“Αυτός που αγαπάει την Άνοιξη ή αυτός που από την Άνοιξη αγαπιέται”
Ο Κάρλος Φουέντες στα αυτοβιογραφικά σημειώματά του , με τίτλο ” Σε αυτά πιστεύω” αναφέρεται με ιδιαίτερη συγκινησιακότητα στην άνοιξη του 1968 , όπου μαζί με τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες και τον Χούλιο Κορτάσαρ αποφασίζουν να μεταβούν από το Παρίσι στην Πράγα που βιώνει την Επαναστατική Άνοιξη της , ενταγμένη σε μια περίοδο γενικότερου αναβρασμού που εξελίχθηκε στα πλαίσια του Μάη του ’68 στη Γαλλία των φοιτητικών κινητοποιήσεων και εισχώρησε στις γείτονες περιοχές . Πέρα από το άμεσο ενδιαφέρον συμμετοχής τους , στις σημαντικές πολιτικές εξελίξεις , η έγνοια τους είναι εστιασμένη στον νεότερο φίλο τους , τον τσέχο συγγραφέα , Μίλαν Κούντερα ,γεννημένο σαν σε αστείο την 1η Απριλίου του ’29 . ” Το Αστείο” μια ενδιαφέρουσα πολιτική σάτυρα , είναι το πρώτο του μυθιστορηματικό έργο δημοσιευμένο στην Πράγα το ’67 , που του προσδίδει φήμη και σηματοδοτεί την έναρξη της συγκρουσιακής του σχέσης με το τσεχοσλοβάκικη πολιτική εξουσία . Η ενεργή συμμετοχή του στην εξέγερση της “Άνοιξης της Πράγας “ θα στοιχίσει στον Κούντερα , τη δυσμένεια του καθεστώτος που μετά από παλινδρομήσεις τον οδηγεί στην οριστική του απόφαση να εγκαταλείψει την Πράγα και τη ματαιωμένη Άνοιξη της και να αυτοεξορισθεί στο Παρίσι όπου και ζει μέχρι σήμερα .
Πριν την οριστική εγκατάλειψη της Πράγας το ’75 , ο Μίλαν έγραψε και εξέδωσε το τελευταίο του βιβλίο στην Τσεχία , το ’73 με τίτλο ” Η ζωή είναι αλλού” που έπεται του “Βάλς του αποχαιρετισμού”, όπου ο κεντρικός ήρωας ονομάζεται Γιάρομιλ -στα τσέχικα σημαίνει “Αυτός που αγαπάει την Άνοιξη ή αυτός που από την Άνοιξη αγαπιέται”. Η αυτοεξορία του στο Παρίσι σηματοδοτείται συγγραφικά από το ” Βιβλίο του γέλιου και της λήθης” που εκδίδεται το ’78 και στο οποίο αναφέρεται για πρώτη φορά στην έννοια της τσέχικης λέξεως litost : “Litost είναι μια τσέχικη λέξη που δε μεταφράζεται σε άλλες γλώσσες . Δηλώνει ένα αίσθημα σαν τεντωμένη αρμόνικα , ένα αίσθημα που είναι σύνθεση πολλών άλλων αισθημάτων: της θλίψης , του οίκτου , των τύψεων και του παράπονου . Η πρώτη συλλαβή αυτής της λέξης προφερόμενη με έμφαση και για πολύ , ηχεί σαν το θρήνο ενός εγκαταλειμμένου σκυλιού . Κάτω όμως από ορισμένες περιστάσεις , η λέξη Litost έχει αντίθετα , σημασία πολύ στενή , ιδιαίτερη , ακριβή και λεπτή σαν κοφτερό μαχαίρι . Ψάχνω μάταια να βρω γι αυτήν τη λέξη κάποια αναλογία σε άλλες γλώσσες αν και δεν το χωράει ο νους μου πως χωρίς αυτήν μπορεί κανείς να καταλάβει την ανθρώπινη ψυχή … Litost είναι μια οδυνηρή κατάσταση που ξυπνάει μέσα μας ύστερα από ‘να βλέμμα που ρίχνουμε στην ξεσκεπασμένη ξαφνικά αθλιότητά μας “
Το αμέσως επόμενο βιβλίο του “Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι” εκδίδεται το 1984 και ακολουθεί η “Αθανασία” που αποτελεί και το τελευταίο έργο του γραμμένο στην τσέχικη γλώσσα. Με το βιβλίο αυτό ο Κούντερα αποχαιρετά οριστικά τη μητρική του γλώσσα και διασπά τους γλωσσικούς δεσμούς με την πατρίδα του . Όλα τα υπόλοιπα έργα του απο κει και ως σήμερα είναι αποκλειστικά γραμμένα στη γαλλική γλώσσα ενώ η ύφη του λόγου του μεταβάλλεται ουσιωδώς , γίνεται λιτή και περιεκτική στην απλότητα της . Σηματοδοτεί τις εκφάνσεις ενός προδομένου προδότη που μελετά , διαλογίζεται , αναλύει , συγγράφει σε μια γλώσσα διάφορη της μητρικής του .
Ανάμεσα στο πρώτο λογοτεχνικό του κείμενο , ένα αξιόλογο θεατρικό έργο με τίτλο ” Κλειδοκράτορες” που εκδόθηκε το ’62 και στο ακροτελεύτιο έργο του , μια μυθοπλαστική νουβέλα που εκδόθηκε στο Παρίσι του 2014 με τίτλο ” Η γιορτή της ασημαντότητας “ ολοκληρώνεται μισός και πλέον αιώνας συγραφικού έργου που επέδρασε στον δυτικό κόσμο του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα και κατέταξε τον Κούντερα στις συνειδήσεις των αναγνωστών, ως έναν από τους πλέον επικοινωνιακούς συγγραφείς. Στα τέλη Οκτωβρίου του 2020 ο Κούντερα λαμβάνει το βραβείο ” Φράντς Κάφκα” , που αποτελεί την ύψιστη λογοτεχνική επιβράβευση στην Τσεχία , ως αναγνώριση του συλλογισμού και της γραφής του . Ο Μίλαν 91 ετών πλέον, καλείται να επιστρέψει στην Πράγα του , να μπει τροπαιοφόρος στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου , όπου φοίτησε και να συναντήσει τη μεγάλη του πνευματική επίδραση τον γερμανόφωνο τσέχο λογοτέχνη Φράντς Κάφκα . Εν τέλει ζώντας τη νοσταλγία και τη Μεγάλη Επιστροφή , όπως ακριβώς την περιγράφει στην Άγνοια , το τελευταίο έργο της τριλογίας του Βραδύτητα -Ταυτότητα – Άγνοια που έπεται της Αθανασίας , η οποία αποτελεί το ακροτελεύτιο κείμενο του γραμμένο στην τσέχικη γλώσσα. Της Αθανασίας προηγείται το αριστουργηματικό του έργο ” Η αβάσταχτη ελαφρότητα της ύπαρξης “ ή κατ’άλλη μετάφραση του “είναι” γραμμένο επίσης στην τσέχικη γλώσσα . Μυθιστορηματικό κείμενο που εμπεριέχει εντός του δοκιμιακό λόγο και αυτοβιογραφικότητα , αναγνώσθηκε και λατρεύτηκε από εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο ενώ μεταφέρθηκε επιτυχώς στη μεγάλη οθόνη το ’88 σε μια εκτενή σύλληψη που αγγίζει τις τρείς ώρες σε σκηνοθεσία του Φιλίπ Κάουφμαν .
Αβάσταχτα ελαφροβαρύς ο Μίλαν , ατενίζει τον αιώνα του που συμπληρώνεται σιγά σιγά , γνωρίζοντας πόσο βαθιά αγαπήθηκε εκείνη η εικόνα του που δέσποζε στις ελληνικές εκδόσεις της δεκαετίας του ’80 . Όμορφος , σοβαρός , ιδιότυπα μποέμ , μαγκάκι άξιο και πανάξιο με το τσιγάρο στο χέρι.
Υ.Γ. Ο Κούντερα έχει συγγράψει δύο αξιόλογα θεατρικά έργα , το πρώτο οι ” Κλειδοκράτορες” αποτελεί το λογοτέχνημα με το οποίο εμφανίσθηκε στον συγγραφικό κόσμο το 1962 στην ίΠράγα και το δεύτερο είναι ένα ώριμο έργο που εκδόθηκε στο Παρίσι στην έναρξη της τρίτης χιλιετίας , με τίτλο “Ο Ιάκωβος και ο αφέντης του” , γραμμένο στη γαλλική γλώσσα . Επιπρόσθετα είναι σημαντικός δοκιμιογράφος , του οποίου τα λογοτεχνικά δοκίμια φέρουν την ιδιότυπη μορφή συνταιριάσματος δοκιμίου -αφήγησης – βιογραφίας -αυτοβιογραφικότητας . Στα σημαντικότατα δοκίμια του συγκαταλλέγονται: Η τέχνη του μυθιστορήματος , Ο Πέπλος , Οι Προδομένες Διαθήκες και το ιδιότυπο “Η Συνάντηση” γραμμένο σαν συναρπαστικό μυθιστόρημα . Ο διηγηματικός λόγος του Κούντερα έχει εκδοθεί σε μια και μοναδική συλλογή με τίτλο ” Κωμικοί έρωτες¨ το 1969 στην Πράγα.
