην ανάπτυξη επιχειρηματικών συνεργειών;
Το Πανεπιστήμιό μας βρίσκεται σε συνεργασία με τους αγροτικούς συνεταιρισμούς της Δυτικής Μακεδονίας παρέχοντας τεχνογνωσία και υποστήριξη για την εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων καλλιέργειας, εφαρμογής της Έξυπνης Γεωργίας, πιστοποίησης και προβολής των τοπικών προϊόντων. Στο πλαίσιο αυτό υλοποιούνται προγράμματα χρηματοδοτούμενα από το ΕΣΠΑ για την παρακολούθηση με drones των καλλιεργειών κρόκου, των οπωροφόρων του Συνεταιρισμού Βελβεντού (ΑΣΕΠΟΠ), των καλλιεργειών οσπρίων, σιτηρών και καπνού του Αγροτικού Συνεταιρισμού Γρεβενών όπως επίσης και για τη βελτιστοποίηση καλλιεργειών μανιταριών στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας με τη χρήση γεωργίας ακριβείας.
Παράλληλα, η Σχολή Γεωπονικών Επιστημών μπορεί να συνδράμει στην πιστοποίηση ιδιαίτερων τοπικών προϊόντων της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, είτε ως προϊόντων γεωγραφικής ένδειξης (ΠΓΕ) είτε ως εγγυημένων παραδοσιακών ιδιότυπων προϊόντων ΕΠΙΠ. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί το μέλι Καστοριάς, για το οποίο η τεκμηρίωση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του ανοίγει την προοπτική υποβολής φακέλου στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) για την πιστοποίηση του ως ΠΓΕ. Μια δεύτερη περίπτωση είναι η πρόταση του ΕΒΕ Φλώρινας για την πιστοποίηση του προϊόντος της τοπικής Ψητής Πιπεριάς Φλώρινας ως εγγυημένου παραδοσιακού ιδιότυπου προϊόντος (ΕΠΙΠ). Αντίστοιχα, έρευνες της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών σχετικά με τις αντιλήψεις και στάσεις των καταναλωτών απέναντι στα παραδοσιακά προϊόντα κρόκος Κοζάνης ΠΟΠ, φασόλια Πρεσπών ΠΓΕ και μήλα Καστοριάς ΠΓΕ έδειξαν ότι τα προβλήματα στην παραγωγική αποτελεσματικότητα απορρέουν από το γεγονός ότι οι γεωργικές επιχειρήσεις λειτουργούν κάτω από το παραγωγικό τους όριο και όχι λόγω της κακής λειτουργίας τους. Ωστόσο, μέσω επιχειρηματικών συνεργειών μπορεί να επιτευχθεί η καθετοποίηση της παραγωγής και η ανάκτηση από τους παραγωγούς ενός μέρους της προστιθέμενης αξίας της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι το Πανεπιστήμιο έχει χρηματοδοτηθεί με 1.600.000 ευρώ από την Περιφερειακή Αριστεία για δράσεις που αφορούν τη βιοοικονομία και την αγροδιατροφή, τη γεωργία ακριβείας, την έξυπνη κτηνοτροφία και τον τουρισμό. Βασικές προτεραιότητες του έργου αποτελούν τόσο η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, συμπεριλαμβάνοντας περισσότερες από 30 νέες θέσεις υποψήφιων διδακτόρων και μεταδιδακτορικών ερευνητών όσο και ο εξοπλισμός των υποδομών έρευνας.
- Πιστεύετε ότι η μετάβαση στην μεταλιγνιτική εποχή μπορεί να γίνει ομαλά και αποτελεσματικά; Βλέπετε να έχουν γίνει κάποια βήματα μέχρι στιγμής;
Η μετάβαση στη μετά λιγνίτη εποχή έχει ήδη ξεκινήσει και το μεγάλο μας στοίχημα είναι να μετατρέψουμε την πρόκληση αυτή σε ευκαιρία. Η περιοχή μας έχει το συγκριτικό πλεονέκτημα να διαθέτει τεράστιες εκτάσεις εδαφών προς αξιοποίηση, τεχνικά καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό και τεράστια κεφάλαια για την οικονομική ενίσχυση των νέων δραστηριοτήτων. Φυσικά και απομένει σειρά ενεργειών και νομοθετικών ρυθμίσεων ώστε η Δυτική Μακεδονία να γίνει περισσότερο ελκυστική, έναντι άλλων, για επενδύσεις.
Το 2021 είναι η χρονιά στην οποία θα αρχίσει να υλοποιείται το master plan. Όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα περιλάμβανε την αξιολόγηση των επενδυτικών προτάσεων για τη διαμόρφωση του master plan, τη δημόσια διαβούλευσή του και την ολοκλήρωση της μελέτης για την κατάρτιση των εδαφικών σχεδίων. Η έγκριση των εδαφικών σχεδίων αποτελεί προαπαιτούμενο για την άντληση των κονδυλίων ενίσχυσης τόσο από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, όσο και από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης. Στην κατεύθυνση αυτή η διαβούλευση με τους φορείς των τοπικών κοινωνιών έχει ξεκινήσει.
- Με το νέο σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση κινδυνεύει το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας να χάσει τμήματα;
Το κρίσιμο σχετικά με το σύστημα εισαγωγής δεν είναι αυτό καθ’ εαυτό το νομοσχέδιο, αλλά η Υπουργική Απόφαση που εκκρεμεί και η οποία θα καθορίζει τον αριθμό των εισακτέων. Ο κίνδυνος επομένως δεν έχει απομακρυνθεί. Έχουμε υποβάλει τις προτάσεις μας στο Υπουργείο, με το οποίο βρισκόμαστε σε διαρκή επικοινωνία, όπως επίσης και με τις πολιτειακές αρχές της Δυτικής Μακεδονίας.
