Το Αρχοντικό Χατζημιχαήλ-Κανατσούλη που βρίσκεται στη Σιάτιστα Βοΐου, αποτυπωμένο με μελάνι , με το ιδιαίτερο ταλέντο του Αργύρη Παφίλη, με την επιμέλεια του Σωτήρη Σιουτζούκη, κοσμεί το εξώφυλλο του 46ου τεύχους του περιοδικού Together.
Το Αρχοντικό Χατζημιχαήλ – Κανατσούλη βρίσκεται στη Σιάτιστα του Δήμου Βοΐου, στη συνοικία Χώρα, απέναντι από την Ιερά Μητρόπολη. Κτήτορας θεωρείται ο έμπορος Νικόλαος Χατζημιχαήλ, καθώς στην πρόσοψη του Αρχοντικού, κοντά στην είσοδο, υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα, όπου είναι χαραγμένα τα αρχικά του ονόματός του, ΝΧΜ, το εμπορικό του σύμβολο, το οποίο είναι ένα περίγραμμα καρδιάς, και η ημερομηνία 21 Απριλίου 1757.
Από το Νικόλαο το σπίτι πέρασε στο γιο του, επίσης έμπορο, Δημήτριο Χατζημιχαήλ. Ο Δημήτριος Χατζημιχαήλ είχε έντονη επαγγελματική, κοινωνική και εθνική δράση. Τον συναντούμε να ταξιδεύει για εμπορικές υποθέσεις σε διάφορες πόλεις των Βαλκανίων και της Μεσευρώπης, αλλά και να συμμετέχει στα κοινά της Σιάτιστας[1]. Το 1821 έλαβε μέρος στη σύσκεψη που έκαμε ο Μητροπολίτης Ιωαννίκιος και οι άλλοι προύχοντες της Σιάτιστας και αποφάσισαν να στείλουν το Νικόλαο Κασομούλη ως πληρεξούσιο στη σύσκεψη των καπεταναίων του Ολύμπου[2]. Ως ιδιοκτήτης του σπιτιού προέβη κατά καιρούς σε ανακαίνιση και διακόσμηση του Αρχοντικού. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα δωμάτιο του πρώτου ορόφου, το οποίο φέρει την ονομασία ΠΑΝΘΕΟΝ, που διακοσμήθηκε το 1811. Η θεματολογία της διακόσμησης του δωματίου αυτού παραπέμπει στο έργο του Κοζανίτη λογίου Χαρισίου Μεγδάνη «ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΠΑΝΘΕΟΝ», το οποίο εκδόθηκε στην Πέστη το 1812 και στο οποίο ιστορείται όλη η Ελληνική Μυθολογία. Ο ζωγράφος του δωματίου, σύμφωνα με το Χαρίλαο Κανατσούλη[3], απόγονο της οικογένειας Χατζημιχαήλ, ήταν ο Ευθύμιος εκ Παλαιών Πατρών, ο οποίος ιστόρησε την παλιά εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, την εκκλησία των Ταξιαρχών στη Γεράνεια καθώς και δύο φορητές εικόνες εκκλησιών της πόλης μας, την εικόνα του Αγίου Δημητρίου και την εικόνα του Αγίου Γεωργίου, στην οποία είναι εμφανής η υπογραφή του. Ο τρόπος με τον οποίο αποδίδονται οι μορφές και οι σκηνές της Ελληνικής Μυθολογίας στο δωμάτιο το γνωστό ως ΠΑΝΘΕΟΝ είναι εντυπωσιακότατος. Το γεγονός ότι ο ζωγράφος αυτός γνώριζε το έργο του Μεγδάνη, πριν ακόμα εκδοθεί – η αίθουσα επάνω από την είσοδο έχει επιγραφή με άσπρα γράμματα σε μπλε κάμπο «1811 Ιουνίου :12» ενώ το βιβλίο εκδόθηκε το 1812- ο παραστατικός τρόπος με τον οποίο απέδωσε τις σκηνές που περιγράφονται στο βιβλίο και τα χαρακτηριστικά των ηρώων, καθώς και το γεγονός ότι το ζωγράφο τον συναντούμε αργότερα συνδρομητή σε ένα φιλοσοφικό βιβλίο (πρόκειται για το βιβλίο του Εμμανουήλ Φωτιάδου, ΣΟΑΥΪΟΥ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ) δείχνει ότι ίσως δεν πρόκειται για ένα «λαϊκό ζωγράφο» αλλά για έναν λόγιο. Είναι γνωστό επίσης ότι και ο ιδιοκτήτης του σπιτιού συναναστρεφόταν με λογίους.
Το Αρχοντικό αργότερα το κληρονόμησε η Αγνή Αθανασίου Χατζημιχαήλ, η οποία παντρεύτηκε το 1856 στη Βιέννη τον κοζανίτη γιατρό Αθανάσιο Κωνστ. Κανατσούλη. Η οικογένεια της Αγνής και του Αθανάσιου ήρθε και εγκαταστάθηκε στη Σιάτιστα. Σε απόγονους της οικογένειας αυτής ανήκει σήμερα το Αρχοντικό αυτό. Με το ΒΔ 15-10-1937 – ΦΕΚ 428/Α/23-10-1937 χαρακτηρίστηκε διατηρητέο λόγω της ιδιαζούσης αρχιτεκτονικής μορφής του.
[1]Ο Δημήτριος Χατζημιχαήλ αναφέρεται σε πολλά γράμματα του αρχείου Ζουπάν-Μωραΐτη, στα οποία φαίνονται και πολλές από τις δράσεις του.
[2]Ν. Κασομούλης, Στρατιωτικά Ενθυμήματα, τ.Α΄, σ.138-144.
[3]Χ. Κανατσούλη, Το ιστορικό και η επιτροπή ανέγερσης του Ι. Ναού του Αγ. Δημητρίου στη Σιάτιστα, εφημερίδα Κοζάνης Χρόνος, 3-3-1986.
ΠΗΓΗ
Καλλιόπης Μπόντα-Ντουμανάκη, Από την Πολιτιστική Κληρονομιά της Σιάτιστας: ΙΙ. Εκκλησίες-Αρχοντικά-Δημόσια κτήρια.
