Εράτυρα, ένα ιστορικό χωριό που είναι κτισμένο αμφιθεατρικά στους πρόποδες του ‘Ασκιον όρους ή Συνιάτσικο και ανήκει στον δήμο Βοΐου της ΠΕ Κοζάνης.
Η γέννηση του οικισμού χάνεται στα βάθη των χρόνων. Τα ερείπια προϊστορικών οχυρών από σειρές τειχών («Κτίσματα») χρονολογούνται πριν το 700 π.Χ. αλλά και οι ανασκαφές το 1930,από τον καθηγητή Ιωάννη Κεραμόπουλο στη Μαγούλα, έφεραν στο φως σπουδαία ευρήματα που μαρτυρούν την ύπαρξη οικισμού της Ρωμαϊκής Εποχής. Ιστορικοί τοποθετούν την αρχαία Εράτυρα σαν μια από της μεγαλύτερες πόλεις της αρχαίας Ελίμειας στους Μακεδονικούς χρόνους.
Η αρχαιότερη γραπτή πηγή που αναφέρει το όνομα το οικισμού είναι ο Κώδικας της Μονής Ζάμπορδας όπου εκεί αναφέρεται το 1534 με την ονομασία Σέλτζα. Η μετονομασία της σε Εράτυρα θα γίνει το 1928. Κεφαλοχώρι (πληθυσμός σχεδόν 3,000 μόνιμων κατοίκων) με οργανωμένη κοινωνική ζωή, έντονη εμπορική δραστηριότητα και πολιτιστική ανάπτυξη η Εράτυρα θα βιώσει περίοδο μεγάλης ακμής από τον 17ο έως τον 19ο αιώνα.
Σήμερα αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Βοΐου και αριθμεί περί τους 600 μόνιμους κατοίκους.
Ο επισκέπτης της μπορεί να χαρεί τα άγρια βουνά που την περιβάλουν, τα κρυστάλλινα νερά της και τις καταπράσινες ρεματιές της. Μπορεί ακόμη να θαυμάσει ανάμεσα στους 23 Βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς ναούς της παμπάλαιες λιθόκτιστες εκκλησιές και ιδιαίτερα την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (1844) στην πλατεία της Εράτυρας, με το μοναδικό κοίλο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Ακόμη της εντυπωσιακές τοιχογραφίες στο Ναό της Παναγίας και του Αγίου Νικολάου αλλά και να επισκεφθεί την Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου σε μια τοποθεσία φυσικού κάλλους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον επισκέπτη έχει επίσης το λαογραφικό μουσείο αλλά και τα αρχοντικά της Εράτυρας απομεινάρια λαμπρού παρελθόντος Μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής που μαρτυρούν την έντονη πολιτιστική ανάπτυξη της στα παρελθόντα χρόνια.
Πολλές οι περίοδοι κατά την διάρκεια του χρόνου που θα μπορούσε κάποιος να επισκεφθεί την Εράτυρα . Από τις παραμονές Χριστουγέννων με τα Κόλιαντα και την παραμονή πρωτοχρονιάς με τα Σούρβα, ως την δεύτερη μέρα του Γενάρη με την μεγαλύτερη τοπική εκδήλωση γλεντιού και κεφιού τα Μπουμπουσάρια . Η τελευταία εκδήλωση Διονυσιακού χαρακτήρα θα έρθει τις μέρες της Αποκριάς με τις Κλαδαρές .
Αλλά και στην συνέχεια με την είσοδο της άνοιξης και το άνοιγμα του καιρού η περιοχή αλλάζει παραστάσεις για να υποδεχθεί το καλοκαίρι. Μύρια χρώματα και αρώματα και η φιλοξενία των κατοίκων θα κλέψει την καρδιά σας. Το χωριό σφύζει ξανά από κόσμο , η πλατεία του χωριού γεμίζει από μικρά παιδιά και κάτω από τον γερό-πλάτανο της πλατείας θυμόσοφοι παππούδες σε συζητήσεις της ρακής δίνουν μια γραφική παραδοσιακή ομορφιά που τείνει να εξαφανιστεί στις μέρες μας. Και όλοι, στο πανηγύρι Της Παναγιάς τον Δεκαπενταύγουστο, ντόπια και ξενιτεμένα παιδιά του χωριού που το κάλεσμα της πατρογονικής γης τα φέρνει ξανά και ξανά στο ίδιο σημείο, δίνουν την ευχή τους στο τέλος της γιορτής όλοι να ανταμωθούν γεροί ξανά του χρόνου .
